PPK, i co dalej?
Czy po wprowadzeniu Pracowniczych Planów Kapitałowych pojawi się projekt wspierający rynek ubezpieczeń dożywotnich? Całkiem możliwe. PPK to pomysł na długoterminowe oszczędzanie, natomiast renty dożywotnie to całkiem inna kwestia.
Renta dożywotnia to jeden z licznych wątków, jaki pojawił się podczas panelu „Projekty Pracowniczych Planów kapitałowych w Polsce na tle zagranicznych doświadczeń”, zorganizowanego przez Fundację Przyjazny Kraj w środę 27 czerwca. Gościem spotkania był Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju. Podczas panelu został zaprezentowany raport poświęcony Pracowniczym Planom Kapitałowym funkcjonujących w innych krajach, przygotowany dla Fundacji przez Politykę Insight.
Renty dożywotnie to teoretycznie dalszy ciąg PPK. Pracownicze Plany Kapitałowe nie są dodatkową emeryturą, a jedynie pomysłem na długoterminowe oszczędzanie. Według uczestników panelu, przy odpowiednich zachętach, być może fiskalnych, rynek polis dożywotnich – w Polsce obecnie praktycznie nie istniejący – mógłby stać się naturalnym uzupełnieniem emerytur wypłacanych z ZUS.
Paweł Borys mówił o zaletach PPK, wspierających rozwój rynku kapitałowego, o wiele chętniej niż banki finansującego projekty innowacyjne, o większym poziomie ryzyka. Według niego, te kraje, które mają łatwy dostęp do rynku kapitałowego, lepiej sobie radzą. PPK maję jeszcze jedną zaletę – tworzą oszczędności długoterminowe, dzięki którym łatwiej sfinansować dokonująca się w Polsce rewolucje technologiczną w przemyśle. Wyższy poziom oszczędności zwiększa również stabilność systemu finansowego, który staje się bardziej odporny na zawirowania zewnętrzne.
Takie są zalety PPK dla gospodarki i dla rynku kapitałowego. A dla przyszłych emerytów? Paweł Borys zwrócił uwagę, że tradycyjne systemy emerytalne rozwijały się w sytuacji boomu demograficznego. Natomiast w obecnej, trudnej demografii, obecne pokolenie nie będzie w stanie sfinansować wysokich emerytur swoich rodziców. O dodatkowe świadczenia przyszli emeryci musza więc zatroszczyć się sami.
Polityka Insight przedstawiła 15 rekomendacji dla PPK, opierając się na doświadczeniach z funkcjonowania podobnych programów w Turcji, Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii (posiadających, tak jak Polska, pracownicze programy kapitałowe z automatycznym wpisem), oraz w Danii, Holandii i w USA. Część rekomendacji znajduje się w projekcie ustawy o PPK: regularne powtórne automatyczne zapisy do programu, dopłaty na start i dopłaty miesięczne od państwa, wprowadzenie minimalnej wysokości składek płaconych przez pracodawcę, czy uruchomienie państwowego funduszu emerytalnego.
Większość rekomendacji jest jednak poza obecnym projektem o PPK, np. nie ma zakazu wypłacania środków przed osiągnięciem wieku emerytalnego czy limitu na wysokość obowiązkowej składki. Autorzy raportu proponują również umożliwienie płacenia składek za pracownika przez pracodawcę (z punktu widzenia firmy byłoby to nieraz bardziej korzystne niż zaoferowanie podwyżki pensji), minimalizację obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorców (mnożenie obowiązków powoduje wzrost kosztów ponoszonych przez pracodawców, często wyższych niż koszty zarządzania), a także rezygnację z kryteriów wyłączania pracowników z PPK (pracodawca, który musi je weryfikować, naraża się na dodatkowe wydatki).
Raport przedstawiony podczas panelu Fundacji rekomenduje też wprowadzenie limitu na inwestycje w krajowe obligacje skarbowe, rezygnację z limitu na inwestycje w aktywa zagraniczne (w projekcie ustawy o PPK limit wyznaczono na 30 proc., co według Pawła Borysa jest pewnego rodzaju kompromisem), wprowadzenie możliwości rejestracji w PPK osób niepełnoletnich (w dyskusji pojawił się pomysł, by dać taką szansę IKE i IKZE, do których rodzice mogliby wpisywać dzieci), niepracujących i prowadzących działalność gospodarczą, a także wprowadzenie zachęt dla pracodawców oferujących programy automatycznego wzrostu składek.
