Kiedy można nagrać policjanta?
W czasach łatwego i szybkiego dostępu do informacji oraz błyskawicznego przesyłu treści w internecie, świadomość prawna obywateli stopniowo wzrasta. Niestety czasami sprzyja to budowaniu nie mających podstaw stereotypów prawnych. W ostatnim czasie zaobserwować można rodzącą się wśród niektórych obywateli potrzebę próby wyrównania szans w starciu z posiadającym monopol na przemoc państwem. Stąd między innymi na popularności zyskują, zarówno na świecie jak i w Polsce, filmy rejestrujące interwencje Policji. Mają one często na celu prowokacyjne zwrócenie uwagi na kwestie praw obywatelskich i ich poszanowania przez szeroko rozumiany aparat państwowy. Szczególnie interesujący jest film obrazujący wzorcową procedurę oraz zachowanie funkcjonariusza w stosunku do młodych ludzi spacerujących z bronią w jednym ze stanów Ameryki:
Niemniej jednak rozwiązania obowiązujące w innym kraju nie muszą być tożsame (i najczęściej nie są) z tymi jakie są w Polsce – co może prowadzić do pewnych komplikacji prawnych. Zagadnienie wymaga krótkiego omówienia, ponieważ wiążę się z kilkoma powszechnie funkcjonującymi przesądami na temat tego jak i kiedy można nagrywać policjanta.
Samo nagrywanie umundurowanego policjanta wykonującego czynności np. z zakresu kontroli ruchu drogowego, legitymującego czy też dokonującego kontroli osobistej nie wymaga jego zgody i nie ma przepisów ogólnych zakazujących takich działań. Należy jednak pamiętać, że takie działania nie powinny utrudniać podejmowanych czynności.
Natomiast otwarta pozostaje kwestia udostępniania zarejestrowanego obrazu i dźwięku osobom trzecim. W tym przypadku zastosowanie znajdują przepisy ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych regulujące ochronę wizerunku. Na wizerunek człowieka składają się dostrzegalne cechy fizyczne pozwalające na jego identyfikacje. Poza tym Sąd Najwyższy wskazuje, iż może on obejmować również „dodatkowe elementy związane z wykonywanym zawodem jak charakteryzacja, ubiór, sposób poruszania się i kontaktowania z otoczeniem”. Z powyższym związany jest często powtarzany stereotyp, jakoby osoba będąca na służbie nie była już osobą prywatną, co wiązałoby się z uprawnieniem do rozpowszechnianiem jej wizerunku (przez co rozumie się umożliwienie zapoznania się nieokreślonemu oraz niezamkniętemu kręgu odbiorców). Otóż przepisy ustawy są w tym aspekcie precyzyjne – co do zasady do podjęcia tego rodzaju działań wymagana jest zgoda osoby zarejestrowanej. Niemniej jednak ustawodawca przewidział dwa wyjątki.
Pierwsza z sytuacji dotyczy osoby powszechnie znanej, która podejmuje czynności związane z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (społecznych, zawodowych, politycznych). Niewątpliwie zdecydowana większość policjantów czy strażników miejskich nie wyczerpuje przesłanki „osoby powszechnie znanej”, stąd rozpowszechnianie ich wizerunku bez zgody, wiązać się będzie z naruszeniem ich dóbr osobistych i odpowiedzialnością cywilną osób dokonujących wyżej wymienionych czynności.
Druga z sytuacji dotyczy osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza. W tym kontekście kluczowe będzie określenie co stanowi główny element w przedstawianej formie. Jeżeli np. policjant znalazł się na zdjęciu z przypadku albo miał jedynie charakter akcesoryjny zgoda na rozpowszechnianie nie będzie potrzebna.
Dopiero stworzenie dostatecznych warunków anonimowości, eliminujących możliwość rozpoznania konkretnej osoby nie będzie stanowiło naruszenia jej dóbr osobistych.
Na samym końcu należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż nie we wszystkich sytuacjach sprawa będzie na tyle oczywista co w wyżej wymienionej przykładach. Rejestrowanie różnych czynności z udziałem policjantów np. już z etapu postępowania przygotowawczego oraz ich rozpowszechnianie wiązać się będzie z odpowiedzialnością karną (art. 241 Kodeksu karnego). Abstrahując od powyższego we wszystkich sytuacjach należy starać się zachować kulturę osobistą oraz szanować dobra osobiste innych osób.
