NBP: Sytuacja finansowa przedsiębiorstw w III kwartale 2014 r.

W III kwartale 2014 r. nadal widoczne były oznaki słabnięcia tendencji wzrostowych w sektorze przedsiębiorstw. Mimo to rosły wyniki finansowe, zwiększył się odsetek firm rentownych, wzrósł poziom płynności, a dynamika inwestycji w majątek trwały pozostała dwucyfrowa.

22 grudnia NBP opublikował cokwartalny raport na temat sytuacji finansowej sektora przedsiębiorstw. Przedstawione w nim dane i analizy, tym razem dotyczące III kwartału 2014 r., pokazują, że w porównaniu z poprzednim kwartałem sytuacja polskich przedsiębiorstw nie zmieniła się istotnie. Chociaż nadal widoczne były pewne objawy osłabienia tendencji wzrostowych, firmy utrzymały dobrą kondycję.

Jedną z oznak słabnięcia tendencji wzrostowych w sektorze przedsiębiorstw było obniżające się tempo wzrostu przychodów. W III kwartale br. przychody ogółem wzrosły o 1,8 proc. w ujęciu rocznym, a zatem o 0,5 pkt proc. mniej niż przed kwartałem. Do ograniczenia dynamiki przychodów przyczynił się przede wszystkim silny spadek dynamiki sprzedaży zagranicznej – do 1,5 proc. z 6,9 proc. w ubiegłym kwartale. Wyhamowała także dynamika sprzedaży krajowej – do 0,6 proc. z 1,8 proc. odnotowanych w II kwartale br. Odsetki przedsiębiorstw, które odnotowały wzrost sprzedaży w relacji rocznej, były niższe niż w poprzednim kwartale o 6,0 pkt proc. w przypadku sprzedaży krajowej oraz o 3,7 pkt proc. w przypadku sprzedaży zagranicznej i wyniosły odpowiednio 52,7 proc. oraz 52,2 proc.

Wynik finansowy brutto wzrósł w III kwartale br. o 9,8 proc. w ujęciu rocznym i osiągnął poziom 32,4 mld zł. Wynik finansowy netto wzrósł o 14,1 proc., do wartości 28,4 mld zł, przede wszystkim za sprawą obniżenia kwoty podatku dochodowego (o 13,9 proc. w ujęciu rocznym). Wzrost zysków był efektem m.in. ograniczenia poziomu kosztów. Koszty z całej działalności rosły wolniej niż przychody, o odpowiednio 1,4 proc. i 1,8 proc. w ujęciu rocznym. Było to głównie efektem obniżenia kosztów sprzedaży (o 0,1 proc. w ujęciu rocznym). Ważnym czynnikiem zwiększającym zyski były także przychody z operacji finansowych. Jednak trafiły one przede wszystkim do bardzo wąskiego grona największych przedsiębiorstw i miały najpewniej charakter wyłącznie „księgowy”.

Odsetek firm rentownych znajdował się w III kwartale br. tylko nieco poniżej swoich historycznych maksimów z 2007 r. – osiągnął 77 proc. (w analogicznym kwartale 2013 r. wynosił 73,4 proc.). Jednak po uwzględnieniu czynników sezonowych widoczny jest już kolejny niewielki spadek tego odsetka w ujęciu kwartalnym (o 0,3 pkt proc.).

Czwarty kwartał z rzędu rosło zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – w III kwartale br. zwiększyło się o 2,0 proc. w ujęciu rocznym. W 2014 r. po raz pierwszy od 2009 r. ponad połowa firm zwiększyła liczbę pracowników, w III kwartale br. było to 51,3 proc. firm. Znaczący, co najmniej 10-proc. wzrost zatrudnienia odnotowano w 19,3 proc. przedsiębiorstw, natomiast redukcje o podobnej skali – w 14,6 proc. firm. W podziale na branże największy udział we wzroście zatrudnienia miały przetwórstwo przemysłowe (wzrost o 3,2 proc. w ujęciu rocznym), handel (3,4 proc.) oraz pozostałe usługi (4,4 proc.).

Dynamika kosztów wynagrodzeń w porównaniu z II kwartałem br. wyniosła 4,5 proc. w ujęciu rocznym, w ujęciu kwartalnym wzrosła o 0,2 pkt proc. Realny wzrost kosztów wynagrodzeń odnotowano w zdecydowanej większości przedsiębiorstw – w 66,7 proc. wzrosły one o 14,8 pkt proc. w ujęciu rocznym. Nadal jednak jest to mniej niż w rekordowych latach 2007 – 2008, kiedy koszty pracy zwiększało ok. ¾ firm. Natomiast wyraźne zmniejszenie liczby firm redukujących koszty wynagrodzeń było skutkiem przede wszystkim spadku udziału przedsiębiorstw jednocześnie ograniczających zarówno zatrudnienie, jak i płace.

Czwarty kwartał z rzędu w sektorze przedsiębiorstw utrzymała się wysoka, dwucyfrowa dynamika wzrostu nakładów inwestycyjnych. W III kwartale br. dynamika inwestycji zwiększyła się w ujęciu rocznym do 15,7 proc. 13 proc w II kwartale br. Rosnące tempo wzrostu inwestycji świadczy o tym, że przedsiębiorstwa z większym optymizmem patrzą w przyszłość, i to mimo utrzymującego się ryzyka w postaci m.in. słabej koniunktury w Europie czy kryzysu wschodniego. Lepsze warunki dla inwestycji budują m.in. dość silna konsumpcja i rekordowo niskie stopy procentowe. Wspomagają one decyzje o rozbudowie majątku produkcyjnego przedsiębiorstw, który w zasadzie od załamania z przełomu 2008/2009 był niedoinwestowany i co najwyżej podlegał modernizacji.

W III kwartale br. odnotowano kolejną poprawę sytuacji płynnościowej sektora przedsiębiorstw, zarówno w ujęciu rocznym, jak i kwartalnym. Wszystkie wskaźniki płynności znajdują się w trendzie rosnącym. Wyraźnie rośnie zwłaszcza płynność gotówkowa. Sytuacja płynnościowa w sektorze przedsiębiorstw poprawia się również w grupie mniejszych podmiotów, jednakże tempo poprawy w sektorze MSP jest niskie.

W najnowszym raporcie, tak samo jak poprzednim, znalazła się ramka tematyczna „Eksport a zwirowania na rynkach rosyjskim i ukraińskim”. Zawiera ona zaktualizowane informacje na temat wpływu przedłużającego się konfliktu na wschodzie na przedsiębiorstwa najmocniej zaangażowane w eksport na rynki rosyjski i ukraiński.