Polska misja Sunaka: Co przyniesie wizyta?
Swoją pierwszą wizytę w Polsce składa we wtorek brytyjski premier Rishi Sunak. Wpisuje się ona w cały ciąg intensywnych kontaktów bilateralnych, które nabrały tempa zwłaszcza po rosyjskiej napaści na Ukrainę w lutym 2022 roku.
Zacieśnianie relacji polsko-brytyjskich zaczęło się jeszcze przed samym wybuchem wojny - 17 lutego 2022 roku, czyli jak się później okazało, na tydzień przed inwazją, Polska, Wielka Brytania i Ukraina zawarły trójstronne porozumienie w celu zwiększenia bezpieczeństwa cybernetycznego, energetycznego oraz zwalczania dezinformacji. Polska i Wielka Brytania zapewniły też, że będą wspierać integralność terytorialną Ukrainy w jej uznawanych międzynarodowo granicach.
Dwa dni po inwazji, brytyjskie ministerstwo obrony poinformowało, że w ramach zwiększenia zaangażowania na wschodniej flance NATO, oprócz wysłania dodatkowych żołnierzy do Estonii, brytyjskie myśliwce RAF Typhoon będą patrolować przestrzeń powietrzną Polski oraz Rumunii.
Polska - ważny partner
Polska była pierwszym krajem odwiedzonym przez ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii Borisa Johnsona po rozpoczęciu inwazji na Ukrainę. Johnson przyleciał do Warszawy 1 marca, czyli w piątym dniu po wybuchu wojny, aby spotkać się z ówczesnym premierem RP Mateuszem Morawieckim, a podczas tej wizyty ogłosił nowy pakiet wsparcia humanitarnego dla ukraińskich uchodźców.
Trzy dni później, w związku z uruchomieniem programu wydawania wiz dla ukraińskich uchodźców, na polsko-ukraińską granicę przyjechała ówczesna minister spraw wewnętrznych Priti Patel. Z kolei 8 marca 2022 roku Johnson przyjął w Londynie premierów państw Grupy Wyszehradzkiej - Polski, Czech, Słowacji i Węgier, a 28 marca rozmawiał telefonicznie z prezydentem Andrzejem Dudą.
W dniach 4-5 kwietnia 2022 roku w Warszawie była ówczesna minister spraw zagranicznych Liz Truss, która spotkała się z szefem polskiej dyplomacji Zbigniewem Rauem oraz z szefem ukraińskiego MSZ Dmytrem Kułebą. Tematami rozmów było zaostrzenie sankcji nałożonych na Rosję oraz zwiększenie pomocy humanitarnej dla Ukrainy.
7 kwietnia Johnson przyjął na Downing Street prezydenta Dudę, z którym omawiał długoterminowe wsparcie dla ukraińskich sił zbrojnych, w tym przez szkolenia; wsparcie dla ukraińskich uchodźców (Wielka Brytania ogłosiła potrojenie, do 30 mln funtów pomocy dla Polski w zapewnianiu im warunków do życia) i możliwości zwiększenia handlu dwustronnego. Potwierdzono też zobowiązanie do realizacji programu budowy okrętów Miecznik, które będą produkowane przez brytyjską firmę Babcock i programu uzbrojenia Narew, w ramach którego planowane jest pozyskanie 23 baterii przeciwlotniczych zestawów rakietowych krótkiego zasięgu.
Niespełna trzy tygodnie później w Warszawie podpisano umowę między Polską Grupą Zbrojeniową a brytyjską firmą MBDA na dostawę pocisków CAMM (Common Anti-Air Modular Missile) typu ziemia-powietrze, które będą elementem programu Narew.
W lipcu 2022 roku do Polski przerzucona została z Niemiec kompania brytyjskich czołgów Challenger 2, co ma być dodatkowym wsparciem dla Polski po przekazaniu przez nią Ukrainie sowich czołgów T-72. Równocześnie przeniesiony został system przeciwlotniczy Sky Sabre.
Prezydent wśród niewielu
Prezydent Duda był jednym z zaledwie pięciu przywódców - i jedynym z kraju nieanglojęzycznego - przybyłych na pogrzeb królowej Elżbiety II we wrześniu 2022 roku, z którymi indywidualną rozmowę na Downing Street odbyła premier Truss. Kilka dni później minister spraw zagranicznych w jej gabinecie James Cleverly odbył przy okazji Zgromadzenia Ogólnego ONZ trójstronne spotkanie ze swoimi odpowiednikami z Polski i Ukrainy, Rauem i Kułebą, podczas którego potwierdzono wsparcie dla Ukrainy i omawiano długoterminowy plan wzmocnienia jej zdolności obronnych.
