Polskie Noble rozdane
Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, zwane "polskimi Noblami", otrzymało czterech naukowców. Obecni na uroczystości ich wręczenia premier Donald Tusk i minister nauki prof. Lena Kolarska-Bobińska podkreślali rolę innowacji i badań w gospodarce.
W tym roku nagrody trafiły do profesorów: Andrzeja K. Tarkowskiego z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego, Sylwestra Porowskiego z Instytutu Wysokich Ciśnień PAN w Warszawie, Marka Żukowskiego z Uniwersytetu Gdańskiego i Jana Woleńskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Każdy z laureatów otrzymał po 200 tys. zł.
Prof. Andrzeja K. Tarkowskiego z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego, nagrodzono w dziedzinie nauk o życiu i o Ziemi za "odkrycia wyjaśniające fundamentalne mechanizmy odpowiedzialne za wczesny rozwój zarodków ssaków". Uczony jest współtwórcą podstaw nowoczesnej embriologii eksperymentalnej ssaków.
Jako pierwszy, w wyniku zabiegu zespolenia dwóch kilkukomórkowych zarodków myszy, uzyskał on chimery, czyli normalnie ukształtowane osobniki zbudowane z komórek wywodzących się z dwóch różnych zarodków, a więc mających czworo rodziców. "Badania profesora Tarkowskiego miały kluczowy wpływ na rozwój technik związanych m.in. z klonowaniem i diagnostyką przedimplantacyjną oraz zainspirowały wielu uczonych na świecie do kontynuowania i rozwijania jego odkryć" - czytamy w uzasadnieniu FNP.
W dziedzinie nauk chemicznych i o materiałach zwyciężył prof. Sylwester Porowski z Instytutu Wysokich Ciśnień PAN w Warszawie. Nagrodzono go za "opracowanie wysokociśnieniowej metody otrzymywania monokryształu azotku galu". Z powodu szczególnych właściwości azotek galu jest idealnym półprzewodnikiem dla zastosowań w optoelektronice oraz w systemach stałego oświetlenia. Ten unikatowy materiał można wykorzystać m.in. w produkcji diod i laserów, w tym tzw. niebieskiego
lasera stosowanego np. w urządzeniach wykrywających m.in. składniki broni chemicznej lub biologicznej.
Prof. Marek Żukowski z Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego Nagrodę FNP otrzymał w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich. Uhonorowano go za "badania wielofotonowych stanów splątanych, które doprowadziły do sformułowania przyczynowości informacyjnej jako zasady fizyki". Opracował on serię eksperymentów kwantowo-optycznych, które potwierdziły poprawność tzw. ortodoksyjnej interpretacji mechaniki kwantowej. "Efektem badań uczonego jest rozwój interferometrii wielofotonowej, będącej podstawą eksperymentalnych realizacji prototypów przyszłych kwantowych technologii informacyjnych np. kwantowej teleportacji czy kwantowej kryptografii" - informuje w opisie działalności uczonego FNP.
Nagrodę FNP w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych otrzymał prof. Jan Woleński - emerytowany profesor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Doceniono go za "wszechstronną analizę prac szkoły lwowsko-warszawskiej i wprowadzenie jej dokonań do międzynarodowego dyskursu współczesnej filozofii". Laureat jest dziś jednym z najbardziej rozpoznawalnych w świecie filozofów polskich. Dzięki pracom profesora
Woleńskiego, a także jego kontynuatorów, polska filozofia analityczna została powszechnie uznana za jedno z największych osiągnięć humanistyki XX w.
(PAP)
