Sieci handlowe zemszczą się na sklepikach?
Czy zakazu handlu w niedzielę pozbawi pracy tych, których ma bronić? Janusz Śniadek, przewodniczący sejmowej podkomisji pracującej nad zakazem twierdzi, że Istotą tej ustawy jest to, żeby ograniczyć handel w sklepach wielkopowierzchniowych. Koalicja branży handlowo-usługowej proponuje w zamian: Skupmy się na pracownikach. Zagwarantujmy im – poprzez Kodeks pracy – dwie niedziele wolne w miesiącu, zamiast zamykania całego handlu i usług. W tle może budzić obawy scenariusz sprzed dwóch lat z Węgier, gdzie podobne pobudki wymusiły na handlu wielkopowierzchniowym takie wydłużenie i takie promocje, że właściciele małych, rodzinnych sklepów poszli z torbami. Czy scenariusz ten powtórzy się w Polsce?
Jak powiedział poseł Janusz Śniadek o zakazie handlu w niedziele: Istotą tej ustawy jest to, żeby ograniczyć handel w sklepach wielkopowierzchniowych, wykorzystujących swoją przewagę konkurencyjną i w ten sposób tworzących monopol, odbierających obroty małym sklepom osiedlowym i tak naprawdę zabijających te sklepiki.
Wypowiedź ta w pewnym sensie uzasadnia duży opór zarówno członków podkomisji, jak i przedstawicieli NSZZ Solidarność, przed uregulowaniem kwestii wolnych niedziel dla pracowników handlu poprzez zmiany w Kodeksie pracy. Jest to jedyne rozwiązanie, które zagwarantuje pracownikom handlu dwie wolne niedziele w miesiącu, bez niepotrzebnych komplikacji dla społeczeństwa (60 proc. Polaków sprzeciwia się zakazowi) oraz konsekwencji finansowych dla przedsiębiorców (spadek obrotów o 9,6 miliarda zł, zatrudnienia o 36 tysięcy osób), a finalnie również skarbu państwa.
Aktualna sytuacja do złudzenia przypomina tą na Węgrzech z 2015 roku. Niestety skutki – w szczególności dla w ten sposób chronionych właścicieli małych sklepów – również mogą być podobne.
Na wskutek wzrostu obrotów w czwartek i piątek – odpowiednio o 24% i 21% - wiele sieci handlowych wydłużyło godziny pracy od poniedziałku do soboty. Duże sklepy wprowadzały również liczne obniżki cen, właśnie w celu przyciągnięcia klientów w inne dni tygodnia. W efekcie Węgrzy kupowali jedzenie na zapas, a małe sklepy, które mogły być otwarte w niedziele, zaczęły plajtować na niespotykaną skalę. Ich właściciele zasilili natomiast grono osób bezrobotnych, które straciły pracę w konsekwencji wprowadzenia zakazu. Zakaz wpłynął też na wynagrodzenia pracowników, którzy nie mogli już liczyć na 50% dodatki za pracę w niedziele, a za nadgodziny dodatek wynosił jedynie 30%.
Czy rzeczywiście wielkie sklepy mają skalę działania i narzędzia, którymi mogą zniszczyć mikro-konkurentów? Obroty na koniec tygodnia muszą się zgadzać, a sklepy wielkopowierzchniowe nie oddadzą obrotów bez walki. Tej akcji moze towarzyszyć mocna reakcja.
Pomysłodawcy projektu, chociaż kierowani chęcią ochrony drobnych przedsiębiorców, poprzez nieprzemyślane zapisy w ustawie, mogą im bardzo zaszkodzić - działalności – mówi Radosław Knap, Dyrektor Generalny Polskiej Rady Centrów Handlowych. Dla przykładu porównajmy sytuację właścicieli dwóch kwiaciarni, prowadzących samodzielnie sprzedaż na zbliżonej powierzchni, we własnym budynku oraz w centrum handlowym. Mimo tego samego rodzaju działalności, właściciel kwiaciarni zlokalizowanej w centrum handlowym zostanie zmuszony do zaprzestania działalności, chociaż sprzedaż kwiatów należy do wyjątków nie objętych zakazem. Do szeregu negatywnych konsekwencji zakazu handlu w niedziele dochodzi więc również niesprawiedliwe traktowanie drobnych przedsiębiorców, ze względu na miejsce prowadzenia - dodaje.
Jak wynika z Raportu PwC, możliwość prowadzenia sprzedaży w niedziele przysługiwałaby ok 10% sklepów w obiektach handlowych (pozostałe to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne oraz sklepy o powierzchni uniemożliwiającej prowadzenie sprzedaży jedynie przez właściciela). Oznacza to, że koszty eksploatacyjne będą dzielone na dziesięciokrotnie mniejszą liczbę najemców, co w konsekwencji oznacza ich 6-krotny wzrost. Wobec wzrostu czynszu i oczekiwanej niższej sprzedaży należy spodziewać się, że najemcy nie zdecydują się na działalność w niedziele. Galerie i obiekty handlowe pozostaną zamknięte. Do takiego wzrostu czynszu doszło w około rocznym okresie obowiązywania zakazu handlu w niedziele na Węgrzech. Nieliczne sklepy prowadzące handel w ten dzień musiały liczyć się z wyższym czynszem za wynajęte powierzchnie, niż najemcy, którzy nie prowadzili wówczas handlu.
MW