4 października 2022 roku ówcześni ministrowie obrony Mariusz Błaszczak i Ben Wallace podpisali w Zamościu protokół ustaleń w sprawie współpracy w zakresie rozwoju i produkcji obecnej i przyszłej kompleksowej broni obrony powietrznej, a także deklarację intencji o współpracy przy zakupie i eksploatacji trzech polskich fregat będących wariantem brytyjskich Arrowhead-140, które są elementem programu Miecznik. Przy tej okazji przekazano Polsce pierwszy z zamówionych w kwietniu systemów pocisków CAMM.
4 listopada 2022 roku, kilka dni po objęciu urzędu premiera, Rishi Sunak rozmawiał telefonicznie z Morawieckim na temat wzmacniania wschodniej flanki NATO oraz polsko-brytyjskiej współpracy wojskowej, zaś niespełna dwa tygodnie później Sunak rozmawiał telefonicznie z Dudą.
Sunak po raz pierwszy spotkał się z polskim prezydentem osobiście 16 lutego 2023 roku na Downing Street, gdy rozmawiali o wsparciu dla Ukrainy, w tym szkoleniu pilotów myśliwców, a z Morawieckim - dwa dni później, przy okazji Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa.
28 kwietnia 2023 roku brytyjska firma MBDA podpisała kontrakt o wartości 1,9 mld funtów na dostarczenie na potrzeby systemu Pilica+ 44 wyrzutni iLauncher, kilkuset pocisków rakietowych CAMM oraz sprzętu towarzyszącego. Dostawy tego uzbrojenia będą realizowane w latach 2025–2029.
Pogłębieniem współpracy polsko-brytyjskiej ma być dwustronne, strategiczne „Partnerstwo 2030” - umowa podpisana w lipcu 2023 roku w Londynie przez ówczesnych ministrów spraw zagranicznych Raua i Cleverly’ego oraz obrony - Błaszczaka i Wallace’a. Określa ono wspólne priorytety w wielu kwestiach, podkreśla on zaangażowanie obu krajów w utrzymanie systemu międzynarodowego, który chroni wolność, suwerenność i integralność terytorialną oraz przewiduje współpracę w zakresie budowania zdolności nowej generacji dla sił zbrojnych, zwiększenie intensywności i częstotliwości wspólnych ćwiczeń szkoleniowych, wzmocnienie odstraszania i postawy obronnej NATO.
7 listopada 2023 roku brytyjska firma MBDA i Polska Grupa Zbrojeniowa podpisały umowę o wartości ponad 4 mln funtów na kontynuację kolejnej fazy polskiego programu obrony powietrznej Narew. W ramach umowy Polska otrzyma ponad 1000 pocisków rakietowych CAMM-ER (Common Anti-Air Modular Missiles - Extended Range) oraz ponad 100 wyrzutni iLauncher.
Nowy premier, nowe rozmowy
Rishi Sunak po raz pierwszy rozmawiał telefonicznie z nowym polskim premierem Donaldem Tuskiem 19 grudnia zeszłego roku, gdy kilka dni po objęciu przez niego urzędu, zadzwonił do niego z gratulacjami. Podczas rozmowy dyskutowali o dalszy wsparciu dla Ukrainy i zacieśnianiu współpracy dwustronnej.
12 stycznia tego roku MBDA podpisała z Polską Grupą Zbrojeniową kontrakt na wyposażenie budowalnych w ramach programu Miecznik trzech polskich fregat w morski system obrony powietrznej Sea Ceptor, który będzie wyposażony w pociski z rodziny CAMM.
W połowie lutego Polskę odwiedził nowy brytyjski minister spraw zagranicznych David Cameron, aby rozmawiać o dalszym wsparciu dla Ukrainy, budowaniu odporności, uniezależnianiu się od rosyjskiej energii, walce z cyberzagrożeniami i dezinformacją, a także o potrzebie walki z nielegalną imigracją.
»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:
Bruksela odstąpi od podatku od aut spalinowych? Co w zamian?
Ukraina nie odpuści. Czeka nas czołowe zderzenie
Naukowcy jasno: Wpływ człowieka na klimat - niewielki!
WYBORY: Kto wygrał, kto przegrał? Tu sprawdzisz wyniki
W wydanym w nocy z poniedziałku na wtorek komunikacie brytyjski rząd zapowiedział, że w Warszawie Sunak ogłosi nowy pakiet pomocy wojskowej dla Ukrainy, który będzie miał wartość 500 mln funtów, a także, aby jeszcze bardziej ożywić handel i wesprzeć brytyjskie firmy chcące inwestować w Polsce, ogłosi potrojenie funduszy dostępnych w ramach UK Export Finance, brytyjskiego mechanizmu wsparcia eksportu, z 5 milionów do 15 milionów funtów.
Z Londynu Bartłomiej Niedziński
PAP/ as/
