Gazociąg Jamalski: Od dziś nowe zasady przesyłu
Przesył rosyjskiego gazu gazociągiem jamalskim do Europy Zachodniej odbywa się od poniedziałku na nowych zasadach, opisywanych przez regulacje Unii Europejskiej. 17 maja 2020 roku wygasła bowiem wieloletnia umowa między Gazpromem a spółką Europol Gaz na tranzyt rosyjskiego błękitnego paliwa.
Do 17 maja przesył gazu „Jamałem” odbywał się na podstawie kontraktu zawartego między Gazprom Eksportem i Europol Gazem z 17 maja 1995 r. na przesył rosyjskiego gazu ziemnego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do krajów Europy Zachodniej. Europol Gaz - spółka PGNiG, Gazpromu i Gas-Tradingu jest właścicielem gazociągu jamalskiego. Jednak z mocy polskiego prawa z 2019 r. operatorem na nim jest operator systemu przesyłowego gazu Gaz-System, a warunki operowania określił Prezes Urzędu Regulacji Energetyki.
Kontrakt, który upłynął 17 maja, był określany w polskim prawie jako „historyczny”, bez możliwości przedłużenia. W praktyce oznaczało to m.in., że od 18 maja operator gazociągu stosuje zasady przewidziane w europejskich regulacjach. Przydziela przepustowości pozwalające na przesył gazu poprzez polski odcinek gazociągu jamalskiego w ramach niedyskryminacyjnej procedury aukcyjnej, przeprowadzanej na zasadach rynkowych, na zasadach i w terminach określonych w tzw. rozporządzeniu CAM NC.
Jak informował PAP Gaz-System, 4 maja odbyła się aukcja produktu kwartalnego na okres od 1 lipca do 30 września 2020 r. Użytkownicy zarezerwowali na niej ok. 80 proc. dostępnej w aukcjach przepustowości gazociągu jamalskiego w kwartale.
Taki wynik aukcji oznacza, że prawdopodobnie Gazprom zarezerwował niezbędne przepustowości, konieczne do wywiązania się ze zobowiązań kontraktowych - zarówno wobec kontrahentów z Europy Zachodnich, do których gaz płynie „Jamałem”, jak też i wobec polskiego PGNiG. Na mocy umowy handlowej, tzw. kontraktu jamalskiego, polska spółka ma odbierać rosyjski gaz do końca 2022 r. w określonych punktach odbioru: na granicy z Ukrainą, z Białorusią, oraz dwóch na gazociągu jamalskim. Taka konstrukcja kontraktu wymaga, aby Gazprom jeszcze przez ponad dwa lata dostarczał PGNiG gaz gazociągiem jamalskim.
Kontrakt przesyłowy wygasł 17 maja, a produkty kwartalne zostały sprzedane na okres od 1 lipca. Pomiędzy tymi terminami Gaz-System przewiduje cały szereg działań, mających zapewnić przesył.
Jak informował PAP operator, przepustowość na tzw. dobę gazową 17/18 maja, uwolniona po wygaśnięciu kontraktu historycznego, ma być dostępna na tzw. aukcji śróddziennej 17 maja o godz. 4.00 rano.
W okresie od 18 do 31 maja 2020 r. przepustowość będzie dostępna w aukcjach dobowych. Standardowo aukcje takie odbywają się każdego dnia o godz. 16.30. Na czerwiec 2020 r. przepustowość będzie dostępna w aukcji miesięcznej, organizowanej 18 maja, o godz. 9.00.
Przepustowość na kolejne 14 lat - od 1 października, czyli początku tzw. roku gazowego 2020/2021, do roku gazowego 2033/34 - można będzie rezerwować już w ramach produktów rocznych.
Wszystkie wyniki aukcji mają formuły „ship-or-pay”, co oznacza, że zwycięzca będzie musiał zapłacić odpowiednią stawkę za zakontraktowaną przepustowość, niezależnie od tego, czy gaz prześle, czy nie.
PAP/ as/
