TYLKO U NAS
Walka o wolność nigdy się nie kończy
Niepodległość nie jest nam dana raz na zawsze. Jest nam zadana – jest naszym zadaniem, które nieustająco, każdego dnia w wielu wymiarach musimy wypełniać. Tylko silna i wolna Polska jest w stanie obronić wolność i niepodległość. Jeśli chcemy, aby sprawczość państwa polskiego wykraczała poza otaczającą nas rzeczywistość, abyśmy wypełniali testament tych pokoleń, które z bronią w ręku o naszą wolność walczyły, musimy jako naród spoglądać w przeszłość i wyciągać z niej odpowiednie wnioski – rozpoczyna swój tekst na łamach „Polskiego Kompasu 2022” wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński
W przeszłości wielokrotnie udowadnialiśmy, że polskości nie da się stłamsić ani unicestwić. Dzisiaj jednak to nasz sąsiad, Ukraina, stoi w obliczu najcięższej próby, wojny o niepodległość i tego, jak będzie wyglądał jego kraj w powojennej rzeczywistości. Ukraina broni również naszego bezpieczeństwa, dziedzictwa kulturowego i wartości cywilizowanego świata. Ukraina daje świadectwo, jak wiele znaczy wspólnota, jak ważna jest świadomość własnej tożsamości. Narodowa tożsamość Ukrainy wykuwa się na nowo, choć część jej wyjątkowego dziedzictwa umiera na naszych oczach.
Rosyjska agresja na Ukrainę obnażyła krótkowzroczność wielu dotychczasowych liderów politycznych, którzy pozycję i bezpieczeństwo swoich państw, ale także całej Europy, chcieli budować w oparciu o relacje zależności z mocarstwem, którego modus operandi od wieków stanowi nie tylko brutalny ekspansjonizm, ale również dążenie do unicestwiania kultur i anihilacji całych narodów.
Przykład solidarności
Tragedia Ukrainy postawiła przed nami wyzwania, z którymi nie musieliśmy się mierzyć od kilku pokoleń. Polski naród w obliczu zagrożenia udowodnił jednak, że potrafi się zjednoczyć, a praca wolontariuszy, służby, pracowników instytucji państwowych, samorządowych i kościelnych oraz obywateli, którzy włączyli się w ratowanie życia Ukraińców, zapisze się na trwałe na kartach historii. Stając tak ofiarnie po stronie cywilizacji życia i wolności, daliśmy dowód, że w obliczu kryzysu o takiej magnitudzie potrafimy dać piękny przykład solidarności całemu światu, pomagając przy tym milionom osób, które zostały dotknięte wojną. Że – jak mało który naród – rozumiemy znaczenie wolności i niepodległości, znamy ich wartość i chcemy dawać oparcie tym, którzy w imię wolności i niepodległości ponoszą ofiarę najwyższą.
Dzisiejsza bezwarunkowa pomoc Ukrainie stanowi oczywisty imperatyw moralny. Poprzez bezprecedensową w skali świata pomoc humanitarną, medyczną i finansową Polacy pokazali, na czym polega wrażliwość, altruizm i społeczeństwo obywatelskie z prawdziwego zdarzenia. Szacuje się, że w różne formy pomocy obywatelom Ukrainy zaangażowało się 70 proc. polskiego społeczeństwa. Tak sprawna pomoc nie byłaby możliwa, gdyby nie budowanie od 2017 r. zaufania między instytucjami państwowymi a organizacjami pozarządowymi przez systematyczne wspieranie rozwoju trzeciego sektora w Polsce. W ramach wieloletnich programów rozwoju organizacji pozarządowych przygotowanych przez Komitet ds. Pożytku Publicznego przekazano tym podmiotom niemal 800 mln zł, co przyczyniło się do ich instytucjonalnego wzmocnienia i odpowiedniej reakcji w czasie kryzysu.
