Samotne matki z finansami pod kreską

Sytuacja ekonomiczna kobiet w Polsce poprawia się z roku na rok. Mimo to rzeczywistość, w której żyją samotne matki jest bardzo trudna.

W najnowszym rankingu „Women in Work Index 2018” firmy doradczej PwC, Polska znalazła się na 9 miejscu spośród 33 krajów OECD. Indeks jest średnią ważoną wskaźników takich jak: różnica w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn, stopa bezrobocia wśród kobiet, bezpieczeństwo zatrudnienia, forma zatrudnienia (pełny lub niepełny etat). Eksperci oceniają, że to świetny wynik. Przed Polską, zaczynając od lidera, znalazły się jedynie kraje takie jak: Islandia, Szwecja, Norwegia, Nowa Zelandia, Słowenia, Dania, Luksemburg i Finlandia. W ciągu ostatnich 16 lat Polska awansowała w indeksie aż o 10 miejsc.

Zmniejszyliśmy różnicę w poziomie zatrudnienia kobiet i mężczyzn, a zdecydowana większość pań pracuje na pełen etat” - skomentowała wyniki raportu Anna Sieńko, partner w PwC, lider zespołu Digital & Technology.

Dodała jednak, że wciąż należy wzmacniać przedsiębiorczość kobiet, pracować nad zwiększeniem ich udziału w zarządach i radach nadzorczych firm, a także budować stabilną i odpowiedzialną politykę prorodzinną, która nie wyklucza kobiet z rynku pracy z powodu macierzyństwa. 

Samotne matki w Polsce to często opuszczone mężatki

Optymistyczne diagnozy są dalekie od realiów, w jakich funkcjonują samotne matki. Szczegółowych danych na temat tej grupy kobiet dostarcza publikacja GUS z 2014 roku analizująca dane ze spisu powszechnego. Wynika z nich, że 1,1 mln stanowią rodziny niepełne, których głową są samotne matki mające na utrzymaniu dzieci do 24 roku życia. Najwięcej, bo aż 38,9 proc. (445 tys.) w strukturze samotnych matek stanowią mężatki, które zostały opuszczone przez małżonków. Następnie 28,4 proc. to kobiety rozwiedzione, 23,1 proc. - panny, a 9,5 proc. - wdowy. Z badań wynika, że w ciągu dziesięciu lat wzrosła o ponad połowę liczba samotnych matek, które nigdy nie były w formalnym związku. Ponad 70 proc. samotnych matek to kobiety w wieku od 25 do 49 lat. Ponad połowa ma wykształcenie średnie, 15 proc. – wyższe, a 25 proc. - zawodowe.

Rynek pracy zbyt mało elastyczny

Z danych GUS wynika, że samotne matki nie mają dobrej sytuacji zawodowej. Jedynie ponad połowa z nich pracuje. 30 proc. utrzymuje się ze świadczeń społecznych, 20 proc. - jest bezrobotna, a 10 proc. - jest na utrzymaniu innych osób. 

Te dane smucą, ale nie szokują. Z raportu „Praca i przedsiębiorczość kobiet - potencjał do wykorzystania w Polsce” firmy Coca-Cola i Deloitte wynika, że rynek pracy jest otwarty głównie dla kobiet z wykształceniem wyższym. Poza tym chętniej zatrudniane są kobiety, które nie posiadają dzieci. Samotne matki nie należą do atrakcyjnych pracowników. Krajowy rynek pracy wciąż odstaje od światowych standardów. Raport to udowadnia, pokazując praktyki w dwóch krajach notujących jedne z najwyższych aktywności zawodowych kobiet w Europie – Szwecji (83,5 proc.) oraz Norwegii (76,2 proc.). 

Wśród działań, które przyczyniły się do osiągnięcia takich rezultatów jest m.in.: opieka prenatalna dla kobiet w ciąży, sesje coachingowe, grupy wsparcia, prawo do skrócenia czasu pracy o 25 proc. do ósmego roku życia dziecka, bezpłatna edukacja, darmowe posiłki dla dzieci w wieku od 6 do 19 lat, możliwość pracy w niepełnym wymiarze do ukończenia 12. roku życia dziecka oraz prawo do 480 dni płatnego urlopu do wykorzystania do ósmego roku życia dziecka.

Szwecja z najlepszymi formami pomocy

W Polsce samotne matki, które nie mają szans na powrót do pracy, zmuszone są starać się o wsparcie. Pomoc w Polsce wciąż niższa niż w wielu krajach Unii Europejskiej. Jak informuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od 1 listopada 2017 r. do 31 października 2018 r. wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie: 95,00 zł - na dziecko w wieku do ukończenia piątego roku życia, 124,00 zł na dziecko w wieku powyżej piątego roku życia do ukończenia 18 roku życia, 135,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24. roku życia. O taki zasiłek może starać się samotna matka, której przeciętny miesięczny dochód nie przekracza 674,00 zł na osobę lub 764,00 zł, jeśli w rodzinie jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności.

Niezależnie od kryterium dochodowego przyznawane jest także świadczenie rodzicielskie w kwocie 1000 zł netto miesięcznie i nie jest uzależnione od kryterium dochodowego. Przysługuje ono przede wszystkim rodzicom, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Są to m.in. studenci, uczniowie, osoby pracujące na umowach cywilno-prawnych. Jest jeszcze „Rodzina 500+”, ale chcąc otrzymać wsparcie z tytułu tego programu, samotne matki muszą dołączyć do wniosku wyrok zasadzający alimenty.

Pakiet pomocowy nie plasuje naszego kraju w czołówce krajów, które mają wysokie zasiłki socjalne i są przyjazne dla kobiet, które chcą skupić się na wychowaniu dzieci. Ranking 60 państw sprzyjających matkom opracowali pracownicy Whartoon Schools przy Uniwersytecie Pensylwania w Stanach Zjednoczonych. Analizy dokonano na podstawie odpowiedzi 16 tys. respondentów. W czołówce państw przyjaznych do życia i pracy znalazła się Szwecja, Dania, Kanada, Holandia i Australia. Z kolei Wielka Brytania zajęła 9 miejsce, a Niemcy – 11. W rankingu nie było Polski.