GAZETA BANKOWA: Rewolucja szwajcarska?

Referendum, które w połowie tego roku odbędzie się w Szwajcarii, może wpłynąć nie tylko na przyszłość franka i tamtejszego systemu bankowego, ale i na całą finansową Europę. Helweci zdecydują, czy chcą zakazać bankom komercyjnym kreacji pieniądza – pisze w „Gazecie Bankowej” Piotr Rosik

Pod koniec stycznia Szwajcarska Rada Związkowa – czyli helwecki rząd, będący kolegialną głową państwa – ogłosiła to, na co członkowie ruchu Vollgeld-Initiative (VGI) czekali od momentu jego powstania, czyli od grudnia 2015 r. Rada zdecydowała, że 10 czerwca 2018 r. odbędzie się referendum nad wprowadzeniem w Szwajcarii tzw. systemu suwerennego pieniądza.

Inicjatywa suwerennego pieniądza (niem. Vollgeld-Initiative, franc. Monnaie Pleine, ang. Sovereign Money Initiative – SMS) chce wprowadzić kilka kluczowych zmian w szwajcarskim systemie finansowym, ale dwie z nich są rewolucyjne. Po pierwsze, zakłada ona, że banki komercyjne stracą możliwość kreacji pieniądza na podstawie wkładów klientów, bo będą musiały mieć stuprocentowe rezerwy na depozyty. Możliwość kreacji pieniądza będzie miał tylko Szwajcarski Bank Narodowy (SNB). Depozyty już istniejące zostaną więc de facto zmienione w pieniądze banku centralnego.

Po drugie, VGI zakłada, że pieniądze drukowane przez SNB przestaną mieć status długu. To oznacza z kolei, że szwajcarski bank centralny mógłby je dystrybuować bezpośrednio do władz centralnych i kantonalnych, a nawet rozdawać obywatelom. Do tego przestałby np. kupować na potęgę akcje zagranicznych przedsiębiorstw.

Czy radykalna zmiana jest dobra?

Co te zmiany oznaczałby w praktyce dla szwajcarskiej gospodarki i helweckich banków? Prof. Mark Joób z West Hungarian University, jeden z głównych inicjatorów VGI przekonuje w rozmowie z „Gazetą Bankową”, że w długim terminie te radykalne zmiany wyszłyby Szwajcarii na dobre.

Raport ekspertów Międzynarodowego Funduszu Walutowego z 2012 r. na temat skutków wdrożenia systemu suwerennego pieniądza udowodnił, że taka operacja prowadziłaby do drastycznej redukcji długu publicznego i prywatnego. W horyzoncie 10-letnim, w kraju takim jak Szwajcaria, pojawienie się takiego systemu mogłoby zwiększyć tempo wzrostu PKB o ok. 7 proc. i przyczynić się do wykreowania około 140 tys. nowych miejsc pracy – przekonuje prof. Joób.

Jeśli chodzi o banki komercyjne, to ich sytuacja biznesowa pogorszyłaby się. – Ponieważ te podmioty nie mogłyby już kreować pieniądza, stałyby się po prostu pośrednikami finansowymi. To oczywiście wiązałoby się ze znacznym spadkiem ich zyskowności w długim terminie – podkreśla naukowiec z VGI.

Z drugiej strony – jak wskazuje dr Peter Ulrich z Uniwersytetu St. Gallen, członek rady naukowej VGI – prawdopodobieństwo tzw. runów na banki [ang. bank run – panika bankowa, szturm na bank – przyp. red.] spadłoby niemal do zera, bo depozytariusze mieliby gwarancję odzyskania wkładów w każdych warunkach rynkowych. – W dodatku politycy już nigdy nie byliby „zmuszeni” do ratowania niewypłacalnych banków za publiczne pieniądze – dodaje dr Ulrich.(…)

Prof. Joób z VGI przekonuje, że wdrożenie w Szwajcarii systemu suwerennego pieniądza stałoby się precedensem, który pokazałby, że głębokie i idące w dobrym kierunku zmiany w kształcie systemu finansowego są możliwe. – SMS przyczyniłby się w długim terminie nie tylko do poprawy stabilności systemu bankowego i do ograniczenia poziomu zadłużenia, ale także do zmniejszenia liczby regulacji i do uproszczenia prawa bankowego. Gdyby system ten wdrożyć na poziomie Unii Europejskiej, zmusiłoby to Europejski Bank Centralny do zaprzestania skupu aktywów i dało mu możliwość bezpośredniego zasilania pieniądzem realnej gospodarki – podkreśla naukowiec z ruchu Vollgeld-Initiative.

Jednak Dr Ulrich ocenia, że szanse VGI na zmianę systemu finansowego w tegorocznym referendum są nikłe. – Suwerenny pieniądz to nie jest popularna idea. Poza tym wielu polityków, bankierów i ekonomistów opowiada się zdecydowanie przeciwko niej, co jest sygnałem, że system suwerennego pieniądza stoi w sprzeczności z interesami wielu grup.

Piotr Rosik

Cały tekst o szwajcarskim projekcie systemu suwerennej waluty oraz więcej informacji i komentarzy o światowej i polskiej gospodarce znajdziesz w bieżącym wydaniu „Gazety Bankowej” do kupienia w kioskach i salonach prasowych

„Gazeta Bankowa” dostępna jest także jako e-wydanie, także na iOS i Android – szczegóły na http://www.gb.pl/e-wydanie-gb.html