Informacje

autor: Poczta Polska
autor: Poczta Polska

Oddać życie za 25 słów

Zespół wGospodarce

Zespół wGospodarce

Portal informacji i opinii o stanie gospodarki

  • Opublikowano: 1 sierpnia 2018, 15:49

    Aktualizacja: 2 sierpnia 2018, 12:07

  • 2
  • Powiększ tekst

Chłopcy z Szarych Szeregów zapewniali łączność w powstańczej Warszawie. Cała treść korespondencji miała nie przekraczać 25 słów w liście. Przyjmuje się, że pocztowcy przenieśli w czasie Powstania Warszawskiego 200 000 przesyłek. Według tych szacunków służba pocztowa roznosiła dziennie około 6000 listów.

Historia Harcerskiej Poczty Polowej (HPP) jest ściśle związana z działalnością Poczty Polowej Armii Krajowej (PP AK). Łączność konspiracyjna w strukturach Państwa Podziemnego należała do najbardziej rozbudowanych pośród podziemnych organizacji państw okupowanej Europy. Na bazie istniejących już szlaków informacyjnych formuje się w Warszawie nowa jednostka. W skutek społecznej potrzeby wykorzystania predyspozycji, umiejętności i sprawności harcerzy oraz w bezpośredniej konsekwencji godziny „W” zdecydowano o podjęciu służby pocztowej.

Kto pierwszy rzucił myśl zorganizowania Poczty Polowej – trudno stwierdzić. Faktem jest, że pierwsze rozkazy i pierwsze decyzje dotyczące tej nowej służby padły w lokalu Głównej Kwatery przy ulicy Wilczej z ust wizytatora „Pasieki”, hm. Kazimierza Grendy. […] To nazwisko i ten lokal staną się niebawem czymś bardzo ważnym w historii Warszawy. Poczta Polowa rozpoczęła pracę… – pisał Naczelnik Szarych Szeregów, hm. Stanisław Broniewski ps. „Orsza”.

Pasieka (kryptonim), czyli Komenda Główna Szarych Szeregów była miejscem, w którym swoją działalność rozpoczęła Harcerska Poczta Polowa. Inicjatorami utworzenia nowej służby byli hm. Kazimierz Grenda ps. „Granica”, hm. Przemysław Górecki ps. „Kuropatwa” oraz hm. Władysław Olędzki ps. „Papa”. Praca organizacyjna nad utworzeniem HPP w pierwszym jej oddziale przy ul. Wilczej 41 rozpoczęło się już 2 sierpnia 1944 roku. Jednak oficjalne rozpoczęcie działalności odbyło się w niedzielę 6 sierpnia.

Podjęcie harcerskiej służby pocztowej zostało potwierdzone oficjalnym rozkazem Komendanta Warszawskiego Okręgu AK, pułkownika Antoniego Chruściela ps. „Monter” z 11 sierpnia 1944 roku:

Dnia 6 bm. została uruchomiona z inicjatywy harcerzy – poczta polowa, mająca spełniać usługi pocztowe w korespondencji prywatnej między żołnierzami AK a ludnością cywilną. W ruchu pocztowym należy przestrzegać ściśle instrukcji, a przede wszystkim tajemnicy wojskowej. Poczta podlega cenzurze wojskowej. Cała treść korespondencji nie powinna przekraczać 25 słów. Rozmieszczone po różnych punktach miasta harcerskie skrzynki pocztowe (na razie 12) są skrzynkami poczty polowej.

W kolejnych dniach powstania rozlokowywano w stolicy nowe skrzynki pocztowe. W połowie września było ich już 43. Cenzura korespondencji służyła głównie Oddziałowi Informacyjno-Wywiadowczemu Komendy Okręgu Warszawskiego AK. Analizując treści poszczególnych listów badano nastroje społeczne.

Twórcy HPP, hm. „Granica” oraz hm. „Kuropatwa” stworzyli nieznany dotąd projekt pocztowej służby. Nawiązywał on do praktyk służb pocztowych, jakie wykształciły się w XIX-wiecznych powstaniach narodowych. Według tej koncepcji działalność HPP opierała się na łączeniu służby pocztowej, zbiorczej i doręczycielskiej, z rozpoznaniem wywiadowczym na penetrowanym przez wroga terenie.

Przesyłki obsługiwane były nieodpłatnie. Jednak ludność cywilna bardzo często wymieniała otrzymane listy na żywność lub odzież, dostarczane później przez harcerzy najbardziej potrzebującym.

Główny Urząd poczty powstańczej mieścił się przy ulicy Świętokrzyskiej 28. Dodatkowo funkcjonowało jeszcze siedem urzędów pocztowych w różnych częściach stolicy: przy ulicy Szpitalnej 3, przy ulicy Wilczej 41, przy Placu Napoleona (dzisiejszy Plac Powstańców Warszawy), przy ulicy Złotej, przy ulicy Okólnik, przy ulicy Czerniakowskiej oraz przy ulicy Tynieckiej 26.

27 sierpnia 1944 roku prasa powstańcza poinformowała o wydaniu przez Departament Poczt i Telegrafów Delegatury Rządu RP znaczków pocztowych na potrzeby powstańczej poczty polowej. Planowaną datą wprowadzenia do obiegu miał być piątek 1 września 1944 roku (5 rocznica września 1939 roku). Arkusze ze znaczkami I serii Poczty Polowej AK zostały przekazane do Urzędu przy Placu Napoleona. Ze względu na niemieckie bombardowania główne skrzydło budynku zostało zniszczone, a wraz z nim wszystkie przygotowane do wprowadzenia do obiegu znaczki.

Równolegle z HPP powstawała Poczta Polowa AK, którą kierował mający za sobą długoletni staż jako pocztowiec i łącznościowiec, major Maksymilian Broszkiewicz ps. „Embicz”. 30 sierpnia 1944 roku na mocy rozkazu pułkownika Chruściela ps. „Monter”, harcerska służba łącznościowa została formalnie włączona w struktury PP AK.

W jesienne popołudnie, 3 października 1944 roku w kwaterze Pasieki w przy ulicy Wilczej 41 odbył się ostatni apel harcerskiej poczty. Powstanie upadło, a powstańcza poczta polowa zakończyła swoją działalność.

Mimo braku dokładnych danych dotyczących wysiłku poczty polowej (HPP oraz PP AK), tj. ilości wyekspediowanych przesyłek, przyjmuje się, że pocztowcy z HPP przenieśli w czasie powstania warszawskiego 200 000 przesyłek. Według tych szacunków służba pocztowa roznosiła dziennie około 6000 listów.

Warszawska Poczta Polowa odegrała niezwykle ważną rolę w trakcie powstania warszawskiego. Młodzi ludzie zaangażowani w jej działalność umożliwiali ludności stolicy wzajemną komunikację, stając się przy tym posłańcami nadziei. O ich poczynaniach hm. Stanisław Broniewski ps. „Orsza” miał powiedzieć – najszczersza poczta w Polsce.

Historia Harcerskiej Poczty Polowej wpisuje się w patriotyczną tradycję działalności pocztowej w powstaniach narodowych XVIII, XIX i XX wieku. Poczty polowe odegrały swoją rolę w trakcie Insurekcji Kościuszkowskiej, Powstania Listopadowego i Styczniowego, Powstań Śląskich oraz Powstania Wielkopolskiego. Harcerze z Szarych Szeregów tworzyli struktury łączności na bazie wzorców poprzednich pokoleń.

Powiązane tematy

Komentarze