12 ochotników nie jadło nic przez siedem dni. Rezultat
Naukowcy przeprowadzili nowe badania nad fizjologią postu. Wynika z nich, że wszelkie potencjalnie wpływające na stan zdrowia zmiany wydają się pojawiać dopiero po trzech dniach bez jedzenia. Artykuł na ten temat opublikowano w piśmie „Nature Metabolism”.
Wzmocnienie ducha i ciała
Zdolność do obywania się bez jedzenia przez pewien czas to ważny atut ewolucyjny. Okresowe posty mające wzmacniać ducha i ciało znane są w wielu kulturach i religiach. Dla chrześcijan post stanowi narzędzie prowadzące do uświęcenia. Przyczynia się do walki z grzechami takimi jak obżarstwo, lenistwo czy nieczystość. W islamie post jest jednym z pięciu obowiązków każdego dorosłego muzułmanina; ścisły post obowiązuje w czasie miesiąca ramadan (dziewiątego według kalendarza muzułmańskiego) od brzasku do zachodu słońca. W buddyzmie posty praktykują głównie mnisi – spożywając tylko jeden posiłek w ciągu dnia.
Reakcja organizmu
Podczas postu organizm zmienia źródło wykorzystywanej energii – zamiast głównie glukozy ze spożywanych pokarmów są to własne zapasy tłuszczu. Jednak niewiele więcej wiadomo na temat reakcji organizmu na długotrwałe okresy bez jedzenia i ewentualnych korzystnych lub niekorzystnych skutków dla zdrowia.
Nowe badania (https://www.nature.com/articles/s42255-024-01008-9) nad wpływem postu na zdrowie oraz molekularnym mechanizmem tych zmian przeprowadzili naukowcy z Precision Healthcare University Research Institute (PHURI) przy Queen Mary University of London oraz Norweskiej Szkoły Nauk o Sporcie.
Dzięki nowym technikom, umożliwiającym pomiary dotyczące tysięcy białek krążących we krwi, możliwe stało się systematyczne i szczegółowe badanie molekularnych adaptacji do postu u ludzi.
Dwunastu zdrowych ochotników
Naukowcy obserwowali 12 zdrowych ochotników, którzy nie jedli nic przez siedem dni, pijąc tylko wodę. Codziennie monitorowano zmiany w poziomie około 3000 białek we krwi przed, w trakcie i po zakończeniu postu.
Wiedząc, które białka biorą udział w reakcji organizmu na brak pokarmu, naukowcy mogliby następnie przewidzieć potencjalne skutki zdrowotne długotrwałego postu, integrując informacje genetyczne z badań na dużą skalę.
Zgodnie z oczekiwaniami zaobserwowano przełączanie się z glukozy na tłuszcz zmagazynowany w organizmie – w ciągu pierwszych dwóch lub trzech dni postu. Ochotnicy stracili średnio 5,7 kilograma, przy czym dotyczyło to zarówno masy tłuszczowej, jak i beztłuszczowej.
Po raz pierwszy udało się zaobserwować, że po mniej więcej trzech dniach postu w organizmie zachodzą wyraźne zmiany w poziomie białek, wskazujące na reakcję na całkowite ograniczenie kalorii. We wszystkich głównych narządach zmienił się poziom co trzeciego białka. Zmiany te wyglądały podobnie u wszystkich ochotników i dotyczyły na przykład białek tworzących strukturę podporową neuronów w mózgu.
W ciągu trzech dni od zakończenia postu i powrotu do spożywania posiłków utrzymał się ubytek wagi – utrata masy mięśniowej została prawie całkowicie odwrócona, natomiast ubytek tkanki tłuszczowej pozostał.
Post a dieta
Znając molekularne zmiany zachodzące pod wpływem postu można by opracować plan przyszłych badań, które mogą prowadzić do interwencji terapeutycznych – na przykład dla osób, które mogłyby odnieść korzyść z postu, jednak nie mogą stosować długotrwałego postu lub diet naśladujących post, np. ketogenicznych.
Po raz pierwszy możemy zobaczyć, co dzieje się w organizmie na poziomie molekularnym, kiedy pościmy. Post, jeśli przeprowadzać go sposób bezpieczny, jest skuteczną interwencją odchudzającą. Popularne diety obejmujące post – takie jak post przerywany – mają zapewniać korzyści zdrowotne wykraczające poza utratę wagi, jednak były one widoczne dopiero po trzech dniach całkowitego ograniczenia kalorii – później, niż dotychczas sądzono – powiedziała prof. Claudia Langenberg, dyrektor Precision Healthcare University Research Institute Queen Mary (PHURI).
Leczenie skorzeń
Nasze odkrycia dostarczyły podstaw dla starej wiedzy na temat powodów, dla których post stosuje się w niektórych schorzeniach. Chociaż post może w niektórych przypadkach być korzystny w leczeniu schorzeń, często nie będzie rozwiązaniem dla pacjentów ze złym stanem zdrowia. Mamy nadzieję, że te odkrycia dostarczą informacji, dlaczego post jest korzystny w niektórych przypadkach, co można następnie wykorzystać do opracowania terapii - powiedział dr Maik Pietzner, kierownik ds. danych zdrowotnych w PHURI i współprzewodniczący Grupy Medycyny Obliczeniowej w Berlińskim Instytucie Zdrowia szpitala Charité.
»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:
Katowice: 54 mln zł na nowe miejsca pracy od Hatch
Umowa zbrojeniowa. Koreańczycy gotowi. A nasz rząd?
