Czy bankowy tytuł egzekucyjny jest zgodny z konstytucją?

W związku z pytaniem prawnym, z którym do Trybunału Konstytucyjnego wystąpił Sąd Rejonowy w Toruniu, Trybunał określi, czy przepisy pozwalające na wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego są zgodne z Konstytucją.

Wątpliwości

Sprawa dotyczy powództwa przeciwegzekucyjnego, z którym zwrócił się do sądu klient banku. Zaciągnięta przez niego pożyczka była spłacana terminowo, jednak w trakcie spłaty pogorszyła się sytuacja majątkowa klienta,  w związku z czym nie stać go było na tak wysokie raty. Klient zwrócił się z prośbą o restrukturyzację kredytu, a więc obniżenie wysokości rat kredytowych, jednakże zamiast tego w sprawie został wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny.

Sąd Rejonowy poddał wątpliwości, czy konstytucyjny jest art. 96 ust. 1 prawa bankowego dotyczący bankowego tytułu egzekucyjnego oraz art. 840 kodeksu postępowania cywilnego.  Zdaniem Sądu te przepisy mogą naruszać Konstytucję. Prawo stawia bank w uprzywilejowanej pozycji. Nie musi on dochodzić spornych roszczeń na drodze postępowania sądowego, sporządzać pozwu, opłacać go, ani przedstawiać dowodów. Natomiast wyżej wymieniony przepis kodeksu postępowania cywilnego nie stanowi środka do żądania rozłożenia wierzytelności stwierdzonej bankowym tytułem egzekucyjnym na raty (III CR 224/66, OSNC 1967, Nr 7-8, poz. 130).

Bankowy tytuł egzekucyjny

Bankowy tytuł egzekucyjny (BTE) jest tytułem egzekucyjnym skierowanym przeciwko dłużnikowi, do którego wystawienia uprawnione są wyłącznie banki w rozumieniu art. 2 ustawy Prawo Bankowe. Uznawany jest za jeden z najbardziej kontrowersyjnych i jednocześnie jeden z najbardziej krytykowanych przywilejów bankowych. Już wcześniej jego krytycy wskazywali na niezgodność BTE z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej, a w szczególności z Konstytucją RP. Elementy, które powinny być oznaczone w bankowym tytule egzekucyjnym to m.in to wysokość zobowiązań dłużnika wraz z odsetkami i terminami płatności. Oznaczona powinna więc być zarówno wysokość należności głównej wraz z terminem płatności, jak i wysokość oraz terminy płatności wszelkich odsetek, których egzekucja ma być prowadzona. Bank może wystawić BTE przeciwko więcej niż jednemu dłużnikowi, a więc również wobec współkredytobiorcom.

Szybka egzekucja

Bank może wystawić bankowy tytuł egzekucyjny jedynie osobie, która dokonała czynności bankowej (w rozumieniu art. 5 ustawy Prawo Bankowe) i złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Umowy z bankiem nie podlegają żadnej negocjacji, a zawarte w nich klauzule dotyczące BTE często przyjmują formę klauzul niedozwolonych. Bankowe tytuły wystawiane są bardzo szybko, a banki na salach sądowych unikają skonfrontowania swoich racji.

Sąd nie mógł zgodzić się z takim stanem rzeczy. Obecna możliwość obrony przez klienta jest iluzoryczna, a w zderzeniu z lepiej sytuowanym bankiem żadna. Art. 76 Konstytucji przewiduje ochronę konsumentów przez władze publiczne, zdaniem Sądu zasada ta nijak ma się do treści art. 96 Prawa Bankowego.

Jakub Żak

Kancelaria Radcy Prawnego Anna Bufnal