Konsumenci lepiej chronieni

17 kwietnia br. wejdzie w życie znowelizowana ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Przedsiębiorcy stają przed poważnym wyzwaniem, jakim jest przystosowanie się do nowego otoczenia regulacyjnego.

Znowelizowana ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów przyznaje Prezesowi UOKiK szereg nowych uprawnień mających na celu wzmocnienie jego kompetencji w obszarze ochrony zbiorowych interesów konsumentów.

Zakaz misselingu

Wprowadzone zostaną przepisy, które m.in. zmieniają system kontroli wzorców umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Podstawową zmianą jest fakt, że to właśnie Prezes UOKiK będzie na drodze decyzji administracyjnej rozstrzygał o niedozwolonym charakterze umowy i jeśli taka sytuacja nastąpi, zakaże dalszego wykorzystywania wzorca. Decyzja taka będzie mieć skutek tylko w stosunku do przedsiębiorcy, który stosuje takie rozwiązania. Jeśli przedsiębiorca sam zobowiąże się do zmiany praktyk, będzie mógł uniknąć kary.

Dla klientów, którzy byli dotąd ofiarami naciągania na różnego rodzaju usługi, istotny wydaje się być zakaz misselingu, czyli sprzedaży produktów niedopasowanych do potrzeb konsumenta. W największym stopniu ten problem dotyczy niektórych produktów finansowych, których stopień skomplikowania (naturalny lub celowy) wyklucza możliwości oceny ich adekwatności przez przeciętnego konsumenta. Przykładem takich produktów są ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK) lub tzw. polisolokaty. W wyniku nowelizacji misseling został zakwalifikowany do katalogu praktyk zakazanych, ponieważ narusza on zbiorowe interesy konsumentów.

Prezes UOKiK został uprawniony do zakazywania przedsiębiorcom na drodze administracyjnej nieuczciwych praktyk, które określane są jako oferowanie usług nieadekwatnych do charakteru lub nieodpowiadających potrzebom klienta. Za ich stosowanie Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę do 10 proc. rocznego obrotu.

Według Grzegorza Materny, przedstawiciela Kancelarii Hansberry-Tomkiel: „Zakazanie tej nowej kategorii praktyk ma zapobiegać wykorzystywaniu przez przedsiębiorców oferujących produkty finansowe niewiedzy konsumentów do oferowania im usług, których przydatności (odpowiedniości), z uwagi na stopień skomplikowania tych usług, przeciętny konsument nie jest w stanie ocenić. Takie praktyki są też dla klientów szczególnie uciążliwe z uwagi na to, że pociągają za sobą długotrwałe zobowiązania finansowe, z których wycofanie się jest utrudnione lub wiąże się z dodatkowymi obciążeniami. Nowe uregulowanie to wyraźny sygnał dla instytucji finansowych, że wprowadzanie w błąd klientów w procesie podejmowania decyzji o lokowaniu środków może spotykać się ze zdecydowaną reakcją Prezesa UOKiK. Ma to skłonić przedsiębiorców do większej lojalności względem swoich klientów. Przedsiębiorcy powinni lepiej dopasowywać oferty do rzeczywistych potrzeb konkretnego odbiorcy i podawać informacje pozwalające klientowi zrozumieć konsekwencje przyjęcia oferty danego produktu finansowego”.

Kontrola „tajemniczego klienta”

W prawie pojawia się też instytucja „tajemniczego klienta”, która ma umożliwiać skontrolowanie sposobu oferowania usług. Za zgodą sądu pracownik UOKiK będzie mógł wcielać się w rolę potencjalnego nabywcy, by móc w bezpośrednim kontakcie ocenić adekwatność oferowanej usługi, a nawet sam proces obsługi i przypadki namowy do kupna. Jak normalny klient, będzie zadawał pytania oraz wykazywał zainteresowanie ofertą przedsiębiorcy, by sprawdzić poprawność działań danej instytucji i pracownika. UOKiK nie będzie stosował prowokacji, a jedynie będzie mógł sprawdzić sposób oferowania produktu lub usługi, a także procedurę zawierania umowy. Przebieg takich kontaktów będzie mógł być rejestrowany, co może później posłużyć jako dowód dla potrzeb postępowania sądowego i administracyjnego.

Debata

Jak te główne zmiany i wiele innych sprawdzą się w praktyce klientów i przedsiębiorców? Czy prokonsumencki charakter nowelizacji zwiększy bezpieczeństwo klientów na rynku usług finansowych? Czy Prezes UOKiK z nowymi kompetencjami stanie się bardziej skuteczny?

Według Małgorzaty Krasnodębskiej-Tomkiel, prezes UOKiK w latach 2008-2014, dla przedsiębiorców wejście w życie nowych przepisów będzie „dużym wyzwaniem”. „Aby przeprowadzić kontrolę jako »tajemniczy klient« oraz zarejestrować jej przebieg, UOKiK będzie potrzebował jedynie zgody Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Nowe przepisy będą dotyczyły przedsiębiorców z wszystkich branż, jednak szczególnie powinni się mieć na baczności ci, którzy działają w branżach objętych w ostatnim czasie intensywnym nadzorem regulatora: finansowej, telekomunikacyjnej, energetycznej oraz oferujący swoje produkty w ramach sprzedaży na pokazach”.

Kancelaria Hansberry Tomkiel i „Gazeta Bankowa” wspólnie zapraszają 19 kwietnia do Hotelu Sheraton w Warszawie na debatę poświęconą wybranym zagadnieniom znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W ramach trzech paneli w dyskusji udział wezmą prawnicy, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości i organizacji konsumenckich, a także przedsiębiorcy, którzy na podstawie swoich dotychczasowych doświadczeń spróbują ocenić konsekwencje wprowadzonych zmian. Debata będzie dobrą okazją do przedyskutowania praktycznego wymiaru nowych przepisów i wskazania największych ryzyk biznesowych z nimi związanych.

Zgłoszenia przyjmowane są pod adresem: [email protected] do 15 kwietnia. Więcej informacji w zakładce: "Projekty specjalne".

Partnerem wydarzenia jest PROVIDENT Polska S.A.