Senior w świecie finansów

21 i 22 stycznia przypadają Dzień Babci i Dzień Dziadka. Obok tradycyjnych kwiatów i laurek warto sprawdzić, czy bliscy nam seniorzy nie mają przypadkiem zmartwień, o których nawet nie mieliśmy pojęcia. Osoby starsze zwykle chętnie pomagają najbliższym i rzadko rozmawiają o swoich problemach. Tymczasem prawie połowa z nich może borykać się z brakiem pieniędzy na niezbędne wydatki.

Jak wynika z badania przeprowadzonego przez instytut badawczy TNS na zlecenie Grupy KRUK na reprezentatywnej grupie osób w wieku powyżej 65 lat, polscy seniorzy nie są zadowoleni ze stanu swoich finansów. Prawie połowa (46%) badanych postrzega sytuację finansową osób starszych jako złą, a jedynie 5% jako dobrą. Nic w tym dziwnego, skoro również niemal połowa seniorów (44%) przyznaje, że nie zawsze wystarczy im pieniędzy do końca miesiąca, przy czym 14% z nich często zdarzają się problemy z dopięciem domowego budżetu.

Nienajlepszą sytuację osób 65+ w Polsce potwierdzają również statystyki. Tylko w Grupie KRUK znajdują się sprawy ponad 217 tysięcy seniorów, zadłużonych na ponad 765 milionów złotych. Przeciętne zadłużenie polskiego seniora sięga 4400 zł.

Sytuacja materialna osób starszych nie poprawia się. Ich kruchym finansom nie pomaga również nikła wiedza z tego zakresu. Dlatego też warto z okazji święta naszych babć i dziadków przyjrzeć się temu problemowi i zastanowić, jak możemy ich pomóc. Wsparcie i zainteresowanie najbliższych, to w ich przypadku rzecz bezcenna, która może odmienić ich życie na lepsze ̶ mówi Karolina Barańska z Grupy KRUK.

Sytuacja finansowa seniorów w Polsce

Jedynie 21% osób starszych ocenia swoją sytuację jako dobrą na tle innych. Co ciekawe, seniorzy w wieku 75+ są mniej krytyczni wobec swoich finansów niż 65-74-latkowie. Poziom zadowolenia w tej kwestii zmienia się w zależności od miejsca zamieszkania – najbardziej usatysfakcjonowane swoją sytuacją są osoby z miast (36%), a najmniej z terenów wiejskich (15%). Ponadto wykształcenie, a tym samym pozycja zawodowa przed emeryturą, znacząco wpływa na obecną sytuację finansową seniorów. 31% badanych z wyższym wykształceniem odkłada pieniądze co miesiąc, a tylko 6% osób z wykształceniem podstawowym. Natomiast pieniędzy często brakuje jedynie 9% respondentów, którzy odebrali edukację na poziomie średnim i wyższym w porównaniu do 22% z wykształceniem zawodowym i 24% z podstawowym. W gorszej sytuacji finansowej są kobiety – 17% z nich nie wystarczy środków do końca miesiąca, to więcej w porównaniu do 10% mężczyzn z tej grupy wiekowej.

Mimo trudnej sytuacji, osoby starsze częściej udzielają materialnego wsparcia, niż je otrzymują. Regularną pomoc otrzymuje jedynie 13% badanych, a udziela jej co trzeci senior (33%). Częściej wsparcie otrzymują kobiety (17%) niż mężczyźni (6%). Wśród osób starszych udzielających finansowej pomocy 44% stanowi grupa z wyższym wykształceniem, lepiej sytuowanych.

Domowe finanse seniora poza kontrolą

Niestety osoby starsze nie mają w zwyczaju prowadzenia domowego budżetu oraz bieżącego kontrolowania wydatków. Blisko połowa badanych (46%) przyznała, że nie prowadzi jakichkolwiek zapisów oraz nie kontroluje stanu swoich pieniędzy, nie upewnia się, ile może jeszcze wydać. Tylko 16% seniorów skrupulatnie kontroluje swoje wydatki. Są to najczęściej osoby z wyższym wykształceniem. Coraz więcej seniorów (40%) udaje się do banku w celu uregulowania swoich rachunków. Wciąż niezbyt popularną formą wśród tej grupy wiekowej jest płatność internetowa – jedynie 10% dokonuje transakcji przez Internet.

Lista produktów bankowych, z których korzystają seniorzy, nie jest zbyt długa. Najczęściej przechowują swoje pieniądze na koncie w banku – postępuje już tak 62% badanych, a wśród nich 12% ma konto internetowe. Posiadanie konta jest w dużym stopniu zależne od poziomu wykształcenia (ma je 84% badanych legitymujących się wykształceniem wyższym, zaś tylko 29% z podstawowym) oraz miejsca zamieszkania (79% pochodzących z miast 500-tysięcznych oraz 49% mieszkających na wsi). Połowa seniorów posiada w swoim portfelu kartę płatniczą. Także w tym przypadku są to najczęściej badani z dużych miast, wykształceni i relatywnie młodsi. Inne produkty bankowe nie są zbyt popularne wśród osób starszych – tylko 37% posiada konto oszczędnościowe, 30% lokatę pieniężną, 6% obligacje skarbowe lub fundusze inwestycyjne, a jedynie 4% akcje giełdowe.

Jeśli seniorowi przydarzy się problem finansowy, wówczas czasem, choć stosunkowo rzadko, dzieli się nim z najbliższą rodziną (35%) i współmałżonkiem (33%). Niepokojącym jednak jest fakt, że aż 23% badanych z nikim nie rozmawia o swoich kłopotach z pieniędzmi, tym samym pozostając sam na sam z trudnościami.

Wiedza seniorów o finansach

Jak wskazują badania, osoby starsze niezbyt dobrze oceniają swoją wiedzę z zakresu finansów. 40% badanych przyznaje, że nie orientuje się w finansowych ofertach i jest zmuszona prosić o pomoc w ich zrozumieniu. Swobodne poruszanie się w zawiłym świecie finansów przede wszystkim zależy od wykształcenia – im wyższe, tym wiedza o nich większa. W kwestii pieniędzy osoby starsze najlepiej orientują się w sprawach codziennych, które bezpośrednio ich dotyczą. Ponad połowa badanych (54%) wie, jak kontrolować swoje wydatki, aby związać koniec z końcem. W przypadku ubezpieczenia na życie, zaciągania pożyczek i kredytów oraz bankowości internetowej ich wiedza jest nikła. Co ciekawe, aż 40% osób powyżej 65. roku życia orientuje się, jak przekazać majątek i oszczędności swoim bliskim. Skąd natomiast czerpią najczęściej informacje na temat finansów? Ich głównym źródłem są media – blisko 60% badanych o finansach dowiaduje się za pośrednictwem telewizji, radia czy gazet.

Jak senior pożycza pieniądze

Jak się okazuje, seniorzy dość chętnie korzystają z różnych form kredytowania. 43% badanych w ciągu 5 ostatnich lat pożyczało pieniądze - 28% zaciągnęło kredyt, natomiast 31% zdecydowało się na zakup na raty. Na takie działania najczęściej decydowali się „młodsi” seniorzy wieku 65-74 lat w celu zakupu sprzętu do domu, na remont oraz leczenie. Badanie potwierdza także, że dzieci i wnuki mogą liczyć na seniorów. Babcia i dziadek są częściej skłonni zaciągnąć pożyczkę na potrzeby innej osoby z rodziny (10%) niż na własne przyjemności, np. wakacje (1%).

Senior a zadłużenie

Jak wynika z przeprowadzonych badań, aż 73% osób starszych twierdzi, że rozłożenie długów na raty jest dobrym sposobem na wyjście z trudnej sytuacji. Badani w większości nie unikaliby też kontaktu z firmą, która obsługiwałaby ich zadłużenie. 66% odpowiedziało, że szybko skontaktowałoby się z wierzycielem, żeby rozwiązać ten problem.

Taka postawa seniorów oznacza, że większość z nich nie obawia się brania odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania, mimo że często dysponują skromnymi środkami – mówi Karolina Barańska z Grupy KRUK. – Pamiętajmy jednak, by nie pozostawiać rodziców lub dziadków samych z problemem zadłużenia, bo świat finansów często jest dla nich mało zrozumiały.