Analizy

Fundusze UE / autor: Pixabay
Fundusze UE / autor: Pixabay

Mniej formalności w rozliczaniu funduszy UE

Magdalena Porzeżyńska, radca prawny, Kancelaria Brysiewicz i Wspólnicy

  • Opublikowano: 20 września 2019, 15:11

  • 0
  • Powiększ tekst

Opublikowane zostały zmiany wprowadzone do Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014–2020 (dalej zwanych „Wytycznymi”). Poza zmianami o charakterze czysto redakcyjnym, do Wytycznych wprowadzono również te, które niekiedy istotnie modyfikują znane dotąd procedury i warunki dotyczące kwalifikowalności wydatków dla funduszy unijnych.

Wprowadzone zmiany mają przede wszystkim na celu dostosowanie Wytycznych do przepisów tzw. rozporządzenia omnibus, które m.in. wprowadza obowiązek stosowania uproszczonych metod rozliczania wydatków w ramach projektów współfinansowanych ze środków unijnych, których wartość dofinansowania nie przekracza 100 tysięcy euro.

Oprócz tego do zmian mających istotne znaczenie dla beneficjentów należy niewątpliwie zaliczyć odformalizowanie wybranych warunków i procedur dotyczących kwalifikowalności wydatków na gruncie Wytycznych. Dotyczy to przede wszystkim procedury rozeznania rynku dokonywanej w przypadku zamówień o wartości od 20 tysięcy złotych do 50 tysięcy złotych.

Obecnie będzie można będzie przeprowadzić ją na mniej sformalizowanych zasadach niż do tej pory. W celu potwierdzenia przeprowadzenia rozeznania rynku konieczne będzie udokumentowanie dokonanej analizy cen/cenników potencjalnych wykonawców zamówienia wraz z analizowanymi cennikami. Wytyczne wskazują, że można je pozyskać różnymi drogami w tym m.in. ze stron internetowych wykonawców lub poprzez upublicznienie opisu przedmiotu zamówienia wraz z zapytaniem o cenę na stronie internetowej beneficjenta czy skierowanie zapytań o cenę wraz z opisem przedmiotu zamówienia do potencjalnych wykonawców. Przy czym trzeba mieć na uwadze, że jeśli ustalona w wyniku rozeznania rynku cena rynkowa zamówienia przekroczy 50 tysięcy złotych, wówczas do udzielenia zamówienia zastosowanie będzie musiała znaleźć zasada konkurencyjności, mająca nadal bardziej restrykcyjne wymagania niż rozeznanie rynku.

Wprowadzone zmiany dopuszczają również możliwość zastąpienia procedury rozeznania rynku zasadą konkurencyjności. Za istotne novum należy uznać to, że do zamówień o wartości od 20 tysięcy złotych do 50 tysięcy złotych będzie można zastosować zasadę konkurencyjności. W takiej sytuacji jednak beneficjent konsekwentnie będzie musiał spełnić kryteria kwalifikowalności przewidziane dla zasady konkurencyjności, które mają bardziej rygorystyczny charakter niż w przypadku rozeznania rynku. Choć zatem można zakładać, że zamiana procedury rozeznania rynku na zasadę konkurencyjności nie będzie powszechną praktyką, to dopuszczenie takiej możliwości należy ocenić pozytywnie z perspektywy większej elastyczności po stronie beneficjentów. Pozytywnie należy również odnotować dopuszczenie możliwości podpisania umów z wykonawcami również w wersji elektronicznej (z kwalifikowanym podpisem elektronicznym).

Zmiany wprowadzają również nowe wyłączenia z zasady konkurencyjności i rozeznania rynku. Z procedur tych będzie można zrezygnować m.in. w przypadku zamówień, których przedmiotem są usługi świadczone w zakresie prac badawczo-rozwojowych prowadzonych przez osoby wskazane we wniosku o dofinansowanie czy tzw. usługi opiekuńcze, które dotyczą usług wsparcia rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Zmienione Wytyczne zostały zamieszczone na stronach internetowych administrowanych przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju (https://www.gov.pl/web/inwestycje-rozwoj (w zakładce Co robimy/Fundusze Europejskie/Wytyczne/Wytyczne na lata 2014-2020) oraz http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl (w zakładce O funduszach/Zapoznaj się z prawem i dokumentami). W Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” opublikowano jedynie informacje o ww. adresach stron internetowych, na których zamieszczono zmiany Wytycznych, a także o terminie 9 września 2019 roku, od którego są one stosowane.

Z tego względu niezmiennie wątpliwości budzi fakt, czy taki dokument jak Wytyczne – który nie stanowi przecież aktu prawa powszechnie obowiązującego, a jedynie prawa wewnętrznego – może stanowić podstawę działania organów oraz rozstrzygania o prawach i obowiązkach beneficjentów.

Choć sądy administracyjne skłaniają się ku stanowisku, że regulacje zawarte w tego typu dokumentach stanowią „inne procedury obowiązujące przy wykorzystaniu środków europejskich”, których naruszenie skutkuje obowiązkiem zwrotu przyznanych środków, to nie można zapominać o wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który sprzeciwia się takiemu podejściu. Trybunał Konstytucyjny aprobując pogląd Trybunału Sprawiedliwości 3 wskazał, że w sytuacji, w której prawo UE reguluje dany obszar (np. realizację programów operacyjnych), nie przewidując zasad ochrony praw jednostek wynikających z prawa unijnego, właściwymi przepisami postępowania są przepisy prawa krajowego, które muszą spełniać dwa warunki.

Po pierwsze, nie mogą być mniej korzystne dla zainteresowanych podmiotów niż uregulowania stosowane w podobnych sytuacjach w celu ochrony praw jednostek wynikających wyłącznie z prawa krajowego.

Po drugie, nie mogą powodować, że wykonywanie praw nadanych w porządku prawnym Unii stałoby się „praktycznie niemożliwe” lub „nadmiernie utrudnione”. Tymczasem określenie zasad i trybu postępowania w sprawach o dofinansowanie z programu operacyjnego w wielu aktach prawa wewnętrznego takich jak Wytyczne utrudnia wykonywanie przez beneficjentów ich praw wynikających z prawa UE.

Powiązane tematy

Komentarze