Kiedy składać wnioski o urlop macierzyński

Jednym rodzicom termin składania wniosków o dodatkowy urlop macierzyński skończy się 17 czerwca. Inni mają czas do 24 dnia miesiąca. Komu i ile przysługuje dni wolnego? Na te i inne pytanie przeczytacie odpowiedź w naszym raporcie.

Rodzice, którym 17 czerwca kończy się urlop macierzyński na starych zasadach, a chcą nabyć prawo do rocznego urlopu rodzicielskiego, muszą jeszcze w poniedziałek złożyć wniosek w tej sprawie do pracodawcy.

Termin ten wynika z nowelizacji Kodeksu pracy, która weszła w życie w poniedziałek. Od tego dnia rodzicom wszystkich dzieci, urodzonych po 31 grudnia 2012 r. przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (w tym 14 zarezerwowanych tylko dla matki), sześć tygodni urlopu dodatkowego i 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. Z dodatkowego oraz rodzicielskiego urlopu mogą korzystać ojciec i matka.

Szczególną uwagę muszą jednak zachować kobiety, które rozpoczęły urlop macierzyński na starych zasadach pierwszego stycznia 2013 r. i będą chciały skorzystać z nowych uprawnień - tylko w poniedziałek mogą złożyć wniosek w tej sprawie. 17 czerwca jest bowiem ostatnim dniem, kiedy przebywają - na przewidzianym w starym systemie - czterotygodniowym urlopie dodatkowym. By go wydłużyć o kolejne dwa tygodnie oraz 26 tygodni urlopu rodzicielskiego, muszą złożyć wniosek do pracodawcy 17 czerwca. Ustawa co do zasady nie pozwala bowiem na przerwanie urlopu. Wyjątek od tej reguły dotyczy kobiet, które urodziły dzieci po 31 grudnia 2012 r., ale z urlopu macierzyńskiego zaczęły korzystać jeszcze przed porodem. W takim wypadku mogła nastąpić sytuacja, że jeszcze przed wejściem w życie ustawy (przed 17 czerwca) kobieta zakończyła urlop macierzyński oraz obowiązujące obecnie cztery tygodnie urlopu dodatkowego i wróciła do pracy. W takiej sytuacji, mimo że przerwana została ciągłość urlopu, matka lub ojciec mają prawo do jego kontynuacji. Przysługują im jeszcze dwa tygodnie urlopu dodatkowego i 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. By z tych uprawnień skorzystać, wniosek o udzielenie urlopu dodatkowego musi wpłynąć do pracodawcy w ciągu siedmiu dni od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 24 czerwca. Natomiast wniosek o urlop rodzicielski - najpóźniej w dniu zakończenia dodatkowego. Wydłużony, płatny urlop obejmuje nie tylko rodziców zatrudnionych na etatach, ale wszystkich, którzy opłacają ubezpieczenie chorobowe, czyli także pracujących na umowach zlecenia i samozatrudnionych.

W wyniku nowelizacji przez pierwsze 26 tygodni urlopu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. ostatniego wynagrodzenia i 60 proc. wynagrodzenia przez kolejnych 26 tygodni.

Jeśli zaś matka dziecka od razu zadeklaruje, że będzie korzystać z całości urlopu - 52 tygodni, to przez cały ten okres wypłacany będzie zasiłek w wysokości 80 proc. wynagrodzenia. Gdyby jednak po takiej deklaracji, zrezygnowała z całości lub części dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz/lub z całego urlopu rodzicielskiego, wówczas przysługuje jej wyrównanie dotychczas pobieranego zasiłku do wysokości 100 proc.

Urlop macierzyński można rozpocząć przed porodem - maksymalnie można wykorzystać wtedy sześć tygodni.

O rozpoczęciu urlopu macierzyńskiego, dodatkowego lub rodzicielskiego należy powiadomić pracodawcę nie później niż 14 dni przed jego rozpoczęciem. Taki sam termin obowiązuje, jeśli na którymkolwiek etapie decydujemy się skrócić urlop i powrócić do pracy - pracodawca musi o tym wiedzieć minimum 14 dni przed planowanym powrotem i - podobnie jak przy wniosku o udzielenie urlopu - musi wniosek uwzględnić.

Ustawa przewiduje dwie ścieżki wnioskowania o udzielenie urlopu dodatkowego i rodzicielskiego. Pierwsza zakłada, że kobieta z góry, minimum 14 dni przed planowaną datą porodu, wnioskuje o pełen wymiar urlopów - łącznie 52-tygodniowy urlop macierzyński.

Ta ścieżka zakłada dzielenie się urlopem z ojcem dziecka poprzez rezygnację matki. Kobieta najwcześniej może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego po 14 tygodniach. Ponieważ jednak 20 tygodni urlopu macierzyńskiego jest obowiązkowe, ojciec decydujący się przejąć ten urlop musi go wykorzystać w pozostałym wymiarze - minimum sześciu tygodni.

Druga ścieżka zakłada sukcesywne składanie wniosków o urlopy: dodatkowy i rodzicielski, co będą mogli czynić zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Dodatkowym urlopem macierzyńskim i urlopem rodzicielskim można się będzie podzielić, np. trzy tygodnie urlopu dodatkowego ojciec, trzy matka, 16 tygodni rodzicielskiego ojciec, dziesięć matka.

Pamiętać trzeba jedynie, że sześć tygodni urlopu dodatkowego można podzielić maksymalnie na dwie części, trwające minimum tydzień, a 26 tygodni urlopu rodzicielskiego można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach - trwających minimum osiem tygodni. Urlop musi też mieć charakter ciągły, tzn. urlop rodzicielski musi przypadać bezpośrednio po dodatkowym oraz części tych urlopów muszą następować bezpośrednio jedna po drugiej.

Urlop dodatkowy i rodzicielski można łączyć z pracą w niepełnym wymiarze (nie wyższym jednak niż pół etatu). W tej chwili pracodawca musi uwzględnić wniosek pracownika o łączenie urlopu z pracą. Po nowelizacji wniosek o niepełny etat nie będzie wiążący. Pracodawca będzie mógł go nie uwzględnić, jeśli nie jest to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj pracy. O przyczynie odmowy pracodawca będzie informował na piśmie.

Z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać jednocześnie oboje rodzice. Jednak w takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać 26 tygodni. Łączne korzystanie z urlopu nie będzie możliwe w przypadku urlopu dodatkowego oraz macierzyńskiego.

Po nowelizacji bez zmian pozostają przepisy o dwóch tygodniach urlopu zarezerwowanego wyłącznie dla ojców.

PAP, lz