Nastolatki bez smartfona jak bez ręki

Dzisiejsze nastolatki nie rozstają się ze smartfonami. Ogólnopolskie badania, przeprowadzone przez Państwowy Instytut Badawczy NASK wśród uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, pokazują, że młodzież aktywnie korzysta z internetu średnio przez ponad 4 godziny dziennie. Smartfon jest najczęściej wykorzystywanym do tego urządzeniem. A bez niego nie wyobraża sobie funkcjonowania co szósty młody człowiek (15,7 proc.)

4 godzin i 12 minut na dobę – tyle wynosi średni czas korzystania z internetu przez polskich nastolatków. W poprzedniej edycji badania średnia wynosiła około 3 godzin i 40 minut. 27 proc. ankietowanych zadeklarowało korzystanie z internetu od dwóch do czterech godzin dziennie. Niewiele mniejszy odsetek (22,9 proc.) od czterech do sześciu godzin. Aż 12 proc. szacuje, że spędza dziennie w sieci osiem lub więcej godzin. „Dziś pytanie ile czasu jesteś on-line nabiera nowego znaczenia. Wielu z młodych, a także całkiem dojrzałych ludzi, jest de facto on-line przez cały czas, ponieważ mamy przy sobie smartfony na stałe połączone z siecią. Na bieżąco otrzymujemy powiadomienia z mediów społecznościowych, wiadomości przez komunikatory, w każdej chwili możemy sięgnąć po telefon i skorzystać z tego co oferuje sieć” – wyjaśnia Marcin Bochenek Dyrektor Pionu Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w NASK Państwowym Instytucie Badawczym.

Smartfon zastępuje dziś wiele różnych urządzeń (radio, telewizor, telefon, komputer stacjonarny). Młodzi ludzie, pytani o to do czego wykorzystują internet, odpowiadają najczęściej, że do słuchania muzyki (robi to 65,4 proc. badanych), oglądania filmów i seriali (62,1 proc.), kontaktu z rodziną i znajomymi poprzez komunikatory (61 proc.), używania portali społecznościowych (59,4 proc.).

Telefon komórkowy (smartfon) jest pierwszym urządzeniem, wymienianym jako narzędzie do tych aktywności – 93,9 proc. respondentów wskazuje, że to właśnie za jego pomocą najczęściej korzysta z internetu – mówi dr Rafał Lange kierownik Pracowni Badań Społecznych w NASK.

Młodzież czuje, że czasem może być tego za dużo. Badacze pytali o symptomy uzależnienia od smartfonów. Twierdząco na pytanie: „Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem: ‘Myślę, że powinienem/powinnam mniej korzystać z mojego telefonu/smartfonu’” odpowiedziało 56 proc. osób. Odpowiedzi „nie” udzieliło 44 proc. Co oznacza, że większość respondentów, którzy udzielili odpowiedzi na to pytanie, dostrzega, że coś jest nie tak.

Badania pokazują też obniżanie się wieku „inicjacji internetowej”. „Dzisiejsi uczniowie podstawówek i gimnazjów rozpoczęli samodzielne korzystanie z internetu w wieku 6 lat i 10 miesięcy. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych wiek ‘inicjacji’ jest wyższy i wynosi średnio ok. 8 lat” - wyjaśnia dr Rafał Lange.

W analogicznych badaniach, przeprowadzonych w 2016 r. średnia wieku, w którym zaczęli korzystać z internetu ówcześni uczniowie gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych wynosiła ok. 9 lat i 5 miesięcy.

Wybór tego, co w internecie robi młodzież, zależy niekiedy od płci. Chłopcy częściej niż dziewczęta deklarują udział w grach on-line (63,8 proc. chłopców i 16,7 proc. dziewcząt). Z kolei więcej dziewcząt (72,0 proc.) deklaruje, że korzysta z czatów i komunikatorów do kontaktów z rodziną i znajomymi. Wśród chłopców taką odpowiedź wybrało 50,6 proc.

Młodzież ceni sobie w sieci wolność, dostęp do różnorodnych treści, wygodę użytkowania. Pytani o to, jakie nadzieje wiążą z dostępem do internetu, nastolatkowie najczęściej wymieniają: większy, swobodny dostęp do różnorodnych zasobów (74 proc.), powiększenie oferty spraw, które można załatwić on-line (57,6 proc.). Jedna trzecia wskazała upowszechnienie możliwości pracy przez internet. Niemała liczba wyraziła też nadzieję na bardziej radykalne zmiany, np. na to, że znikną bariery językowe i/lub kulturowe w komunikacji między ludźmi (40,5 proc.) a nawet na to, że  dzięki technologiom, aby żyć na satysfakcjonującym poziomie nie będzie trzeba pracować w ogóle (15,3 proc.).

Jeśli chodzi o negatywne zjawiska – na pierwszym miejscu jest cyberprzestępczość – jej wzrostu obawia się 66 proc. respondentów. Ponad połowa badanych boi się, że nie będzie mogła korzystać tak swobodnie, jak dotychczas, z zasobów Internetu, ze względu na nałożone dodatkowe opłaty za usługi (55,8 proc.), jak również cenzurę stosowaną przez państwo (43,3 proc.) lub firmy (około 40 proc.). Nastolatkowie obawiają się też inwigilacji: ze strony obcych państw (40 proc.), polskiego rządu (37,9 proc.), i firm (33,3 proc.). Badanie zostało przeprowadzone w 2018 r. Wzięło w nim udział 1173 uczniów z 55 szkół z całej Polski, w tym uczniowie: szkół podstawowych, gimnazjów, liceów, techników.

mw