Umowa o dożywocie a podatki

W 2008 roku na polskim rynku pojawiła się hipoteka odwrócona. Funkcjonuje ona między innymi w oparciu o umowę o dożywocie. Jak -  w przypadku takiej umowy - uregulowane są kwestie podatkowe? Na pytanie odpowiada Małgorzata Rosińska, prawnik Funduszu Hipotecznego DOM S.A.

Istotą umowy o dożywocie jest przeniesienie własności nieruchomości przez dotychczasowego jej właściciela (dożywotnika) na rzecz innej osoby (Nabywcy), w zamian za dożywotnie utrzymanie. Co do zasady, Nabywca powinien przyjąć dożywotnika jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Strony umowy mogą jednak postanowić, że utrzymanie będzie polegało na wypłacaniu co miesiąc, aż do śmierci dożywotnika, pewnej kwoty pieniężnej.

Jak opodatkowane są świadczenia, które otrzyma dożywotnik?

Jak wskazują interpretacje organów podatkowych świadczenia pieniężne otrzymywane przez dożywotników w ramach umowy o dożywocie stanowią formę zapłaty za tę nieruchomość.

Zgodnie z przepisami, jeżeli dożywotnik zbywa nieruchomość przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym prawo to nabył, wówczas zobowiązany jest do zapłaty podatku dochodowego w wysokości 19% uzyskanego dochodu.

Kiedy nie trzeba płacić podatku?

Dożywotnik nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego, jeżeli zbywa nieruchomość po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym je nabył.

Ponadto, w przypadku nabycia nieruchomości w latach 01.01.2007 r. - 31.12.2008 r. Dożywotnik może skorzystać z tzw. „ulgi meldunkowej” (obowiązek zameldowania w zbywanym lokalu przez co najmniej 12 miesięcy) i w konsekwencji też nie zapłaci podatku. Co istotne przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określają daty, od której należy liczyć okres zameldowania. W konsekwencji z ulgi meldunkowej może skorzystać dożywotnik, który był zameldowany w zbywanym lokalu/domu w okresie 12 miesięcy nieprzypadających bezpośrednio przed datą zbycia. Okres 12 miesięcy nie musi mieć charakteru ciągłego i może być podzielony na kilka okresów krótszych.

Dla dożywotników zbywających w ramach wspomnianej wyżej umowy o dożywocie nieruchomości zabudowane ogromne znaczenie ma fakt, iż ulga meldunkowa obejmuje zarówno budynek mieszkalny, jego część lub udział w takim budynku, ale także gruntu, na którym budynek ten został posadowiony (uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 2 kwietnia 2012 r. sygn. akt II FPS 3/11).

Dożywotnik, który zamierza skorzystać ze wspomnianej powyżej ulgi meldunkowej musi pamiętać aby złożyć we właściwym dla siebie urzędzie skarbowym oświadczenie o skorzystaniu z ulgi meldunkowej, w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie nieruchomości.

Małgorzata Rosińska, prawnik Funduszu Hipotecznego DOM S.A.