NIK: Ponad 11 mld zł nie wykorzystano z Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych do 2015r.
Do końca 2015r. nie zakończono niemal połowy spośród 153 projektów zawartych w Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych, nie wykorzystano 11,3 mld zł ze środków unijnych przeznaczonych na infrastrukturę kolejową – zaplanowanych w 2011r. – wynika z kontroli Najwyższej Izby Kontroli.
NIK zwraca uwagę, że w efekcie na realizację infrastruktury kolejowej z perspektywy finansowej 2007-2013 nie wykorzystano łącznie 11,3 mld zł zaplanowanych ze środków UE. Te pieniądze pozwoliłyby na zmodernizowanie ok. 1650 km linii kolejowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Zważywszy, że w ramach realizacji Programu w latach 2011-2015 za nieco ponad 22,7 mld zł zmodernizowano 3318 km linii kolejowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą (obiekty inżynierskie, skrzyżowania, krawędzie peronowe, zwiększenie maksymalnej prędkości jazdy i dopuszczalnego nacisku osi), modernizacja 1 km linii kolejowej kosztowała średnio ok. 6,85 mln zł.
Celem wspomnianego programu była modernizacja oraz budowa linii i stacji kolejowych. Inwestycje te miały m.in. zwiększyć przepustowości linii kolejowych i poprawić bezpieczeństwo ruchu kolejowego.
Jak poinformowała Izba, Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych nie został dostosowany do możliwości PKP PLK S.A., dlatego zakres ujętych w nim zadań inwestycyjnych okazał się niemożliwy do wykonania w zaplanowanych terminach. Miliardy złotych wydane w tym czasie na modernizację oraz budowę linii i stacji kolejowych poprawiły ich stan techniczny, jednak dla pasażerów niewiele się zmieniło – pociągi nadal nie rozwijają dużych prędkości na trasach.
Konieczność dostosowania założeń do możliwości realizacyjnych PKP doprowadziła do pięciokrotnej zmiany Programu w ciągu czterech kolejnych lat (2012-2015). Wobec braku analiz zawierających uzasadnienie pilności wykonania poszczególnych inwestycji i przyjętej kolejności ich realizacji - głównym celem aktualizacji stało się ograniczenie planowanego zaangażowania środków budżetu państwa oraz działanie nakierowane na zwiększenie wykorzystania przez Polskę dostępnych środków europejskich – informuje NIK
Ponadto – jak dodaje NIK – ten wieloletni program oparto na niezweryfikowanym przez ministra i niezgodnym ze stanem faktycznym oświadczeniu spółki PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., że począwszy od 2011 r. była ona organizacyjnie i technicznie w pełni przygotowana do rozpoczęcia i realizacji Programu.
Do końca 2015 r. w ramach Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych nie zrealizowano zaplanowanych: 490 km linii kolejowych, 625 km torów szlakowych i głównych zasadniczych, 586 km pozostałych torów, 635 obiektów inżynieryjnych, 74 skrzyżowań, 185 krawędzi peronowych. Ponadto na długości 649 km nie uzyskano możliwości osiągania maksymalnej prędkości 160 km/h, na długości 330 km nie uzyskano możliwości osiągania maksymalnej prędkości 200 km/h – wynika z informacji Izby.
Pełna realizacja zadań zaplanowanych w Programie nie powiodła się. Nie pomogło nawet zwiększenie przez Spółkę PKP w roku 2014 i I półroczu 2015 r. skuteczności realizacji inwestycji. Nadal występowały opóźnienia w trakcie przygotowań, w przeprowadzaniu postępowań przetargowych i realizacji 70 spośród 153 inwestycji – wynika z kontroli NIK.
Jak informuje NIK pozyskiwanie środków na inwestycje nie stanowiło problemu. Wśród źródeł finansowania wymienia m.in. dotacje unijne, budżetowe i środki z Funduszu Kolejowego. Kłopotem był przede wszystkim niedostateczny stopień przygotowania do ich realizacji. Natomiast konsekwencją braku realizacji inwestycji była konieczność wystąpienia do Komisji Europejskiej o zgodę na kontynuowanie finansowania w latach 2014-2020. Do kwietnia 2016r. uzyskano decyzje dla 9 projektów.
Jak podaje NIK największe trudności Spółka PKP PLK miała z realizacją projektów dużych, o wartości powyżej 1 mld zł każdy. Z 12 takich projektów zawartych w Programie Spółka zdołała zrealizować do końca 2015 r. jedynie połowę.
