Mikrofirmy z makrosiłą. Sektor MŚP w raporcie PARP

Przedsiębiorstwa działające w Polsce generują blisko trzy czwarte polskiego PKB, a największy udział mają w tym mikrofirmy, stanowiące 96 proc. ogółu. Tak wynika z „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, przygotowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Zauważalny silny trend dynamicznej cyfryzacji i wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), dodatkowo przyspieszony za sprawą pandemii COVID-19 może mieć znaczący wpływ na rozwój gospodarczy Polski, mimo ograniczeń wynikających z obecnego kryzysu

Przygotowana przez ekspertów Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości 23. edycja „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” powstała na podstawie danych statystycznych GUS, jak również informacji pozyskanych specjalnie na potrzeby publikacji.

Ten raport ma pokazać zmieniający się obraz polskiej przedsiębiorczości, w szczególności rzeczywistości dotyczącej mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Analiza danych z wielu lat pozwala dostrzec liczebną siłę tego sektora i systematyczny wzrost jego produktywności, mimo bardzo silnej tendencji do utrzymywania się na rynku względnie małych firm – mówi Paulina Zadura, dyrektor Departamentu Analiz i Strategii w PARP. Zebrane dane pokazują, że na przestrzeni ostatnich lat liczba firm systematycznie rosła.

W 2018 r. w Polsce działało 2,15 mln aktywnych przedsiębiorstw niefinansowych, podczas gdy w 2008 r. było ich 1,86 mln. Oznacza to wzrost w ciągu dziesięciu lat o 15,5 proc. Zdecydowana większość z nich to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa – sektor MSP stanowi 99,8 proc. ogółu. Najliczniejszą grupą, bo liczącą aż 2,08 mln, są mikroprzedsiębiorstwa.

Ponad połowa MSP w Polsce (52,1 proc.) zajmuje się świadczeniem usług. Co czwarta firma działa w handlu (23,6 proc.), a co ósma w budownictwie (14,1 proc.). 10,3 proc. przedsiębiorstw z tego sektora działa w przemyśle. Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że struktura branżowa dużych firm działających w Polsce różni się istotnie od tej dla sektora MSP. Ponad połowa (52 proc.) dużych podmiotów prowadzi działalność przemysłową. Rzadziej natomiast niż MSP duże firmy działają w usługach (30,7 proc.), handlu (13,7 proc.) i w budownictwie (3,6 proc.).

Sektor MSP ma natomiast największy wkład w PKB przedsiębiorstw, który stanowi blisko trzy czwarte całego polskiego PKB (72,3 proc.). Małe i średnie przedsiębiorstwa generują blisko co drugą złotówkę PKB (49,1 proc.). I tu znów, największy udział w tworzeniu PKB mają z tej grupy mikroprzedsiębiorstwa − około 30,3 proc. (dane za 2017 r.). Jak zauważają eksperci PARP, wskaźniki z ostatnich lat zostaną znacząco zrewidowane przez załamanie gospodarcze, które wywołał koronawirus. – Pełna ocena skutków pandemii będzie rozłożona w czasie i w kolejnych raportach PARP ten temat zostanie szczegółowo zaprezentowany. Choć, według danych z 1 czerwca, uruchomienie wsparcia publicznego w ramach Tarczy Antykryzysowej pozwoliło zachować milion miejsc pracy, to i tak możemy być prawie pewni, że zmieni się część wskaźników ekonomicznych, bo wiele firm jest w trakcie transformacji swojego biznesu i na odbicie trzeba będzie poczekać – mówi Małgorzata Oleszczuk, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Pierwszy kwartał dał się we znaki

W 2019 r. zarejestrowanych zostało 379 tys. nowych przedsiębiorstw, a wykreślono z rejestru REGON 227 tys. firm. W porównaniu z rokiem 2018 liczba nowo powstałych podmiotów spadła o 3,5 proc., natomiast zlikwidowanych – aż o 31,6 proc. Warto jednak podkreślić, że dane te pokazują liczbę jedynie zarejestrowanych firm, nie dotyczą tych, które faktycznie rozpoczęły działalność gospodarczą.