Organizacje pozarządowe świadczące pomoc uchodźcom z Ukrainy otrzymały możliwość wsparcia w ramach priorytetu 5. Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich, którego operatorem jest Narodowy Instytut Wolności. Do czerwca dofinansowano 202 projekty na realizację zadań związanych z kryzysem uchodźczym na łączną wartość blisko 2 mln zł. W celu sprawnego zorganizowania systemu wsparcia i przepływu informacji Komitet uruchomił również newsletter, który przez pierwsze miesiące kryzysu przesyłany był do 6 485 organizacji pozarządowych, informując je codziennie o najpilniejszych potrzebach pomocy w konkretnych miejscach. Natomiast podjęcie decyzji o natychmiastowej decentralizacji odpowiedzialności dzięki powołaniu wojewódzkich pełnomocników z zakresu koordynowania pomocy udzielanej przez organizacje pozarządowe pozwoliło efektywnie skalować pomoc wolontariuszy.
Rozumiejąc, że spontaniczna solidarność, którą otoczyliśmy uchodźców, może z biegiem czasu wytracić intensywność, decyzją premiera Mateusza Morawieckiego na mój wniosek jako przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego, uruchomiono również specjalne wsparcie finansowe dla organizacji pozarządowych najbardziej zaangażowanych w pomoc uchodźcom wojennym z Ukrainy, stwarzając im możliwość wnioskowania o środki z rezerwy prezesa Rady Ministrów. Łącznie w dwóch turach rozdysponowano 20 mln zł dla 130 organizacji pozarządowych wspierających uchodźców.
Ultramaraton pomocy dla Ukrainy
Doskonale zdając sobie sprawę, czym jest ludobójstwo kulturowe, które wyjątkowo dotkliwie przeżywaliśmy w ubiegłym stuleciu, przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołaliśmy Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, które ma na celu ochronę spuścizny Ukrainy. Centrum pomaga ponad stu ukraińskim instytucjom kultury, organizując transporty z materiałami do zabezpieczania materiałów archiwalnych, zabytków i muzealiów. Polski rząd zaangażował się również w tworzenie funduszu na rzecz wspierania procesu digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego na Ukrainie. Nie ma też chyba w Polsce instytucji kultury, która nie byłaby zaangażowana w pomoc instytucjom ukraińskim i działania dla uchodźców z Ukrainy.
Ostatnie miesiące pokazały, że Polska, na przekór niemieckiemu protekcjonalizmowi i próbom zepchnięcia na peryferia europejskiej polityki, w sytuacji skrajnej potrafiła – kolejny raz – przejąć rolę europejskiego lidera. Wywołany przez Władimira Putina globalny kryzys stał się dziejową szansą nie tylko na historyczne pojednanie Polski i Ukrainy, ale także na zbudowanie fundamentu skuteczniejszych gwarancji pokoju w naszym regionie. Nie należy jednak zapominać, że pomoc dla objętego wojną państwa i jego obywateli to nie jest sprint, ale ultramaraton. I do takiego długodystansowego, długoterminowego i niepozbawionego kryzysów wysiłku musimy być przygotowani.
Musimy też zdawać sobie sprawę, że bezprecedensowe zaangażowanie Polaków na rzecz pomocy Ukrainie nie pozostanie bez reakcji ze strony Rosji, która mierzy się dzisiaj z fiaskiem swojej strategii politycznej. Już dzisiaj jesteśmy świadkami, jak Rosjanie, wykorzystując sieć globalnych współzależności, doprowadzają do światowego kryzysu energetycznego, żywnościowego i finansowego. Jak, manipulując światową opinią publiczną, mogą wywoływać efekty polityczne.
Kryzysy, których doświadczyliśmy w przeszłości, nauczyły nas, że o sile państwa świadczy jego sprawczość, a Polacy dotknięci okrutną historią wyciągnęli wnioski z tych lekcji. Dobitnie obrazuje to siłę naszego społeczeństwa obywatelskiego i potencjał polskiej wspólnoty, kiedy występujemy zjednoczeni. Nie możemy jednak zapominać, że walka o wolność nigdy się nie kończy i trzeba na nią pracować przez cały czas. To nasz obowiązek.
Prof. Piotr Gliński wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego, przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2022” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2022”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
