MSZ odtajniło depesze z polskich ambasad na temat okrągłego stołu

Ministerstwo Spraw Zagranicznych z okazji 24. rocznicy Okrągłego Stołu odtajniło 253 szyfrogramy z polskich placówek dyplomatycznych w Kolonii, Paryżu, Londynie i Rzymie.

Dokumenty sporządzone przez ówczesnych szefów czterech kluczowych ambasad PRL pokazują, jak Europa odbierała proces przemian zachodzących w Polsce w 1989 r.

- W Europie panowało pewne zaniepokojenie, czy wszystko nie potoczy się zbyt szybko i czy nie dojdzie do destabilizacji. Z Zachodu płynęły do nas sygnały: zmiany są pożądane, róbcie to, co zaczęliście, ale w granicach prawa i nie zbyt gwałtownie - podkreśla prof. Andrzej Paczkowski komentując udostępnione przez MSZ materiały.

Oprócz depesz z polskich ambasad zbiór zawiera także m.in. fragmenty raportów placówek w RFN i Wielkiej Brytanii oraz zapis rozmowy generała Wojciecha Jaruzelskiego z premier Margaret Thatcher z 10 czerwca 1989 r. - Wartość tych dokumentów jest szczególna. To nie późniejsza rekonstrukcja, ale autentyczny zapis, jak Polska była widziana w ważnym momencie swojej historii - zaznacza Małgorzata Mroczkowska, zastępca dyrektora Biura Archiwum i Zarządzania Informacją MSZ.

Wydarzenia, które miały miejsce wówczas w Polsce przyciągały uwagę zagranicznej opinii publicznej. Dla europejskich polityków i środowisk opiniotwórczych polskie placówki dyplomatyczne były specyficznym źródłem wiedzy o „okrągłym stole” i jego efektach.

4 czerwca postrzegany był jako pierwsza konsumpcja umowy [„okrągłego stołu”]. Wybory odbyły się, wynik został zaakceptowany przez PZPR. Okazało się, że to wszystko działa. Ale wciąż były traktowane jako element trwającej głębokiej reformy gospodarczo-politycznej – zaznacza profesor Paczkowski. Jak podkreśla, zdecydowaną zmianę sposobu mówienia o Polsce widać – czego dowody znaleźć można w odtajnionej korespondencji dyplomatycznej – dopiero po 24 sierpnia 1989 r., kiedy powstał pierwszy w historii powojennej Polski niekomunistyczny rząd Tadeusza Mazowieckiego.

W odtajnionej korespondencji wyraźnie można również zauważyć, jak silne były zabiegi ówczesnych dyplomatów, by Zachód zrozumiał polską sytuację ekonomiczną. Ambasadorzy nie skupiali się jedynie na kwestiach politycznych, ale przekonywali Europę do pożyczek i inwestycji w Polsce.

Wszystkie depesze są dostępne pod tym adresem.

Źródło: MSZ/Opr. Jas