Dane Głównego Urzędu Statystycznego za pierwszy kwartał 2020 roku, a więc już częściowo obejmujące okres pandemii, wskazują, że w tym czasie odnotowano 84 099 rejestracji podmiotów gospodarczych wobec 95 300 w analogicznym okresie roku poprzedniego. Oznacza to spadek o 11,8 proc. rdr. W tym samym okresie doszło do 142 upadłości podmiotów gospodarczych, a to z kolei o 8,4 proc. mniej niż w analogicznym okresie ub. roku.

Jak pokazują dane GUS, największy spadek liczby rejestracji przedsiębiorstw, sięgający 19 proc., nastąpił w sekcji transport i gospodarka magazynowa, co może świadczyć o tym, że część inwestorów spodziewała się, że rozwijająca się sytuacja pandemiczna i coraz liczniejsze ograniczenia w przewozie będą miały wpływ na możliwość prowadzenia tego rodzaju działalności – mówi Paulina Zadura.

Wymuszona innowacyjność?

Ostatnie miesiące dla wielu firm wiązały się z koniecznością zmiany sposobu pracy. Ograniczenia narzucone przez walkę z koronawirusem nie mogły pozostać bez wpływu nie tylko na same procedury, ale też niejako zmusiły organizacje do wykorzystania narzędzi pracy zdalnej.

W 2019 r. korzystanie z komputerów zadeklarowano 96,8 proc. przedsiębiorstw i było to o 0,6 p.p. więcej niż w 2018 roku. Takie odpowiedzi wskazały prawie wszystkie podmioty duże (99,9 proc.) i średnie (99,5 proc.). W zeszłym roku odsetek firm posiadających dostęp do Internetu wyniósł 96,3 proc. i w porównaniu z 2015 r. wzrósł o 3,6 p.p. Wśród dużych przedsiębiorstw wskaźnik dostępu był równy prawie 100 proc., a najsłabiej w komputery, jak i w dostęp do sieci, wyposażone były małe firmy (95,6 proc.). Jednocześnie to w ich przypadku wzrost wskaźnika dostępu był najbardziej znaczący i wyniósł 0,8 p.p. rdr. Jak pokazują chwilowe trudności w zakupie sprzętu po wybuchu pandemii i całkiem częste problemy z przepustowością łączy, firmy nie mogły pozostać obojętne na zmiany zachodzące w otoczeniu biznesowym i w błyskawicznym tempie zaczęły dostosowywać się do nowych okoliczności. Wiązało się to ze wzmożoną aktywnością w obszarze ICT – zarówno jeśli chodzi o wdrażanie adekwatnych procedur informatyczno-telekomunikacyjnych, jak i implementacje nowych rozwiązań technicznych.

Takie nastawienie do informatyzacji, nawet jeśli wymuszonej, może wskazywać, że perspektywa rozwoju ekonomicznego wcale nie musi być niekorzystna. Szczególnie, jeśli weźmiemy pod uwagę wcześniejszą dynamikę, którą charakteryzował się polski biznes w obszarze cyfryzacji. Ten bardzo silny trend, wzmocniony wymaganiami narzuconymi przez pandemię COVID-19, wpływa pozytywnie na optymalizację procesów w biznesie. Co więcej, ma też niebagatelny wpływ na powstawanie wielu nowych firm, opartych o zupełnie nowy model biznesowy uwzględniający ograniczenia wywołane przez koronawirusa – zauważa Małgorzata Oleszczuk.

Więcej informacji znajduje się w „Raporcie o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”.

Czytaj też: PARP: 46 firm ze wschodniej Polski walczy o 44,5 mln zł

PARP/KG