Mikroplastik – czy mamy się czego bać?

Wstępne badania wskazują, na to, iż mikroskopijne cząstki plastiku mogą przenikać do mózgu, gdzie jego akumulacja znacznie przewyższa tę w innych organach. Istnieją przypuszczenia, że mogą one prowadzić do uszkodzeń neuronów oraz wpływać na funkcje układu nerwowego. Ponadto, sugeruje się, że narażenie na mikroplastik może oddziaływać na rozwój płodowy. Do głównych źródeł ekspozycji należą plastikowe butelki, filtry, saszetki od herbaty, a także powietrze i woda pitna.

Akumulacja mikroplastiku w mózgu

Naukowcy z University of New Mexico Health Sciences w Albuquerque przeprowadzili pilotażowe badanie obejmujące analizę próbek tkankowych pobranych od 40 osób. Mikroplastik wykryto w wielu narządach, takich jak nerki, wątroba oraz mózg, przy czym jego stężenie odnotowano w tkance mózgowej.

Porównanie próbek uzyskanych w latach 2016 i 2024 wykazało wzrost średniego stężenia mikroplastiku w mózgu z 3345 µg/g do 4917 µg/g. Ponadto, w próbkach pochodzących od osób cierpiących na demencję stężenie mikroplastiku wynosiło średnio 26076 µg/g, co sugeruje na potencjalny związek pomiędzy akumulacją plastiku, a rozwojem patologii neurodegeneracyjnych.

Analiza wykazała, iż dominującym składnikiem wykrytych cząstek był polietylen, występujący głównie w formie nanoplastikowych odłamków i płatków. Stężenie mikroplastiku w mózgu było od 7 do 30 razy wyższe niż w nerkach i wątrobie. Autorzy badania podkreślają jednak, że uzyskane wyniki mają charakter korelacyjny i nie dowodzą przyczynowości. Wymagane jest więc przeprowadzenie bardziej zaawansowanych badań.

Potencjalny mechanizm działania

Eksperymenty przeprowadzone na modelach zwierzęcych dostarczają pierwszych wskazówek dotyczących prawdopodobnych mechanizmów szkodliwego wpływu mikroplastiku na układ nerwowy. Zespół z Shandong University wykazał, że cząstki polistyrenu mogą przenikać przez barierę krew-mózg, aktywując komórki mikrogleju i prowadząc do uszkodzeń neuronalnych.

Dodatkowe analizy przeprowadzone na Uniwersytecie w Utrechcie wskazują, że ekspozycja na mikro- i nanoplastik może indukować stres oksydacyjny, który potencjalnie prowadzi do uszkodzeń komórek i zwiększa podatność na zaburzenia neurodegeneracyjne. Ponadto, badania sugerują, że mikroplastik może hamować aktywność acetylocholinoesterazy oraz modulować poziomy neuroprzekaźników, co może skutkować zmianami w zachowaniu.

Mikroplastik, a rozwój płodowy

W świetle rosnącej liczby badań nad wpływem mikroplastiku na zdrowie, zespół z Korea Research Institute of Bioscience and Biotechnology przeanalizował skutki jego oddziaływania na rozwój ośrodkowego układu nerwowego. W badaniach in vitro wykazano, iż nanoplastik polistyrenowy może powodować uszkodzenia neuronalnych komórek macierzystych.

W eksperymentach na myszach, ciężarne samice poddano ekspozycji na nanoplastik. Skutkiem okazały się zmianami w składzie komórkowym, a także strukturze tkanki mózgowej u potomstwa. Ponadto, u samic obserwowano deficyty neurofizjologiczne oraz poznawcze, co może sugerować, iż wczesna ekspozycja na nanoplastik przyczynia się do długofalowych konsekwencji dla funkcjonowania układu nerwowego.

Czy da się przed nim “bronić”?

Całkowite uniknięcie kontaktu z mikroplastikiem jest obecnie niemożliwe, ponieważ jego cząstki są obecne w wodzie pitnej, w żywności i w powietrzu. Główne źródła ekspozycji obejmują przede wszystkim degradację plastikowych opakowań, ścieranie się włókien syntetycznych w odzieży oraz kontakt z produktami wykonanymi z tworzyw sztucznych.

Zaleca się więc ograniczenie korzystania z plastikowych pojemników do przechowywania żywności oraz unikanie picia wody z plastikowych butelek.

Filip Siódmiak

Źródła: • Nihart, A.J., Garcia, M.A., El Hayek, E. et al. Bioaccumulation of microplastics in decedent human brains. Nat Med (2025).

• Shan, Shan et al. “Polystyrene nanoplastics penetrate across the blood-brain barrier and induce activation of microglia in the brain of mice.” Chemosphere vol. 298 (2022): 134261.

• Prüst, M., Meijer, J. & Westerink, R.H.S. The plastic brain: neurotoxicity of micro- and nanoplastics. Part Fibre Toxicol 17, 24 (2020).

»» O zdrowiu i diecie czytaj więcej tutaj:

Suplementacja witaminy D. Jakich błędów nie popełniać?

Sok z buraków – niedoceniany suplement diety

Te produkty lepiej ograniczyć w podeszłym wieku

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje