XXI Krajowa Konferencja "SKOK ponad finanse" - relacja

Podczas XXI Krajowej Konferencji „SKOK ponad finanse” licznie przybyli z kraju i zagranicy delegaci komentowali skomplikowaną sytuację prawną, w jakiej znalazły się spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Poważną nadzieję na jej korzystną zmianę dał Prezydent Bronisław Komorowski, który w czwartek skierował do Trybunału Konstytucyjnego część przepisów znowelizowanej ustawy o SKOK.

- Dwadzieścia jeden lat temu niewiele osób wierzyło, że Kasy odniosą tak spektakularny sukces na polskim rynku finansowym i staną się źródłem inspiracji dla unii kredytowych na świecie – mówił do zebranych na Konferencji Rafał Matusiak, prezes zarządu Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej. Za tym sukcesem stała chęć samoorganizowania się ludzi po okresie komunizmu hołdującego gospodarce centralnie sterowanej. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe osiągnęły ten sukces bez pomocy państwa, praktycznie od zera, własnym wysiłkiem. Dziś do SKOK-ów należy ponad 2,6 mln ludzi, którzy powierzyli im 18 mld zł w depozytach (dane po I kwartale b.r.), średni wskaźnik kredytów zagrożonych udzielonych na ponad 3-mce wynosi 15 proc. (analogiczny w bankach komercyjnych - 17 proc.). Sektor SKOK jest także bezpieczny i płynny ze wskaźnikiem płynności oddającym relację pożyczek i kredytów do oszczędności  na poziomie 67 procent. Dynamiczny rozwój kas kredytowych możliwy jest dzięki stałym działaniom na rzecz swoich członków. To dla ich dobra Kasy cały czas doskonalą ofertę. Każdy klient przystępując do SKOK, staje się również członkiem i współwłaścicielem instytucji finansowej. Spółdzielcze Kasy łączą tych, którzy dążą do krzewienia wiedzy o  finansach, propagowania nauki i kultury oraz krzewienia dziedzictwa narodowego, aktywnie przeciwdziałając wykluczeniu społecznemu i  finansowemu. Są jedynymi instytucjami finansowymi na rynku, które dobro klientów przedkładają nad doraźne zyski. Według niezależnych badań zamówionych przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF), spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe cieszą się zaufaniem 91 proc. klientów, a ciągu 21 lat działalności nie zbankrutowała żadna Kasa. Wkłady ludności zabezpiecza fundusz stabilizacyjny KSKOK a gdyby kiedykolwiek wystąpiła taka potrzeba, Kasom może udzielić pomocy Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) oraz NBP. Docelowo depozyty zgromadzone w SKOK-ach będą chronione przez BFG.

Złe przepisy należy zmienić

Jednak przyjęta przez Sejm ustawa o SKOK stanowi zagrożenie dla spółdzielczego charakteru Kas, otwierając możliwość przekształcania ich w banki komercyjne, że do czego, jak się wydaje, zmierza ustawodawca. Rafał Matusiak, prezes zarządu Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej poinformował dziennikarzy i gości przybyłych na Konferencję, że Prezydent RP postanowił skierować do Trybunału Konstytucyjnego niektóre przepisy znowelizowanej ustawy z 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Liczne bowiem i częste zmiany przepisów, zarówno dwie nowelizacje ustawy zrobione w krótkim czasie, jak i inne, chaotycznie przyjmowane akty prawne, destabilizują pracę SKOK-ów, rzutując niekorzystnie na ich wyniki finansowe. Sposób, w jaki postanowiono zreformować ramy prawne funkcjonowania systemu SKOK w Polsce, prezes Krajowej SKOK określił jako ”kuriozalny”. Bez konsultacji z przedstawicielami sektora ustanowiono prawo mające niekorzystny wpływ na kształtowanie się rachunkowości SKOK. Na końcu tego procesu powstał raport KNF,  który sposobem prezentacji radykalnie odbiegał od pokazywania analogicznych raportów dotyczących innych instytucji sektora finansowego: banków komercyjnych i banków spółdzielczych. Pierwsze rozporządzenie Ministra Finansów, w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla SKOK, zostało opublikowane 30 grudnia 2011 roku. Zmieniło ono zasady księgowania niektórych operacji finansowych w Kasach znacznie pogarszając ich wyniki finansowe. Czasu na dostosowanie do nowych przepisów SKOK-i dostały tylko14 dni. To rozporządzenie zostało zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego, otrzymało też negatywną opinię Prokuratora Generalnego. Mija rok a pojawia się kolejne rozporządzenie Ministerstwa Finansów, którego treść nie została skonsultowana ze środowiskiem SKOK. Weszło ono w życie… po sześciu dniach. Całości towarzyszą daleko idące zmiany związane z ustawami o SKOK. 27 października ub.r. wchodzi w życie nowa ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Zanim to jednak nastąpi, już prowadzone są prace nad tzw. „małą nowelizacją” techniczną tej ustawy. Kwiecień to kolejna, tzw. duża nowelizacja ustawy o SKOK. O wadliwości i ciągłej zmienności prawa dotyczącego rynku SKOK  i związanych z tym dokuczliwościach w jego interpretacji świadczy też m.in. 286 pism skierowanych do Kasy Krajowej od KNF tylko w ubiegłym roku, 46 spotkań z przedstawicielami KNF oraz 7 posiedzeń sejmowej Komisji lub Podkomisji Finansów Publicznych.  – Czy tak niestabilne normy prawne mogą stanowić dobry fundament do rozwoju Kas? – pytał retorycznie Prezes Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej sugerując, żeby wprowadzanie wszelkich norm prawnych oraz wydawanie  raportów o rynku SKOK było poprzedzane odpowiednio wcześniejszą, rzetelną analizą.

Komentując podczas XXI Krajowej Konferencji SKOK zaskarżenie przez Prezydenta Bronisława Komorowskiego przepisów znowelizowanej ustawy z 2009 r. o spółdzielczych kasach, wybitny znawca prawa spółdzielczego prof. Henryk Cioch powiedział, ż uniemożliwi ono KNF demontaż systemu spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Grzegorz Bierecki, przewodniczący Rady Nadzorczej KSKOK stwierdził natomiast podczas Konferencji, że żeby kasy mogły świadczyć  usługi na najwyższym poziomie, muszą konkurować z bankami, co jak się wydaje jest przez KNF niemile widziane.

Możliwe wsparcie zagraniczne

Przedstawiciele Krajowej SKOK poinformowali także o możliwej współpracy kapitałowej między polskimi SKOK  a amerykańskimi uniami kredytowymi. – Jednym z projektów, nad którym w tej chwili pracujemy jest możliwość pozyskania inwestycji ze strony amerykańskich unii przy zastosowaniu gwarancji rządu amerykańskiego – uchylił rąbka tajemnicy Wiktor Kamiński, zastępca dyrektora generalnego KSKOK. Mowa jest o środkach rzędu 100 milionów dolarów.

Rafał Zaza