OECD szykuje znaczne ograniczenia dla działalności międzynarodowych podmiotów powiązanych

Prace prowadzone w ostatnim czasie przez ekspertów podatkowych OECD we współpracy i w ścisłym porozumieniu z szefami państw G20 potwierdzają istnienie międzynarodowej woli politycznej dla zwiększania dochodów budżetowych państw poprzez uszczelnianie systemów podatkowych. Zaprezentowany w połowie lipca 2013 r. raport „The Action Plan on Base Erosion and Profits Shifting” wskazuje główne kierunki, w jakich będą podążać działania w skali międzynarodowej.

OECD zamierza oddziaływać na już funkcjonujące oraz nowo tworzone międzynarodowe grupy kapitałowe, m.in. poprzez kontrolę ich restrukturyzacji. Głównym celem jest  wykrycie pozbawionych racjonalnego uzasadnienia biznesowego struktur ukierunkowanych przede wszystkim na ograniczanie obciążeń podatkowych (takich jak np. generowanie kosztów podatkowych z tytułu wysokich opłat licencyjnych na rzecz zagranicznej spółki powiązanej czy odliczanie podatku od odsetek uzyskiwanych od podmiotów powiązanych z tytułu udzielanych pożyczek, bez zachowania zasadności biznesowej takich zmian).

Wśród celów wskazywanych w raporcie jest również zapobieganie strukturom, które skutkują oderwaniem rozliczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi od rzeczywistej wartości, jaką strony tworzą w danej transakcji. Mogą one przybierać formę  sztucznego, nakierowanego na optymalizację podatkową, przenoszenia aktywów niematerialnych do jurysdykcji o niskim opodatkowaniu i obciążanie stamtąd podmiotów znajdujących się w krajach o wysokim poziomie obciążeń podatkowych lub też kreowania sztucznych transakcji wewnątrzgrupowych w celu obniżenia globalnego opodatkowania, które nigdy nie zostałyby zawarte pomiędzy podmiotami niezależnymi.

Zmiany te dotkną jednakże wszystkie podmioty prowadzące działalność międzynarodową. Z pewnością odczują je m. in. podmioty prowadzące działalność handlową za pośrednictwem spółek powiązanych w innych państwach. Innym przykładem mogą być grupy kapitałowe, posiadające w swoich strukturach wyspecjalizowane podmioty, zarządzające znakami towarowymi dla całej grupy kapitałowej. W konsekwencji, spółki prowadzące działalność operacyjną w innych państwach w wielu przypadkach będą musiały taką działalność opodatkować.

Głównym założeniem zmian proponowanych przez OECD jest utrzymywanie zasady, iż rozliczenia pomiędzy spółkami w grupach kapitałowych powinny być realizowane w taki sposób, jak gdyby powiązania pomiędzy tymi podmiotami nie istniały. Z perspektywy przedsiębiorców zasada ta jest często sprzeczna z racjonalnością działań biznesowych (nie nakierowanych na optymalizację podatkową). Trudno bowiem oczekiwać, iż racjonalny przedsiębiorca nie będzie ekonomicznie wspierał swojego własnego biznesu poprzez poszukiwanie takich rozwiązań, które zapewnią mu efektywne działanie na poziomie całej grupy (np. poprzez wspieranie nowo utworzonych spółek). Wielokrotnie, ze względów czysto biznesowych (nie związanych z kwestiami podatkowymi), przedsiębiorcy są w stanie pogodzić się z przyjęciem takich warunków rozliczeń, które nie byłyby możliwe pomiędzy zupełnie niezależnymi podmiotami

Propozycje OECD będą również skutkować zwiększeniem obciążeń biurokratycznych po stronie przedsiębiorców oraz podwyższonym ryzykiem podatkowym prowadzonej działalności. Trudno sobie bowiem wyobrazić, że administracje podatkowe będą na tyle wyspecjalizowane, aby mogły kompetentnie oceniać różnorodne modele biznesowe uwzględniające specyfikę branży, w których działają podatnicy. W konsekwencji, ocena charakteru prowadzonych działań może być nietrafna i prowadzić do sporów między podatnikami a organami podatkowymi).

Polski rząd już proponuje i wdraża zmiany zbieżne w swych celach z planami OECD, czego przykładem są przepisy rozporządzeń w sprawie cen transferowych wprowadzające kontrole restrukturyzacji przeprowadzonych przez podatników (obowiązujące od 18 lipca 2013). Mimo, iż przepisy te weszły w życie w lipcu, kontrole już się rozpoczęły.

Na gruncie tych regulacji, organy podatkowe będą oceniać ekonomiczne przyczyny przeprowadzenia restrukturyzacji. Dodatkowo, wariant restrukturyzacji wybrany przez przedsiębiorcę będzie musiał przejść test, czy był on najlepszy z możliwe dostępnych – kwestia ta budzi niepokój wśród przedsiębiorców, ponieważ nie jest dla nich jasne, w jaki sposób organy podatkowe będą identyfikować opcje alternatywne. Co więcej, badaniu podlegać będą również procesy restrukturyzacyjne podjęte przed omawianą nowelizacją. Kontrolą mają zajmować się wyspecjalizowane komórki w urzędach kontroli skarbowej zajmujące się badaniem restrukturyzacji i cen transferowych.

Ich działania mają szansę być w przyszłości wspierane przez wzmocnioną współpracę międzynarodową, która również znajduje się na agendzie działań OECD – m.in. ma powstać specjalna platforma służąca gromadzeniu i wymianie informacji o podatnikach, również w zakresie dokumentacji cen transferowych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Harmonogram działań OECD przewiduje, że część z nich zostanie wprowadzona do września 2014 r., a pozostałe – wymagające szerokiej kooperacji międzynarodowej – rok później.

Autorem publikacji jest Michał Szwed, Manager w Accreo Tax&Legal