Nadmiar masy ciała w dzieciństwie to problem na lata

Nadmierna masa ciała we wczesnym okresie życia istotnie wpływa na stan zdrowia w wieku dorosłym. Zwiększa ona nie tylko ryzyko rozwoju wielu chorób przewlekłych, obniża zdolność do pracy zawodowej, ale także znacząco predysponuje do przedwczesnej śmierci przed 30. rokiem życia.

Wczesna interwencja

Kluczowe znaczenie ma wczesna interwencja. Jak wykazali naukowcy z Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie, pierwsze pięć lat życia dziecka stanowi okres krytyczny dla prewencji otyłości. Z ich obserwacji wynika, iż wartość wskaźnika masy ciała BMI w wieku sześciu lat jest lepszym predyktorem ryzyka rozwoju nadwagi lub otyłości w wieku 18 lat, niżeli wynik BMI w innych momentach rozwoju dziecka.

Co istotne, dzieci, które przed ukończeniem szóstego roku życia osiągnęły prawidłową masę ciała, nie wykazywały zwiększonego ryzyka nadwagi lub otyłości w późniejszym wieku. W przypadku dzieci, u których normalizacja masy ciała nastąpiła dopiero po szóstym roku życia, ryzyko to utrzymywało się na podwyższonym poziomie.

Jak podkreślano podczas Europejskiego Kongresu Otyłości, skuteczne działania profilaktyczne we wczesnym dzieciństwie mogą znacząco zmniejszyć ryzyko trwałego utrwalenia nieprawidłowej masy ciała.

Gorsza aktywność zawodowa

Równolegle, wyniki badania przeprowadzonego w Instytucie Karolinska, obejmującego ponad 20 tysięcy osób, wskazują, na zależność, iż osoby z historią otyłości w dzieciństwie są rzadziej aktywne zawodowo w wieku 25 lat (59 proc. vs 68 proc. w populacji ogólnej), a jednocześnie częściej pozostają niezdolne do pracy z powodów zdrowotnych (8,1 proc. vs 2,3 proc.).

Autorzy sugerują, że jednym z głównych czynników ograniczających aktywność zawodową są długotrwałe zwolnienia chorobowe, mogące wynikać z powikłań zdrowotnych związanych z przebytą w dzieciństwie otyłością.

Zwiększona zapadalność na choroby

Przegląd literatury owego zagadnienia wskazuje, iż otyłość dziecięca może prowadzić do uszkodzeń wielonarządowych już na etapie wczesnego rozwoju.

Jako główną przyczynę wymienia się obecność związanego z nadwaga lub otyłością przewlekłego stanu zapalnego o niskim nasileniu, obserwowanego nawet u dzieci w wieku przedszkolnym, który – w połączeniu z zaburzeniami metabolicznymi, hormonalnymi i parakrynnymi – może skutkować zwiększoną zapadalnością na cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego, wybrane nowotwory, choroby autoimmunologiczne, zaburzenia funkcji gonad oraz problemy natury psychicznej, takie jak depresja, zaburzenia lękowe czy zaburzenia odżywiania.

Wskaźnik śmiertelności przed 30. rokiem życia u osób z przebytą otyłością w dzieciństwie jest nawet trzykrotnie wyższy w porównaniu z populacją ogólną.

Ogólnoświatowy problem

Znaczenie ma nie tylko redukcja masy ciała, ale również moment jej osiągnięcia. Największe korzyści zdrowotne przynosi normalizacja masy ciała przed okresem dojrzewania.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, otyłość dziecięca stanowi jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Szacuje się, że na świecie cierpi na nią około 100 milionów dzieci. W Polsce problem ten również wykazuje nieustającą tendencję wzrostową – wśród dzieci przedszkolnych nadwagę lub otyłość stwierdza się u 12 proc. chłopców i 10 proc. dziewcząt, natomiast w grupie dzieci szkolnych odsetki te wynoszą odpowiednio 18,5 proc. i 14 proc., co plasuje Polskę na ósmym niechlubnym miejscu w Europie.

Co przyczynia się do nadmiaru masy ciała?

Do głównych czynników sprzyjających rozwojowi nadwagi i otyłości u dzieci należą:

• Ograniczona aktywność fizyczna,

• Siedzący tryb życia

• Nieregularne spożywanie posiłków,

• Regularna nadwyżka energetyczna,

• Wysokie spożycie cukrów prostych szczególnie pod postacią słodzonych napojów, słodyczy, wyrobów cukierniczych,

• Nadmierne spożycie żywności wysoko przetworzonej.

Filip Siódmiak

Źródła:

• Marcus C, Danielsson P, Hagman E. Pediatric obesity—Long-term consequences and effect of weight loss. J Intern Med. 2022; 292: 870–891.

• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/otylosc-u-dzieci-same-z-niej-nie-wyrosna

• De Groot J. Childhood Body Mass Index Trajectories and Risk of Overweight and Obesity in Young Adulthood. European Congress on Obesity (ECO). Abstract 1189.

• Putri RR, Danielsson P, Ekström N, Ericsson Å, Lindberg L, Marcus C, Hagman E. Effect of Pediatric Obesity Treatment on Long-Term Health. JAMA Pediatr. 2025 Mar 1;179(3):302-309.

»» O zdrowiu i diecie czytaj więcej tutaj:

„Bez cukru”, a „bez dodatku cukru”. Rozumiesz różnicę?

Jak zadbać o nerki w cukrzycy?

Inteligentna insulina. Przełom w leczeniu cukrzycy?

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje