Jak wspierać organizacje pozarządowe?

Dzisiaj Sejm rozpatruje weto Senatu do ustawy zwiększającej o 700 mln zł nakłady na wsparcie dla wolontariuszy i społeczników poprzez programy rządowe przygotowane przez Komitet ds. Pożytku Publicznego, których operatorem jest Narodowy Instytut Wolności

I choć wydawałoby się, że kwestia wsparcia dla wolontariatu powinna łączyć a nie dzielić, opozycji udało się zablokować w Senacie dodatkowe granty dla samorządów uczniowskich i akademickich, kół naukowych, młodzieżowych rad, harcerzy, uniwersytetów ludowych, organizacji rzemieślniczych itp.

Walka polityczna przesłoniła już zupełnie opozycji realne cele ustawodawcze – choćby właśnie możliwość wsparcia dla trzeciego sektora, jak nazywamy organizacje pozarządowe?

Szczerze mówiąc, jestem zaskoczony. Opozycja cały czas ma na sztandarach takie słowa jak obywatelskość, w końcu mówimy o Platformie Obywatelskiej. A gdy po raz pierwszy w historii rząd PiS chce w tak duży sposób wspierać organizacje rządowe (już wspiera historycznie dużymi kwotami), to napotykamy na taką mocną, polityczną akcję opozycji przeciw takim działaniom. Co najbardziej kuriozalne, w senacie jedna z Pań z opozycji stwierdziła, że ponieważ Narodowy Instytut Wolności formalnie jest w worku Kancelarii Premiera, to wzrósł budżet na tą instytucję (opozycja często używa tego argumentu, nieuzasadnionego do ataku na rząd), a Pani senator powiedziała: pomożemy odeprzeć, zmniejszając budżet KPRM. To absurdalny pomysł. Oszczędności kosztem wolontariuszy, harcerzy czyli tych co są na pierwszej linii frontu. W czasie pandemii czy w czasie przybycia uchodźców z Ukrainy. Ci którzy wnieśli dużo pracy, a często nie biorą za to pieniędzy, by pomóc drugiemu człowiekowi. To takie robienie na złość rządowi, ale kosztem milionów Polaków - podkreśla minister Piotr Mazurek – sekretarz stanu w Kancelarii Premiera; wiceprzewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego, pełnomocnik rządu ds. polityki młodzieżowej

Ustawa reguluje m.in. wsparcie dla:

* Fundusz Inicjatyw Obywatelskich

* Program Wspierania Uniwersytetów Ludowych

* Program dla organizacji harcerskich i skautowych

* Program „Polski Inkubator Rzemiosła”, a więc dla organizacji rzemieślniczych, izb, cechów, również na wspieranie młodocianych pracowników, na to, aby młodzi ludzie mogli podnosić swoje kompetencje, znajdować pracę

* Program Wspierania Rozwoju Międzynarodowych Domów Spotkań

* Program Rozwoju Organizacji Obywatelskich, w tym wsparcie dla think tanków, dla lokalnych mediów obywatelskich, dla organizacji strażniczych

* Program wsparcia dla organizacji poradniczych, więc takich, które niosą pomoc obywatelowi - poradnictwo rodzinne, jest poradnictwo konsumenckie, jest cały szereg organizacji, które tworzą dobre rozwiązania służące pomocy drugiemu człowiekowi.

* Rządowy Program „Fundusz Młodzieżowy”, program dla samorządów uczniowskich, samorządów akademickich, kół naukowych, organizacji doktoranckich, młodzieżowych rad przy jednostkach samorządu terytorialnego

Warto przypomnieć, że przed 2015 rokiem istniał tylko jeden program rządowy dla NGO o wartości 60 mln zł rocznie, w tej chwili mamy już 9 programów Komitetu ds. Pożytku Publicznego, a kilkanaście naborów/konkursów na ok. 250 mln zł rocznie. NIW przyznał już 4,5 tys. dotacji na kwotę ponad 800 mln zł. A po przyjęciu w/w ustawy i zwiększeniu limitów wydatkowych NIW na najbliższe lata, w sumie za rządów PiS do środowisk obywatelskich trafi aż 1,5 mld zł. Udało się zwiększyć wsparcie i dzięki powołaniu NIW złamać pewien monopol działający przez lata, gdy Fundacja Batorego kręciła całym środowiskiem NGO’sów.

Tam gdzie są pieniądze, pojawiają się – zawsze – zarzuty i ataki. Minister Mazurek stał się celem medialnego szturmu – a to za granty dla środowisk konserwatywnych, a to za rzekome powiązania z tymi organizacjami. To może wyjaśnijmy – jak działa system dotacji przyznawanych przez NIW?

Te procedury odpowiadają pewnym standardom, praktyce programów Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o ocenę wniosków, które wpływają do NIW to jest to tryb konkursowy. Oceny dokonują zewnętrzni dwaj eksperci, jeżeli rozbieżność tej oceny jest powyżej 30 procent to również trzeci ekspert bierze w tym udział. Później też następuje etap komisji konkursowej lub panelu ekspertów w zależności od programów. To także ciało z bardzo istotnym udziałem czynnikiem społecznego, nie tylko urzędnicy. Również NIK wielokrotnie ten proces kontrolowała i ocena zarówno pod rządami Pana Prezesa Kwiatkowskiego, jak i Banasia była pozytywna. Były drobne rekomendacje, że coś można ulepszyć, ale nigdy nie stwierdzono jakiegoś złamania prawa - tłumaczy minister Mazurek.

Rada NIW nie ma wpływu na ocenę wniosków (zarzut dot. powiązania członków Rady z beneficjentami pojawia się w mediach regularnie. Trudno, aby w radzie instytucji zajmującej się NGO nie było osób związanych z NGO, bo to daje im wiedzę o sprawach, którymi się zajmują).

Bardzo często pojawia się taki zarzut, że w radzie NIW-u zasiadają osoby, które mają doświadczenie w organizacjach pozarządowych i mają wieloletnie doświadczenie, więc zasiadają w tej radzie, a NIW przyznaje dotacje organizacjom któryś tych osób, które działała czy jest w jakiejś radzie programowej. Ale rada NIW-u nie uczestnicy w ocenie wniosków. Bierze udział np. w tworzeniu regulaminów. Trudno, żeby ludzie będący w takiej radzie nie byli przez wiele lat społecznikami. Bo gdyby nie mieli doświadczenia, to spotkalibyśmy się z zarzutem, że są niekompetentni - dodaje minister.

Warto też wspomnieć o największych w historii Polski ogólnopolskich konsultacjach społecznych. Od lutego do listopada 2021 r. Pełnomocnik przeprowadził ogólnopolskie Konsultacje Strategii RP na rzecz Młodego Pokolenia, których celem było partycypacyjne wypracowanie założeń Strategii. Wzięło w nich udział ok. 30 tys. młodych ludzi ze wszystkich regionów kraju oraz przedstawiciele polskiej młodzieży mieszkającej i studiującej za granicą.

210 mln przekazano na wsparcie oddolnych inicjatyw młodzieżowych w latach 2022-2033. Pierwszy raz w historii środki finansowe zostały zagwarantowane już od poziomu samorządów uczniowskich, akademickich i doktoranckich, a także młodzieżowych rad na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego. O dotację mogą ubiegać się również organizacje młodzieżowe. Środki przeznaczone na realizację Programu to 10 mln zł w roku 2022, a następnie co roku 20 mln zł. Program został przyjęty przez Radę Ministrów 19 lipca 2022 roku.

446 głosów posłów było za ustawą wzmacniającą młodzieżowe rady. Weszła w życie 23 czerwca 2021 r. Dzięki ustawie na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego została utworzona instytucja silnej młodzieżowej rady z zagwarantowanym katalogiem kompetencji. Za przyjęciem rządowego projektu ustawy w Sejmie zagłosowało 446 posłów (5 było przeciw), natomiast Senat przyjął ją bez poprawek.

350 młodych Polaków było na Ogólnopolskiej Konferencji Młodzieżowych Rad i Środowisk Młodzieżowych. Głównym celem Konferencji 19.09.2022 r. była integracja środowisk młodzieżowych oraz dyskusja na temat sposobów zwiększenia zaangażowania młodych ludzi w życie publiczne, szczególnie w kontekście działalności w młodzieżowych radach przy jednostkach samorządu terytorialnego.

320 organizacji młodzieżowych i kilkanaście tysięcy wolontariuszy zostało włączonych do Solidarnościowego Korpusu Wsparcia Seniorów. Poza tym stworzono 8000 miejsc szkoleniowych oraz 1200 płatnych miejsc stażowych dla osób poniżej 30. roku życia w ramach programu „Kariera Jutra”

Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Młodzieżowej oraz Centrum GovTech wspólnie z NASK, Google i Szkołą Główną Handlową w Warszawie ogłosili w 2022 r. program „Umiejętności Jutra” i „Kariera Jutra”, w ramach których przygotowano 8000 miejsc szkoleniowych i 1200 płatnych miejsc stażowych dla osób poniżej 30. roku życia, których wykształcenie i przygotowanie zawodowe wskutek pandemii nie jest już adekwatne do aktualnych potrzeb na rynku pracy.

mw, kg