Ryzykowny „suwak bezpieczeństwa”!
Czy nazywanie zagrożenia bezpieczeństwem to tylko cynizm, czy też obca kulturowo manipulacja?
Polacy są stale dezinformowani o stanie finansów publicznych, a zwłaszcza ZUSu. Niestety ale przy okazji kolejnego rozpoczęcia przyjmowania środków majątkowych przez ZUS dezinformuje się co do charakteru tego procesu nazywając go „emerytalnym suwakiem bezpieczeństwa”. Przewrotnie gdyż charakter tego procesu zwiększa ryzyko ograniczenia wysokości naszych świadczeń właśnie z powodu tworzenia dodatkowego ryzyka. Z przyczyn rachunkowych budżetowi się opłaca dokonanie skoku na nasze środki emerytalne gdyż stopniowe przejmowanie środków OFE dziesięć lat przed emeryturą i zaprzestanie przesyłania środków na konto w OFE da możliwość „zamiecenia pod dywan” wydatków budżetowych w skali 5,3 mld zł w tym roku, 3,8 mld zł w przyszłym 4,9 mld w roku 2020 i 25,9 mld w roku 2060. Wszystko pozornie ponieważ zobowiązania będą się pomnażać na kontach w ZUS-ie którego zadłużenie nie liczy się jako zadłużenie państwa.
Niestety ale drugim etapem skoku jest kwestia oprocentowania tych środków na naszym koncie w ZUSie, gdzie zamiast stawek rynkowych takich jak w OFE wymyślono sobie że będą one waloryzowane wielkością nominalnego PKB tak samo jak 150 mld PLN wcześniej przejętych obligacji. Przy czym nie ma żadnego prawa finansowego które by potwierdzało że jest to korzystne dla emerytów, zwłaszcza że z powodu dramatu demograficznego polska gospodarka już niedługo będzie się kurczyć a nie rosnąć.
Z tych powodów w naszych dyskusjach z Ministerstwem Finansów jak i ZUS powinniśmy zadawać pytania skoncentrowane na tych danych które ani Ministerstwo ani ZUS nie chcą poruszać, a które dotycząsetna problemu.Użytecznymi materiałami mogą się okazać ostatnie raporty NIK o ZUSie, GUS dotyczące projekcji demograficznych i OECD na temat wzrostu gospodarczego: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html http://www.nik.gov.pl/plik/id,6961,vp,8808.pdf Looking to 2060: A Global Vision of Long-term Growth www.oecd.org/economy/lookingto2060.htm
Te instytucje muszą w końcu odpowiedzieć na następujące pytania: - Czy ZUS się zgadza z ostatnio opublikowaną prognozą demograficzną ZUS do 2050 r. i czy uważa że założenia dotyczące wzrostu dzietności jak i wzrostu długości życia Polaków jak i pięciomilionowego wzrostu ilości Polaków w wieku emerytalnym za optymistyczne czy za pesymistyczne? - Czy w związku z zakładanym wzrostem o 2 mln osiemdziesięciolatków ZUS się przygotowuje na podwyżki świadczeń dla tej wymagającej większych środków grupy obywateli? -Czy w związku z prognozą OECD do 2060 r. zakładającą 3,4 krotne pogorszenie relacji w Polsce między obywatelami w wieku po produkcyjnym do produkcyjnego ZUS jest przygotowany do sprostania tym wyzwaniom, w sytuacji braku zlikwidowanego zabezpieczenia kapitałowego? - W jakiej skali przewidywane jest zmniejszenie relacji wypłat do ostatniej płacy? - W jakiej skali jest przewidywane dalsze pogarszanie możliwości wiekowych i zdrowotnych skorzystania z opłaconych świadczeń? - Jak wzrośnie skala koniecznych dopłat ze strony budżetu i z jakich środków budżet je sfinansuje? - Czy przewidywane jest dalsze podwyższanie składek na FUS? - Czy ZUS się zgadza z projekcją mówiącą o braku potencjału wzrostu bazy składkowej w związku z milionowymi spadkami osób w wieku produkcyjnym? - Jak będzie spadał poziom emerytur/rent w relacji do ostatnich zarobków w kolejnych latach do 2060 r.? - Jaki jest poziom długu ZUS i dlaczego nie jest on ujawniany? - Po pierwsze, jak ZUS wylicza PV swoich zobowiązań finansowych? - Jak kształtowała się sumaryczny poziom rachunków emerytalnych członków funduszy emerytalnych od 2000 r. do 2013 r. ? I jak będzie wzrastał w kolejnych latach do np. 2060 r.? Jak będzie się zmieniał w relacji do PKB? - Jaki poziom zabezpieczenia tych zobowiązań stanowią aktywa ZUS? - Jak poziom tych niezabezpieczonych aktywami zobowiązań wzrasta wraz zajmowaniem środków OFE? - O ile w PV zmalały zobowiązania ZUS-u wraz przedłużeniem wieku emerytalnego? Ile z osób/jaki procent kobiet/mężczyzn nie dożyje do nowego podwyższonego wieku emerytalnego w związku z jego oficjalnym podniesieniem? - O ile wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia inwalidztwa w okresie podwyższonego wieku emerytalnego i o ile zwiększa to PV zobowiązań ZUS z tego tytułu? - Jak podwyższenie wieku emerytalnego odbije się na spadku wydajności pracy Polski i o ile wzrosną w PV konieczne nakłady inwestycyjne podmiotów gospodarczych w związku z koniecznością dostosowania miejsc pracy dla starszych pracowników? -Czy ZUS się zgadza z tezą że przejęcie aktywów OFE było zawłaszczeniem majątku jego beneficjatów i że nie odbyło się ono na warunkach rynkowych? - Czy zamiana kapitalizacji z opartej na wycenach obligacji na ZUSowską opartą o wzrosty PKB było elementem wywłaszczającym obywateli? - Jeśli nie to na jakiej teorii ekonomicznej zostało oparte? - Prośba o podanie jednego przykładu na świecie który ukazywałby że wartość obligacji opartych na rynku kapitałowym i tych których kupony są równe nominalnemu wzrostowi PKB są sobie równe?
Pamiętajmy że mimo planowanych działań państwa mających na celu zmniejszenie naszych świadczeń w relacji do płac do poziomu zaledwie kilkunastu procent zakładany jest wzrost deficytu ZUSu do poziomu 206 mld zł. W tej perspektywie mówienie że istnieje ryzyko rynku kapitałowego naszych wypłat kiedy składka do OFE wynosi zaledwie 2,92% (a dla porównania na konta ZUSu 16,6%) naszych wynagrodzeń jest zwykłym cynizmem, a nazywanie tego przewrotnie „suwakiem bezpieczeństwa” obcym naszej kulturze.
Dr Cezary Mech, Agencja Ratingu Społecznego
