Litwa już z euro

Litewska narodowa waluta przeszła do historii. Od północy zamiast lita obowiązuje euro, a zmiana waluty przebiega bez zakłóceń.

Oficjalnie jako pierwszy pierwsze 10 euro 10 minut po północy pobrał z bankomatu premier Litwy Algirdas Butkeviczius. Wielu jednak wyprzedziło premiera. Już przed północą do bankomatów ustawiły się kolejki chętnych do sprawdzenia sprawności zmiany waluty i pobrania pierwszych banknotów w euro. Bankomaty w noc sylwestrową działały sprawnie. Bez zakłóceń można było też rozliczać się kartą, gdyż po północy automatycznie lokaty bankowe zostały przekonwertowane zgodnie z oficjalnym kursem 1 euro za 3,45 litów.

Wzorem innych państw, na razie z bankomatów można pobierać tylko banknoty o nominale do 50 euro - tak, by była odpowiednia ich ilość dla wydawania reszty, gdy w obiegu znajdą się nominały wyższe.

Przez pierwsze dwa tygodnie na Litwie można będzie płacić zarówno w euro, jak i w litach, ale reszta będzie wydawana w euro. Natomiast centralny Bank Litwy będzie wymieniał lity na euro w nieograniczonej ilości i bez określonego limitu czasowego. Przez najbliższe sześć miesięcy pieniądze będą wymieniały również banki komercyjne i poczta.

Ludzie jednak spieszą z wymianą lita. W ostatnich dniach grudnia banki przeżywały prawdziwe oblężenie - ich obroty zwiększyły się pięciokrotnie, gdyż wniesiono 1 mld litów. Szacuje się, że ludzie posiadają jeszcze około 6 mld litów, które będą chcieli wymienić jak najszybciej.

Większość Litwinów popiera zmianę lita na euro, ale nie ma zbytniej euforii, gdyż nieunikniony jest wzrost cen. Przekonywujące są jednak zapewnienia władz państwowych, że przystąpienie do strefy euro jest gwarantem bezpieczeństwa zarówno ekonomicznego, jak i politycznego. Również pozytywne doświadczenie Łotwy i Estonii, które wcześniej wprowadziły euro, dodają otuchy.

Wielu obywateli Litwy odczuwa jednak smutek, że lit, który dobrze służył im przez ostatnie 21 lat, odchodzi do historii. Grupa działaczy społecznych organizuje w piątek w Wilnie symboliczny pogrzeb lita z procesją i katafalkiem. Nawiązując do pogańskich tradycji, "czcigodny lit - symbol niepodległości narodu" zostanie spalony, a popiół, przy dźwiękach orkiestry, rozsypany nad rzeką Wilią.

Lit był narodową walutą Litwy w latach 1922-1940 oraz od 1993 roku do chwili obecnej. Od 2002 roku lit był powiązany z euro, a Litwa była uzależniona od polityki Europejskiego Banku Centralnego, chociaż nie miała wpływu na jego decyzje.

Litwa, która przystąpiła do UE w maju 2004 roku, jest 19. państwem strefy euro. Wspólną walutę mają już pozostałe dwa kraje bałtyckie: Łotwa (od stycznia 2014 r.) i Estonia (od 1 stycznia 2011 r.).

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)