Jak ma się Polska 30 lat po transformacji?
PKB wzrósł ponad 2,5-krotnie, a wartość eksportu prawie 4-krotnie; dochody gospodarstw domowych są dwa razy wyższe, a struktura polskiej gospodarki upodobniła się do państw Europy Zachodniej - wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego na temat 30 lat przemian gospodarczych.
Jak wskazują autorzy raportu „Polska 1989-2019: społeczeństwo, gospodarka, kultura”, obecnie Polka żyje średnio o prawie sześć, a Polak o prawie osiem lat dłużej. Wyższym wykształceniem legitymuje się dziś co 4. mieszkaniec Polski, a rosnące wydatki na infrastrukturę idą w parze z większą dbałością o środowisko.
„Porównując się do sytuacji z czerwca 1989 roku możemy zaobserwować szereg zmian jakościowych, które nastąpiły we wszystkich sferach życia publicznego. Z gospodarczego punktu widzenia ostatnie trzydzieści lat to najlepszy czas w historii Rzeczpospolitej” - podkreśla, cytowany w raporcie, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego Piotr Arak. Szef PIE wskazuje np. na wartość polskiego eksportu, która wzrosła z 19 mld dol. w 1990 roku do 262 mld dol. w roku 2018.
Przemianie uległa też struktura zatrudnienia. „Jeszcze 30 lat temu w rolnictwie pracował co czwarty Polak, obecnie zaledwie co dziesiąty. Wyraźnie wzrosło znaczenie usług: obecnie w tym sektorze pracuje sześciu na dziesięciu zatrudnionych. Struktura polskiej gospodarki stała się tym samym podobna do państw Europy Zachodniej i Ameryki Północnej” - czytamy.
Większa jest nie tylko średnia powierzchnia sklepów (wzrost z 45 metrów kwadratowych w 1990 r. do 105 metrów kwadratowych w 2018 roku), ale też przeciętna powierzchnia mieszkań (77,3 w 1995 roku wobec 92,7 w 2017). Poprawił się także komfort życia mieszkańców Polski - domy są lepiej wyposażone (w instalacje sanitarne i media) - wyliczono.
Jak wskazują eksperci PIE, okres transformacji gospodarczej charakteryzował nie tylko dynamiczny wzrost dochodów polskich gospodarstw domowych, który dzisiaj jest niemal dwukrotnie wyższy (96 proc.), ale też wzrost zadłużenia oraz rosnący zasięg ubóstwa. Według raportu zadłużenie polskich gospodarstw domowych zwiększyło się z niespełna 2,3 proc. polskiego PKB w 1995 do niemal 35,6 proc. PKB w roku 2017. Autorzy raportu zwracają też uwagę, że w okresie 1994-2004 procent gospodarstw domowych żyjących poniżej poziomu relatywnego ubóstwa wzrósł o połowę (z 13,5 proc. do 20,3 proc.). „Od 2005 r. widoczny jest stopniowy spadek wartości tego wskaźnika, który obecnie kształtuje się na poziomie zbliżonym do tego z połowy lat 90.” - czytamy.
Według ekspertów PIE przemiany wpłynęły też na poprawę jakości systemu ochrony zdrowia i wzrost długości życia, która w przypadku kobiet wzrosła z 75,2 lat do 81,8 lat, a w przypadku mężczyzn z 66,2 lat do 74 lat. Znacząco zwiększyła się również liczba studentów: z 378 tys. w 1990 roku do 1,2 mln w roku 2017.
Zmienił się też styl życia Polaków. Np. liczba palaczy spadła z 50 proc. w 1990 r. do 24 proc. w 2017 r. Natomiast więcej jest osób otyłych - odpowiednio 15 proc., 23 proc. Pijemy również rocznie więcej czystego alkoholu - 6,52 litra w 1990 r. vs. 9,45 litra w 2017.
Autorzy raportu podkreślają, że wolny rynek „zaowocował nieskrępowanym rozkwitem gospodarki, a przystąpienie Polski do NATO w 1999 roku i do Unii Europejskiej w 2004 r. zapewniło Polsce mocną pozycję na arenie międzynarodowej”. Przyznają jednak, że nie wszystko w tym okresie się udało, „dlatego patrząc w przyszłość należy się uczyć na zebranych dotychczas doświadczeniach”.
„Musimy zmierzyć się z niekorzystnymi trendami demograficznymi, zwiększaniem potrzeb i oczekiwań zdrowotnych Polaków czy nadciągającą rewolucją cyfrową. Ponadto, wspólnie z innymi narodami, będziemy musieli stawić czoło takim problemom, jak światowy pokój i bezpieczeństwo, globalne ocieplenie, a także przyszłość Unii Europejskiej” - podsumowuje Arak.
Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank gospodarczy. Zajmuje się dostarczaniem analiz i ekspertyz do realizacji Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, a także popularyzacją polskich badań naukowych z zakresu nauk ekonomicznych i społecznych w kraju oraz za granicą.
PAP/ as/
