Komentarze

Polskie rozwiązania ochrony depozytów były odpowiedzią na minikryzys w krajowym sektorze bankowym w latach 90. / autor: Fratria / AS
Polskie rozwiązania ochrony depozytów były odpowiedzią na minikryzys w krajowym sektorze bankowym w latach 90. / autor: Fratria / AS

TYLKO U NAS

Ochrona depozytów – 2024 rokiem rocznic

Prof. Małgorzata Zaleska

Prof. Małgorzata Zaleska

Członek korespondent PAN, Dyrektor Instytutu Bankowości SGH była członek zarządu Narodowego Banku Polskiego, była prezes zarządu Giełdy Papierów Wartościowych. Jest członkiem Rady Programowej "Gazety Bankowej"

  • Opublikowano: 21 marca 2024, 19:00

  • Powiększ tekst

To zjawiska kryzysowe były główną przesłanką wdrażania instytucjonalnej ochrony depozytów – zauważa prof. Małgorzata Zaleska w stałym felietonie na łamach „Gazety Bankowej”.

W 2024 r. przypada wiele doniosłych rocznic związanych z instytucjonalną ochroną depozytów. Wspomnieć należy chociażby o 90. rocznicy utworzenia pierwszego gwaranta depozytów na świecie, 30. rocznicy stworzenia podwalin prawnych pod system gwarantowania depozytów w Polsce oraz 10. rocznicy ustanowienia unijnych ram resolution dla banków (dyrektywa BRR). Dodatkowo nadmienić można o 10. rocznicy upublicznienia tzw. key attributes dotyczących resolution dla ubezpieczycieli i CCP (ang. central counterparty).

Pierwsza instytucja gwarantująca depozyty została stworzona w odpowiedzi na Wielki Kryzys Gospodarczy lat 30. XX wieku. W USA 16 czerwca 1933 r. została powołana do życia FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation), która funkcjonuje nieprzerwanie od 1 stycznia 1934 roku.

W Polsce Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) został powołany także w odpowiedzi na minikryzys w krajowym sektorze bankowym, w pierwszych latach transformacji gospodarczej. System gwarantowania depozytów, wsparty systemem pomocy finansowej dla banków o zagrożonej wypłacalności, został utworzony na mocy ustawy z 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. W tym samym roku została też przyjęta dyrektywa unijna 19/94/WE w sprawie systemów gwarantowania depozytów.

Ustawa o BFG była wielokrotnie nowelizowana, np. aż cztery razy w odpowiedzi na początkowe skutki kryzysu finansowego 2007+, przy czym fundamentalna zmiana ustawy miała miejsce w 2016 r., kiedy do polskiego porządku prawnego wprowadzono resolution, tzn. narzędzia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków. Mechanizm ten zastosowano w polskim sektorze bankowym dotychczas w odniesieniu do czterech banków, w tym dwóch spółek akcyjnych (Idea Banku i Getin Noble Banku) oraz dwóch banków spółdzielczych (Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku i Banku Spółdzielczego w Przemkowie).

Stworzenie europejskich ram resolution – na których wzorowane są polskie rozwiązania – było również odpowiedzią na zjawiska kryzysowe, a konkretnie skutki globalnego kryzysu finansowego 2007+. Stosowna dyrektywa BRR 2014/59/UE datowana jest na 15 maja 2014 roku.

W początkowych latach funkcjonowania BFG (w latach 90. XX wieku) kluczową rolę odgrywała działalność gwarancyjna, w pierwszej dekadzie XXI wieku Fundusz koncentrował się przede wszystkim na działalności pomocowej, w latach 20. XXI wieku zaś na wdrażaniu resolution.

Do głównych zmian ustawy o BFG w zakresie gwarantowania depozytów zaliczyć należy:

• systematyczne podnoszenie kwoty środków gwarantowanych z 3 tys. euro (ecu), poprzez 22,5 tys. euro gwarantowanych w 90 proc. (a do 1 tys. euro w 100 proc.), do 50 tys. euro (od listopada 2008 r.) i w efekcie końcowym do 100 tys. euro; • skrócenie okresu niedostępności środków – z trzech miesięcy (z możliwością wydłużenia o kolejne trzy miesiące, maksymalnie dwa razy) do siedmiu dni roboczych; • wyłączenie z systemu gwarantowania depozytów jednostek samorządu terytorialnego.

Dwie pierwsze zmiany miały na celu przede wszystkim zwiększenie zaufania do sektora bankowego, a tym samym wzrost jego bezpieczeństwa, w tym przeciwdziałanie ewentualnemu wycofywaniu środków z banków przez deponentów podczas kryzysu finansowego 2007+.

Pamiętać należy także, że systemy gwarantowania depozytów nie są dedykowane do radzenia sobie z problemami finansowymi dużych banków i dlatego miało miejsce poszukiwanie oraz wdrażanie rozwiązań, które nie wymagają wypłat kwot gwarantowanych. Takim rozwiązaniem jest właśnie resolution.

Tym samym zjawiska kryzysowe były główną przesłanką wdrażania instytucjonalnej ochrony depozytów, a jednocześnie podnosiły wiedzę społeczeństwa na temat bezpieczeństwa depozytów oraz systemów ich gwarantowania.

Prof. Małgorzata Zaleska, Dyrektor Instytutu Bankowości SGH, Przewodnicząca Komitetu Nauk o Finansach PAN, Członek korespondent PAN

Więcej informacji i komentarzy ze świata finansów i gospodarki czytaj w aktualnym listopadowym wydaniu „Gazety Bankowej” (nr 03/2024), dostępnym także jako e-wydanie, także na iOS i Android

Szczegóły, jak zamówić e-wydanie „Gazety Bankowej”, kliknij tutaj

Okładka Gazety Bankowej / autor: Fratria
Okładka Gazety Bankowej / autor: Fratria

Powiązane tematy

Zapraszamy do komentowania artykułów w mediach społecznościowych