Podatek CIT od dochodu czy przychodu?

W poprzednim artykule poruszyłem temat podatku PIT i propozycji zastąpienia go podatkiem od funduszu płac. Napomknąłem też o problemach związanych z pozostałymi podatkami tego typu: podatkiem dochodowym od osób prawnych CIT i podatkiem od wartości dodanej VAT. Ten pierwszy pojawia się ostatnio w kontekście propozycji zastąpienia go podatkiem od przychodu, złożonej przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców. Dlatego postaram się dotrzeć do źródła związanych z nim problemów – nieco innych niż w przypadku podatku PIT.

Głównym zarzutem wobec podatku CIT jest to, że możliwe jest bardzo skuteczne unikanie go przy pomocy księgowości kosztowej. Płatnik podatku PIT, choć formalnie płaci podatek od dochodu, w rzeczywistości płaci podatek od przychodu – jeśli pracownik dojeżdża do pracy i wydaje miesięcznie 300 zł na paliwo, nikogo to oczywiście nie interesuje; jeśli jednak firma poniesie koszty, może odliczyć je od podstawy opodatkowania. Jak poważny jest to problem, pokazuje prosta statystyka, zaczerpnięta z uzasadnienia propozycji ZPiP: jakikolwiek podatek CIT płaci zaledwie jedna trzecia przedsiębiorstw. Pozostałe ponoszą większe koszty, niż mają przychody, więc nie płacą podatku CIT.

Duże firmy mają dzięki mechanizmowi uwzględniania kosztów możliwości redukcji podatku, na które nie mogą pozwolić sobie firmy małe. Część świadczeń dla pracowników, zamiast być wypłacana w postaci pensji (która jest obciążona dużymi podatkami zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy, choć sama w sobie jest kosztem) jest realizowana w naturze – samochody służbowe czy paliwo do nich, tak samo jak służbowe telefony czy komputery, są dla firmy kosztem. Drugim - popularnym zwłaszcza w międzynarodowych firmach – mechanizmem jest transfer zysków za granicę, w miejsca, gdzie podatek dochodowy jest dużo niższy lub wręcz go nie ma (Google na przykład transferuje zyski na Bermudy; podobnie czyni wiele przedsiębiorstw o podobnym zasięgu). Zdarza się też transfer zysku po prostu do centrali firmy, która w ten sposób płaci podatki nie tam, gdzie osiąga rzeczywiste przychody, ale tam, gdzie podoba się to jej szefom.

Dodatkowym problemem z tym związanym jest stopień skomplikowania prawa podatkowego. Głośny medialnie wyrok sądu, stwierdzający że biznesowe lunche nie są kosztem w myśl prawa podatkowego, wyraźnie ukazuje ten problem. Tego typu kłopoty z interpretacją prawa są w Polsce plagą.

Znów jednak źródło problemów, choć są one inne, jest podobne. Podatek CIT w założeniu miał być podatkiem który obciąża firmy przynoszące duże dochody, a pozwala przetrwać firmom które chwilowo ponoszą straty. Cała idea została jednak szybko wypaczona.

Przejście z podatku CIT na podatek od przychodów pozwoliłoby wyrównać zasady, na jakich muszą konkurować małe i duże przedsiębiorstwa; ograniczyłoby samowolę urzędników i w ogóle administrację (jego prostota ułatwia wykrywanie oszustw); jednocześnie wysokość takiego podatku można ustalić na takim poziomie, który zapewni dochody do budżetu nie niższe, niż do tej pory z podatku CIT.

Oczywiście, nic nie jest idealne – przeciwnicy podatku od przychodów wskazują wiele jego wad, na przykład fakt, że firmy muszą płacić go nawet w kryzysie, a także fakt, że wysokość obciążenia tymże jest większa dla produktów, które muszą przejść więcej etapów produkcji (ze względu na to, że obciążony podatkiem od przychodów jest każdy jej etap, jeśli jest prowadzony przez różne firmy). Jednak fakt, że podatek ten jest płacony nawet w kryzysie, oznacza też że łatwiejsze jest planowanie budżetu, który nie jest narażony na nagłe skoki przychodów podatkowych.

Podsumowując, wady podatku od przychodów są zdecydowanie mniej liczne i mniej istotne, niż wady podatku CIT w jego obecnej formie. Pozwala on znacząco uprościć księgowość i ograniczyć administrację, przy jednoczesnym wyrównywaniu szans małych i wielkich przedsiębiorstw. Co więcej, przedsiębiorstwa unikające do tej pory płacenia CIT nie miałyby takiej możliwości przy podatku od przychodów, zapewniając większe dochody budżetowe. W obecnej sytuacji, taka okoliczność wydaje się tym silniej przemawiać na jego rzecz.

------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------

Do nabycia wSklepiku.pl:"Podatki 2013 część 3"z płytą CD

W publikacji znajduje się zbiór rozporządzeń wykonawczych do ustaw podatkowych z płytą CD, na której znajdują się: akty prawne, orzecznictwo, interpretacje urzędów, porady ekspertów, wskaźniki i stawki oraz kalkulatory.