25 lat wolności wg Polaków: Bezrobocie, brak pewności pracy oraz zubożenie społeczeństwa

Bezrobocie, brak pewności pracy oraz zubożenie społeczeństwa to główne wady zmian systemowych po 1989 r. - wynika z badania TNS Polska. Ankietowani doceniają natomiast, że od 1989 roku nie brakuje wolności i swobód obywatelskich.

W przeprowadzonym w kwietniu badaniu TNS Polska poproszono respondentów, by wymienili wady oraz zalety poprzedniego i obecnego systemu.

Wśród wad systemu po 1989 r. Polacy wskazali przede wszystkim: bezrobocie i brak pewności pracy (46 proc.) oraz zubożenie społeczeństwa (22 proc).

Z kolei brak stabilności władzy, kłótnie w rządzie, niekompetencję władzy wskazało 8 proc. ankietowanych, służbę zdrowia - 7 proc., złą politykę socjalną państwa - 3 proc., niewłaściwą gospodarkę, za wysokie podatki oraz niepewność jutra i lęk o przyszłość - po 2 proc., a po 1 proc. obniżenie poziomu nauki, trudny dostęp do niej, biurokrację i wzrost przestępczości.

Odpowiedzi na pytanie o wady nowego systemu nie udzieliło 23 proc.

Zalety systemu po 1989 r. to - według respondentów - przede wszystkim wolność i swobody obywatelskie (26 proc.), zaopatrzenie sklepów (19 proc.), możliwość swobodnego wyjeżdżania za granicę (19 proc). Demokrację wskazało 7 proc. badanych, zdecentralizowanie gospodarki, reformy gospodarcze, wolny rynek - 4 proc.

Zdaniem 14 proc. nowy system nie ma żadnych zalet, a 22 proc. nie udzieliło odpowiedzi na pytanie.

Do wad poprzedniego ustroju zaliczano przede wszystkim brak towarów w sklepach (31 proc.), brak wolności słowa, wyznania, sumienia, ograniczenie swobód obywatelskich (11 proc.) oraz izolację państwa i obywateli od świata (7 proc). Brak suwerenności, uzależnienie od ZSRR - wskazało 5 proc., niepewność polityczną obywateli, Służbę Bezpieczeństwa, milicję - 3 proc., brak pieniędzy, dużą inflację, biedę - 3 proc., centralizację władzy, monopol jednej partii - 2 proc., brak wolności prasy, cenzurę - 2 proc.

Odpowiedź "trudno powiedzieć, nie pamiętam" - na pytanie o wady systemu sprzed 1989 r. - wybrało 33 proc. ankietowanych.

Jako największą zaletę starego systemu badani wskazali łatwość otrzymania pracy i brak strachu przed bezrobociem (43 proc.). Wśród plusów pojawiła się też większa równość ekonomiczna obywateli i większa sprawiedliwość społeczna (9 proc.) i stabilność życia codziennego (6 proc.). Z kolei zabezpieczenie socjalne wskazało 5 proc., służbę zdrowia - 4 proc., szkolnictwo, materialny poziom życia, budownictwo mieszkaniowe - po 3 proc., mniejszą przestępczość, większe bezpieczeństwo - 2 proc.

Nie było żadnych zalet starego systemu według 8 proc., a odpowiedź "trudno powiedzieć, nie pamiętam" wybrało 32 proc.

Zestawiając ze sobą zalety i wady obecnego i poprzedniego ustroju - według TNS Polska - można wysnuć wnioski na temat tego, co zdaniem badanych "zmieniło się na gorsze, a co na lepsze".

"Zdecydowanie najwięcej osób zwraca uwagę na sytuację na rynku pracy - kiedyś stabilność i łatwość znalezienia pracy, dziś bezrobocie i niepewność zatrudnienia" - podsumowali autorzy badania. Z sondażu wynika też, że drugim aspektem, który według ankietowanych pogorszył się, jest sytuacja materialna ludności.

Z drugiej strony - zauważa TNS Polska - nowy ustrój przyniósł wiele pozytywów: "dziś każdy może się cieszyć wolnością i pełnią swobód obywatelskich, otworzyły się granice, a w sklepach zapełniły się półki".

Takie same wnioski - podkreślili autorzy sondażu - można by było wyciągnąć na podstawie wyników z badania przeprowadzonego w 1998 roku, gdy - podobnie jak i teraz - "zmiany na rynku pracy oraz zaopatrzenie sklepów były najczęściej poruszanymi aspektami".

Sondaż został przeprowadzony przez TNS Polska w dniach 11-16 kwietnia, na ogólnopolskiej reprezentatywnej grupie 1002 mieszkańców Polski w wieku powyżej 15 lat.

(PAP)