Sąd może oceniać decyzje ZUS

Można odwołać się do sądu od każdej decyzji ZUS, z wyjątkiem umorzenia składek i świadczeń przyznawanych wyjątkowo - wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego.

Źródłem sprawy były dwie decyzje toruńskiego oddziału ZUS, który stwierdził, że jeden z ubezpieczonych podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, oraz określił kwotę składek do zapłaty. Mężczyzna ten złożył następnie odwołanie do sądu, żądając stwierdzenia nieważności tych decyzji i ponownego, merytorycznego rozpoznania sprawy. Toruński sąd okręgowy, rozpoznający sprawę w I instancji, uznał jednak, że nie jest właściwy do rozpatrzenia takiego odwołania. Stwierdził, że jest to wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy administracyjnej i przekazał odwołanie do Prezesa ZUS jako organu nadrzędnego wobec oddziału toruńskiego, zgodnie z przepisami procedury administracyjnej.

ZUS złożył zażalenie na to postanowienie sądu, twierdząc, że to sąd powinien rozpatrzyć odwołanie a nie inna, wyższa jednostka ZUS. Rozpoznający zażalenie gdański sąd apelacyjny uznał, że należy najpierw wyjaśnić, czy sąd powszechny jest właściwy do rozpoznania decyzji administracyjnej ZUS, odmawiającej wszczęcia z urzędu postępowania w sprawie unieważnienia innej decyzji Zakładu, stwierdzającej podleganie ubezpieczeniom społecznym i ustalającej wysokość należnych składek. Pytanie prawne skierował więc do Sądu Najwyższego.

Jednak SN w czwartkowym postanowieniu (sygn. II UZP 5/13) odmówił udzielenia odpowiedzi. Uzasadniając orzeczenie wskazał, że podany przez sąd pytający problem prawny został już rozwiązany. SN już wypowiedział się bowiem na ten temat we wcześniejszej uchwale składu 7 sędziów zapadłej 23 marca 2010 r. (sygn. I UZP 3/10), która ma moc zasady prawnej wiążącej wszystkie orzekające składy Sądu Najwyższego. SN uznał w niej m.in., że od decyzji ZUS dotyczącej odmowy uchylenia, zmiany lub unieważnienia wcześniejszej decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu.

"Z tego wynika, że od każdej decyzji ZUS, podjętej w sprawach indywidualnych, przysługuje odwołanie do sądu" - powiedziała sędzia Jolanta Strusińska-Żukowska. Dodała, że jedynie w dwóch przypadkach, wymienionych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, nie przysługuje odwołanie do sądu.

Brak odwołania do sądu dotyczy wyłącznie decyzji ZUS w sprawach umorzenia zaległości składkowych i przyznawania świadczeń w drodze wyjątku. Świadczenia takie przyznaje Prezes ZUS, gdy wskutek szczególnych okoliczności ubezpieczony, albo jego członkowie rodziny nie mogą uzyskać świadczeń z ZUS na zwykłych zasadach i jednocześnie są niezdolni do pracy oraz nie mają jakichkolwiek innych źródeł utrzymania. "Skoro wątpliwości w kwestii dopuszczalności drogi sądowej wyjaśniło inne orzeczenie SN, to problem prawny nie istnieje" - stwierdziła w konkluzji sędzia Strusińska-Żukowska.

PAP/ as/