Żonglerka liczbą małych firm

1,8 mln, 1,9, a może ponad 2 miliony? Ile jest w Polsce małych firm? Choć oficjalnych źródeł danych o liczbie przedsiębiorców jest kilka, to na ich podstawie trudno dokładnie określić, ile małych firm rzeczywiście prowadzi działalność.

- Obecnie mamy w Polsce 1,78 mln firm, ale aż 1,2 mln z nich to samozatrudnieni – powiedział niedawno wicepremier Janusz Piechociński, zastanawiając się czy tę drugą grupę można określić mianem przedsiębiorców. Przytoczoną przez ministra gospodarki liczbę firm (1,78 mln) można znaleźć w opracowaniu GUS zatytułowanym „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2012 r.”. Liczba ta estymowana jest na podstawie informacji zawartych w wysyłanym przez GUS do wybranej grupy przedsiębiorców formularzu SP-3. Liczba ta jest dość popularna wśród osób, które posługują się szacunkami małych firm (są to nie tylko politycy, ale też ekonomiści, publicyści czy bankowcy), ale w wypowiedziach na ten temat można też znaleźć inne dane, np. 1,5 mln czy 1,9 miliona.

Trudno się dziwić tej swego rodzaju „żonglerce” danymi, skoro w innym źródle udostępnianym przez GUS, rejestrze REGON, można znaleźć informację, że w samej tylko formie jednoosobowej działalność gospodarczą prowadziło na koniec listopada ub.r. 2,96 mln osób fizycznych (w grudniu 2012 r. ich liczba wynosiła 2,92 miliona). Można więc przyjąć, że mamy w Polsce niemal 3 mln przedsiębiorców, czyli ponad półtora raza więcej niż wynosi …. liczba wszystkich małych firm. Żeby sprawę jeszcze bardziej skomplikować można podać, że według innej publikacji GUS - „Ludność i gospodarstwa domowe (…)”, (powstałej na podstawie wyników spisu powszechnego z 2011 r.) – osób osiągających w 2011 r. dochód z pracy na własny rachunek było 2,68 mln, choć w liczbie tej ujęte są też osoby osiągające dochody z wynajmu.

Pochodząca z rejestru REGON liczba 2,96 mln oznacza maksymalną liczbę przedsiębiorców w Polsce. Aby na jej podstawie oszacować liczbę istniejących firm (rozumianych jako pewne przedsięwzięcie biznesowe, a nie numer REGON) trzeba pomniejszyć ją o przedsięwzięcia rodzinne oraz spółki osobowe. Małżonkowie, którzy razem prowadzą biznes, nawet jeżeli oboje zarejestrowani są jako przedsiębiorcy, de facto tworzą jedną firmę, a nie dwie. Ile jest takich podmiotów? Nie wiadomo.

Niestety nie wiadomo też dokładnie, ile jest działalności zawieszonych, a je też trzeba wyeliminować, zwłaszcza jeżeli chcemy ustalić, ile małych firm faktycznie prowadzi działalność, a nie istnieje tylko na papierze. Na podstawie danych udostępnianych przez CEIDG można co prawda określić ile firm (a dokładnie działalności gospodarczych) zostało zawieszonych w danym okresie, nie wiadomo jednak ile w sumie podmiotów ma status „zawieszonych”.

Działalność gospodarczą można zawiesić na dwa lata (i nie płacić wtedy ZUS), ale jeżeli po tym okresie nie zostanie ona wznowiona, teoretycznie powinna zniknąć z rejestru. Taka automatyzacja jednak nie działa, o czym mogą świadczyć chociażby ostatnie porządki robione przez Ministerstwo Gospodarki, mające na celu oczyszczenie rejestru z martwych firm, w efekcie czego w październiku ub.r. niespodziewanie wzrosła liczba zamykanych jednoosobowych dzielności gospodarczych (zniknęło ich wtedy – wg REGON – 28,1 tys.; w listopadzie zjawisko wyhamowało i z rejestru wykreślono już tylko 16 tys. przedsiębiorców, czyli znacznie mniej od średniej z ostatnich 12 miesięcy). Ministerstwo Gospodarki przypomina też, że działalność gospodarczą można też zawiesić w celu sprawowania opieki nad dzieckiem (maksymalnie do 6 lat; okres zawieszenia może być jednorazowy bądź podzielony na maksymalnie cztery części).

Już nie na podstawie rejestru REGON, ale danych Ministerstwa Finansów, można szacować, że w 2012 r. „żywych” przedsiębiorców było ok. 2,3 miliona. Tyle osób rozliczyło PIT z działalności gospodarczej za 2012 r. Liczba ta nie oznacza jednak, że tylko było w Polsce firm. Bo po pierwsze mamy tu znów czynnik przedsiębiorczych małżonków, a po drugie – problem dużej rotacji firm.

Jeśli nawet z podatku rozliczyło się 2,3 mln przedsiębiorców, to nie oznacza jeszcze , że tylu ich prowadziło działalność w jednym momencie, np. w grudniu 2012 r. Jedni mogli bowiem działać np. tylko w I kwartale a potem działalność zawiesić (albo nawet wyrejestrować), a inni - uruchomić ją dopiero w drugim półroczu. Rotacja w mikrofirmach jest bowiem ogromna. Wg danych REGON z ostatnich 12 miesięcy średnio co miesiąc rejestruje się 25,1 tys. przedsiębiorców, a wyrejestrowuje – 21 tysięcy. Podobno najwięcej firm zamyka się w pierwszym roku działalności. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że małych firm jest więcej niż wynikałoby to z danych ZUS, który podaje, że za siebie składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe odprowadzało w I kw. ub.r. niespełna 758 tysięcy osób.

Katarzyna Siwek, Tax Care