Karuzele VAT-owskie fałszują statystyki polskiego handlu zagranicznego
W swoim ostatnim raporcie PwC lukę w VAT – czyli różnicę między zakładanymi dochodami Państwa z tego podatku a kwotami, jakie do budżetu naprawdę wpływają - oszacował na 45 mld zł. Jako że oszuści często wykorzystują procedury związane z fikcyjnym eksportem, w oficjalnych statystykach mogą się pojawiać dane o wywozie towarów, którego nigdy nie było. Przypomnijmy, że okresie styczeń-wrzesień tego roku eksport – wg wyliczeń GUS – wyniósł 586 mld zł, import zaś 568 mld zł. Jaka część obrotu Polski z zagranicą to „zasługa” fikcyjnych faktur?
Jedną z przyczyn, dla którego budżet otrzymuje mniej niż powinien z VAT, są oszustwa. Coraz częściej mówi się o karuzelach VAT-owskich, w których towar – prawdziwy bądź fikcyjny – przechodzi przez szereg spółek, z których ostatnia deklaruje wywóz za granicę a następnie występuje o zwrot podatku i znika. Czy są jakieś ulubione towary oszustów, czy też dla przestępców ważne są inne cechy?
Tomasz Kassel, partner w dziale prawno-podatkowym PwC: W karuzelach VATowskich wykorzystywane są dwa rodzaje towarów. Pierwsza grupa to produkty małe i drogie, a więc elektronika, tablety, telefony, karty pamięci, złoto i diamenty. Przy czym te ostatnie raczej są wykorzystywane do wyłudzeń w innych państwach UE, a nie w Polsce. Druga grupa towarów to takie, które mają szerokiego odbiorcę, nie da się ich zidentyfikować, a na dodatek są zużywane. Chodzi o jajka niespodzianki, które są zjadane, o maszynki do golenia, które są zużywane i wyrzucane, paliwo, które jest spalane, pokarm dla zwierząt. Chodzi więc o towar, po którym po zużyciu nie zostaje śladu. Tu jeszcze jedna rzecz – mianowicie dobrze, aby taki towar był objęty wyższą, a więc podstawową stawką VAT w wysokości 23 proc. Stąd na przykład popularność śruty sojowej wśród oszustów. Inne produkty rolne bowiem są – co do zasady - objęte obniżoną stawką VAT.
Co jest bardziej popularne wśród przestępców? Czy wyłudzenia w kraju, czy raczej fikcyjny eksport towarów?
Trudno powiedzieć, obie te metody są często stosowane W Polsce bardzo popularne są wyłudzenia „na słupa”. Chodzi o sytuację, kiedy dochodzi do sprzedaży towaru, od którego należy potem odprowadzić 23 proc. VAT. Tyle, że nie jest on odprowadzony, bo sprzedający był tzw. słupem i po dokonaniu transakcji znika.
Czy fikcyjny wywóz towarów z kraju jest widoczny w oficjalnych danych, a więc i statystykach?
Dane, dotyczące możliwych karuzel VATowskich, bierzemy z oficjalnych dokumentów Intrastat. One rzeczywiście wchodzą do zbiorczej informacji na temat danych o eksporcie i imporcie, więc możliwe, że te statystyki są zafałszowane.
Jaka może być skala tego zafałszowania? Szacując z grubsza, skoro VAT wynosi 23%, a więc jest to nieco ponad 1/5 wartości towaru, to przy luce rzędu 45 mld zł mówimy o oszustwach lub fałszowaniu faktur dotyczących towarów na kwotę ponad 200 mld zł.
Na lukę w VAT składają się zarówno oszustwa i wyłudzenia, ale także szara strefa, a więc warsztaty, które nie wystawiają faktur, restauracje, gdzie nie dostaje się paragonów itd. Można jednak powiedzieć, że około połowa z tej luki to oszustwa i wyłudzenia. Innymi słowy z tej kwoty, o której pan wspomniał, oszustwa i wyłudzenia odpowiadają za ok. 100 mld zł.
Jaka część z oszustw i wyłudzeń wiąże się z eksportem? I jaka część tej kwoty to fikcyjny eksport, który potem pokazywany jest w oficjalnych statystykach?
To trudno ocenić. Mimo wszystko w wielu przypadkach dochodzi do rzeczywistego przywozu towarów i do ich rzeczywistego wywozu. Bez wątpienia jednak w przypadku eksportu czy też – używając bardziej fachowego terminu – wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, częściej zdarzają się wyłudzenia. Bez wątpienia więc, dane o polskim eksporcie są zawyżone właśnie ze względu na oszustwa i wyłudzenia. Ale trudno ocenić, o jaką kwotę są one zawyżone.
Dziękuję za rozmowę
