Zabójczy duet XX wieku – kawa i papieros

W XX wieku, zwłaszcza w okresie PRL-u, popularną praktyką było spożywanie porannej kawy w towarzystwie… papierosa. Mimo postępującej świadomości zdrowotnej, pewne niezdrowe nawyki, takie jak połączenie kofeiny i nikotyny, nadal występują, choć są coraz rzadsze.

Obie te substancje bioaktywne, kofeina i nikotyna, wywierają silny wpływ na organizm człowieka, zarówno na poziomie fizjologicznym, jak i neurologicznym, ale z konsekwencjami dla zdrowia.

Nikotyna i redukcja stresu – mit

Popularne przekonanie, że palenie tytoniu działa uspokajająco i redukuje stres, jest częstą wymówką osób uzależnionych od tytoniu. W rzeczywistości nikotyna, będąca substancją stymulującą, powoduje chwilowe pobudzenie układu nerwowego i wzrost ciśnienia tętniczego.

Jak wyjaśnia Magdalena Cedzyńska, psycholog i psychoterapeuta:

„Nikotyna działa pobudzająco na organizm. Powoduje ogólne ożywienie oraz podnosi ciśnienie tętnicze. Ponadto w wyniku palenia następuje w mózgu wyrzut dopaminy, czyli tzw. hormonu szczęścia i palacz osiąga chwilową ulgę. Dlatego istnieje mylne przekonanie, że palenie uspokaja.”

Szybko następujący spadek poziomu nikotyny w organizmie wywołuje objawy odstawienia, takie jak rozdrażnienie, niepokój oraz spadek koncentracji, co paradoksalnie zwiększa odczuwany stres. Tym samym, mit o uspokajającym działaniu nikotyny okazuje się być nieprawdziwy.

Wzajemne wzmocnienie działania kofeiny i nikotyny

Połączenie kawy i papierosów jest dla wielu osób atrakcyjne ze względu na synergiczne działanie obu substancji na układ nagrody w mózgu. Zarówno kofeina, jak i nikotyna stymulują wydzielanie dopaminy, co zwiększa odczuwalną przyjemność sensoryczną.

Obie substancje wpływają na receptory smakowe, intensyfikując wrażenia zmysłowe, szczególnie w kontekście gorzkiego smaku kawy i specyficznego aromatu tytoniu. Takie połączenie prowadzi do silnego uzależnienia behawioralnego, które nie wynika jedynie z uzależnienia od substancji chemicznych, lecz także z utrwalonych rytuałów, jak spożywanie kawy i palenie w określonych sytuacjach społecznych. Jak zauważa dr Katarzyna Korpolewska, psycholog społeczna: „Palenie jest zakorzenione w naszej codzienności. To są drobiazgi, jak np. fakt, że kobieta paląca nie wyjdzie z domu, dopóki nie sprawdzi, czy ma w torebce papierosy. (…) W pracy na przerwie spotykam się ze znajomymi w palarni. To są nawyki, ale widać też, że to jest związane z relacjami społecznymi.”.

Działanie kofeiny i nikotyny na układ sercowo-naczyniowy

Kofeina jako substancja rozszerzająca naczynia krwionośne, działa przeciwstawnie do nikotyny, która powoduje ich zwężenie. Kombinacja tych dwóch substancji prowadzi do dysregulacji ciśnienia krwi oraz tworzenia warunków sprzyjających powstawaniu blaszek miażdżycowych. Długotrwałe narażenie na ich synergiczne działanie zwiększa ryzyko chorób układu krążenia, takich jak zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Oprócz tego, regularne spożywanie kawy w połączeniu z paleniem może nasilać problemy gastryczne, takie jak refluks żołądkowo-przełykowy czy zgaga, wynikające z podrażnienia błony śluzowej żołądka. Eksperci zwracają uwagę również na utrwalanie schematów behawioralnych:

„Jednoczesne spożywanie kawy i palenie powodują powstanie pewnego schematu zachowania. Właśnie dlatego, kiedy zechcesz rzucić palenie, każda kawa będzie przypominała ci o papierosie.”

Kofeina a mityczny efekt ochronny

Pojawia się czasami opinia, że zawarte w kawie antyoksydanty mogą neutralizować negatywne skutki palenia tytoniu. Jest to jednak błędna interpretacja. Antyoksydanty, obecne w kawie, mają ograniczone działanie ochronne, które nie kompensuje szkodliwego wpływu tysięcy toksycznych substancji zawartych w dymie tytoniowym, z których co najmniej 70 ma udowodnione działanie kancerogenne. Jak przypomina dr Paweł Koczkodaj: „Te substancje są zaklasyfikowane przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC – International Agency for Research on Cancer) do grupy pierwszej kancerogenów, czyli substancji bezsprzecznie rakotwórczych dla człowieka.”

Długotrwałe narażenie na te substancje znacząco zwiększa ryzyko nowotworów, w tym raka płuc, krtani, trzustki, pęcherza moczowego i nerek.

Ryzykowna kombinacja

Kofeina i nikotyna, mimo swojej popularności, stanowią ryzykowną kombinację ze względu na ich wzajemnie potęgujący wpływ na układ sercowo-naczyniowy oraz negatywne skutki dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Połączenie tych dwóch substancji nie tylko wzmacnia ich uzależniające działanie, ale także znacząco podnosi ryzyko poważnych chorób, takich jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze oraz nowotwory. Rzucenie palenia i zmniejszenie konsumpcji kofeiny może zatem przynieść znaczące korzyści zdrowotne, zwłaszcza w długofalowej perspektywie.

Filip Siódmiak

Źródła: https://jakrzucicpalenie.pl/kawa-i-papieros/ https://zdrowie.pap.pl/wywiady/uzaleznienia/rzucaj-palenie-stopniowo https://szkolenia.ikard.pl/K216-artykuly-palacze.php

»» O zdrowiu i diecie czytaj tutaj:

Dieta paleo podważona? Nowe badania

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje.