Hipoteka odwrócona przekazana do konsultacji. Haładyj: Celem projektu ustawy nie jest upowszechnienie usługi renty dożywotniej na rynku, lecz zabezpieczenie seniorów

Resort gospodarki przekazał projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym do uzgodnień międzyresortowych. Takie świadczenie mogliby dostać seniorzy w zamian za mieszkanie oddane instytucjom oferującym tę usługę; w lokalu mogliby mieszkać do końca życia.

We wtorek projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym trafił też do konsultacji publicznych. "Chcemy, by przyszła ustawa weszła w życie 1 stycznia 2015 roku" - powiedział dziennikarzom wiceminister gospodarki Mariusz Haładyj.

Obecnie takie umowy są regulowane kodeksem cywilnym. Jak pokreślił Haładyj, nie zabezpiecza on w sposób wystarczający interesu seniorów.

Wiceminister wyjaśnił, że przepisy kodeksu cywilnego są dostosowane do umów dożywocia, zawieranych między osobami bliskimi np. w rodzinie. "Stąd potrzeba wprowadzenia przepisów, które uwzględnią fakt, że takie umowy są zawierane w ramach działalności gospodarczej przedsiębiorcy z konsumentem" - zaznaczył.

"Proponujemy, by ograniczyć obecną regulację kodeksową do kręgu rodziny czy osób pozostających ze zbywcą w bliskiej relacji, a projekt będzie przewidziany dla relacji rynkowych, komercyjnych" - dodał.

Haładyj zastrzegł, że celem projektu ustawy nie jest upowszechnienie usługi renty dożywotniej na rynku, lecz zabezpieczenie seniorów, będących słabszą stroną takich umów.

Dożywotnie świadczenie pieniężne ma być oferowane osobom starszym. Proponowana regulacja nie narzuca jednak limitu wieku. Zgodnie z projektem właściciel nieruchomości przenosiłby na świadczeniodawcę jej własność w zamian za dożywotnie, okresowe świadczenie pieniężne. Jednocześnie świadczeniobiorca miałby prawo dożywotniego mieszkania w nieruchomości - na jego rzecz ustanowiona byłaby służebność osobista mieszkania. Wypłaty świadczeń miałyby być gwarantowane m.in. przez ustanowienie hipoteki na nieruchomości. Miałaby ona zabezpieczać wierzytelności.

"Ustanowienie hipoteki na nieruchomości będzie obligatoryjne, w wysokości co najmniej 150 proc. wartości rynkowej nieruchomości" - podkreślił Haładyj.

Zgodnie z projektem, instytucje świadczące takie usługi będą musiały poinformować seniora przed zawarciem umowy o prawach i obowiązkach obu stron. Będą musiały też przedstawić prognozę wartości nieruchomości oraz wysokości przyszłego świadczenia, a także projekt umowy. Po takim spotkaniu będą musiały upłynąć minimum trzy tygodnie, zanim senior będzie mógł zawrzeć umowę. Wiceminister wyjaśnił, że będzie on miał czas na skonsultowanie się np. z prawnikiem, rodziną czy miejskim rzecznikiem praw konsumenta.

Haładyj poinformował, że wycenę nieruchomości rzeczoznawca będzie wykonywał na koszt instytucji. Jeżeli okaże się ona wyższa o 15 proc. od wcześniejszej prognozy, senior będzie mógł bez żadnych konsekwencji odstąpić od projektu umowy.

Dożywotnie świadczenia pieniężne będą mogły oferować spółki akcyjne o kapitale zakładowym wynoszącym co najmniej 2 mln euro. Potrzebne będzie zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. Zarząd takiej spółki będzie musiał składać się z minimum dwóch członków o szczególnych kwalifikacjach (np. co najmniej trzyletni staż pracy na kierowniczym stanowisku w instytucjach rynku finansowego).

KNF będzie mogła cofnąć zezwolenie w przypadku stwierdzenia naruszeń prawa przez spółkę lub zaniechania przez nią obowiązków określonych w ustawie. W zależności od rodzaju naruszeń KNF będzie mogła nakładać kary do 200 tys. zł lub do 500 tys. zł.

Również wysokie kary finansowe są przewidziane dla zarządu spółki za wykonywanie działalności bez zezwolenia KNF - 10 mln zł albo do pięciu lat więzienia, albo te dwie kary łącznie.

Według projektu senior będzie chroniony także w razie upadłości świadczeniodawcy lub poddania go egzekucji.

Z rentą dożywotnią powiązany jest odwrócony kredyt hipoteczny - projekt w tej sprawie rząd przyjął pod koniec kwietnia. W obu przypadkach chodzi o umożliwienie starszym osobom spieniężenia posiadanej nieruchomości i o pewność mieszkania w niej do końca życia. Formalnie odwrócona hipoteka jeszcze w polskim prawie nie istnieje. Najważniejsza różnica między nią a rentą dożywotnią dotyczy momentu przeniesienia prawa własności do nieruchomości. W przypadku kredytu bank będzie przejmował ją dopiero po śmierci uprawnionego, pod warunkiem, że jego spadkobiercy nie skorzystają z prawa do jej wykupu. Jeśli chodzi o rentę, nieruchomość od razu przechodzi na własność spółki oferującej tego typu usługę. Obecnie są to m.in. fundusze hipoteczne. (PAP)