Potężny kryzys w „Czystym Powietrzu”

W dwa miesiące od ponownego uruchomienia programu “Czyste Powietrze” złożono niemal dziesięć razy mniej wniosków niż w analogicznym okresie ubiegłego roku - tak wynika z najnowszego raportu Fundacji SmogLab. Organizacja sprawdziła też całokształt działań rządu na rzecz zdrowego powietrza w Polsce. - W skali szkolnej wyszła nam trója z minusem - mówią autorzy opracowania, przypominając, że walka o poprawę jakości powietrza jest ważnym elementem obowiązującej umowy koalicyjnej.

Opublikowany w środę 25 czerwca raport przedstawia analizę dwóch miesięcy naborów w programie “Czyste Powietrze”, który wrócił od kwietnia 2025 r. w nowej odsłonie. SmogLab porównał też rok 2023 i 2024 pod kątem działań antysmogowych oraz sprawdził, jak wygląda wprowadzanie Stref Czystego Transportu w polskich miastach.

Załamanie społęcznego zainteresowania programem

Dane z “Czystego Powietrza” za kwiecień i maj wyglądają alarmująco. W sumie złożono niecałe 5,5 tys. wniosków. W tym samym okresie ubiegłego roku wniosków było ponad 52,5 tys., czyli niemal dziesięć razy więcej - mówi Maciej Fijak z Fundacji SmogLab i przypomina: - Program był zamknięty na cztery miesiące. Można było oczekiwać, że po jego ponownym uruchomieniu zainteresowanie będzie rekordowe. Jest dokładnie odwrotnie.

Autorzy raportu przypominają, że średnio w 2024 roku każdego miesiąca składano 22,5 tys. wniosków. - Aktualne dane wskazują, że w dwa miesiące po reformie programu złożono mniej wniosków niż w poprzednim roku składano tygodniowo - dodaje Martyna Jabłońska, współautorka raportu.

Wśród możliwych powodów znikomego zainteresowania rządowym programem SmogLab wskazuje chaos wokół zawieszenia programu i jego reformy, czarny PR skutkujący spadkiem zaufania do tej formy wsparcia, czy opóźnienia w wypłatach dotacji.

Nie może być też tak, że obywatele - i to ci z najbardziej narażonej grupy, są teraz ścigani przez państwo za to, że padli ofiarą nieuczciwych sprzedawców. Nie wyobrażamy sobie, żeby ludzie byli podwójnie karani za to, że chcieli ocieplić dom i pozbyć się kopciucha - dodaje Maciej Fijak, przypominając głośne w ostatnich tygodniach sprawy. Jego zdaniem państwo powinno pomagać takim osobom, a nie ścigać ich na drodze prawnej.

Jakość powietrza w Polsce pogorszyła się w 2024 roku

Autorzy raportu przedstawili szereg rekomendacji związanych z “Czystym Powietrzem”. Wśród nich dalszy monitoring zainteresowania w nadchodzących miesiącach, odbudowę zaufania do rządowego programu, wsparcie operatorów gminnych czy wzmocnienie rynku doradztwa energetycznego.

Mimo łagodnych zim i ciągłej wymiany urządzeń, jakość powietrza w Polsce pogorszyła się w 2024 roku - tak wynika z danych udostępnionych przez GIOŚ.

Poprawę obserwujemy tylko jeśli chodzi o tlenki azotu, które pochodzą głównie z transportu. Gorzej jest z pyłem PM10 - średnioroczne stężenie zwiększyło się o ok. 7 proc. względem 2023 roku. Pogorszenie GIOŚ wskazał także jeśli chodzi o pył PM 2.5 - średnioroczne poziomy przekroczono m.in. w aglomeracjach śląskiej i łódzkiej, podczas gdy w 2023 r. nigdzie takie przekroczenia nie wystąpiły - wskazuje Jabłońska.

To pokazuje, że w kwestii poprawy jakości powietrza, nie możemy liczyć na pogodę. Konieczne są dalsze, zdecydowane działania w zakresie wdrażania uchwał antysmogowych, czyli likwidacji starych kotłów na węgiel i drewno.

Fundacja sprawdziła też, jak kontrolowane są gminy z przestrzegania antysmogowych przepisów. Okazuje się, że na 2477 gmin, skontrolowano jedynie 6 proc. (148). Spośród tych kontrolowanych prawie jedna czwarta nie realizowała działań wynikających z Programów ochrony powietrza. Ruszyła za to kontrola sprzedawców węgla pod kątem jego jakości (705 kontroli). Kuleje jednak nadzór nad sprzedawcami urządzeń do jego spalania. W 2024 roku wykonano jedynie 10 takich kontroli.

Wśród pozytywnie ocenianych obszarów jest wprowadzenie norm jakości węgla i biomasy. - W poprzednich edycjach naszego raportu rekomendowaliśmy te kroki i cieszymy się, że w nadchodzącym sezonie grzewczym nie będzie można kupić produktów wątpliwej jakości - mówi Jabłońska.

Ocena dla rządu: „trójka z minusem”!

Widzimy, że rząd nie realizuje swojego koalicyjnego zobowiązania zapisanego w umowie, które wprost mówiło, że politycy “będą walczyć ze smogiem m.in. poprzez przyspieszenie procesu wymiany źródeł ciepła oraz termomodernizacji”. Sytuacja wygląda bardzo niekorzystnie. Całość tych działań oceniamy w skali szkolnej na -3 i liczymy, że w kolejnych miesiącach odpowiedzialni za zdrowie i życie Polaków zmobilizują się do ciężkiej pracy - podsumowuje Maciej Fijak ze SmogLabu.

Źródło: materiały prasowe SmogLab, oprac. sek

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje

»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:

W Poznaniu oddano do użytku komputer kwantowy

Zielony wodór nie opłaca się w Europie

Z kim będą walczyć Niemcy tym razem?

»»Rechot historii. Zapłacimy Niemcom miliony za sprzęt wojskowy – oglądaj na antenie telewizji wPolsce24!