Jaki model kapitalizmu dla Polski?

Kapitalizm stał się dominującą formą gospodarczej ekspansji, jednak posiada też swoje mniej przyjazne oblicze, które powoduje, że znaczna część populacji nie korzysta z dobrodziejstw wzrostu. Czy istnieje taki model kapitalizmu, który daje szanse rozwoju wszystkim uczestnikom życia społecznego i gospodarczego? Jaka powinna być polityka ekonomiczna w obecnych czasach? Na czym polega rola państwa w gospodarce?

To jedne z kluczowych pytań, na które odpowiadają uczestnicy konferencji „Polski Model Kapitalizmu. Po pierwsze człowiek”. W dwudniowej konferencji (1-2 grudnia), która odbywa się w Centrum Bankowo-Finansowe „Nowy Świat” i na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, uczestniczą wybitni naukowcy oraz światowej klasy eksperci, decydenci polityczni, managerowie sektora prywatnego i NGO. To druga edycja konferencji ekonomicznej, na której dyskutuje się o tym, jak powinien wyglądać polski system socjoekonomiczny.

Podczas pierwszego panelu dyskutowano o trendach i wyzwaniach post-globalizacji, podczas drugiego – o ekonomii i paradygmacie wzrostu (w czasie dyskusji pojawił się m.in. ciekawy wątek Niemiec. Robert Wade, profesor ekonomii politycznej i rozwoju w Departamencie Rozwoju Międzynarodowego London School of Economics mówił, że uzależnienie gospodarki niemieckiej od Chin jest większe niż od Rosji).

Gospodarka potrzebuje państwa

Kolejny panel - „Rola państwa w gospodarce - bezpieczeństwo i innowacje” – rozpoczął się od dyskusji na temat konsekwencji napaści Rosji na Ukrainę. Co wydarzyło się w polityce i gospodarce po 24 lutego? Jak zmieniła się rola państwa? - pytał prowadzący panel Maciej Wośko, redaktor naczelny „Gazety Bankowej”. 24 lutego pokazał, że polityka się nie skończyła. Ponownie pojawiły się kategorie bezpieczeństwa i suwerenności – powiedział Piotr Dardziński, prezes Sieci Badawczej Łukasiewicz. Mówił o prawnych rozwiązaniach pozwalających na podniesienie nakładów na badania i rozwój, o znacznym zwiększeniu przez przedsiębiorców, w ostatnich kilku latach, wydatków na inwestycje, i szybko rosnącym zaangażowaniu naukowców we współpracę z biznesem. Prof. Robert Wade podał przykłady udanej współpracy przemysłu i instytucji rządowych, np. na Tajwanie, gdzie z barków przedsiębiorcy państwo zdjęło znaczną część ryzyka inwestycyjnego. Prof. Wade podkreślał, że rozwój wymaga uwzględnienia potrzeb wszystkich poziomów gospodarki, także tych najniższych, tzn. interesów przedsiębiorcy, wspierania go w kwestiach dotyczących np. wyboru urządzeń czy technologii. Według niego, obecny polski rząd interesuje się aktywnie rozwojem gospodarczym.

Grzegorz Rabsztyn, szef warszawskiego biura EBI, mówił, że Europa z targających ją kryzysów ma zamiar wyjść na dwóch nogach - zielonej i cyfrowej. Według niego, aktywna rola państwa w transformacji energetycznej będzie konieczna, ze względu chociażby na skalę tej operacji i jej koszty. Grzegorz Rabsztyn zauważył, że zielona transformacja jest drogą dojścia do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, a polski model transformacji musi brać pod uwagę kwestie społeczne.

Jak powinniśmy wspierać odbudowę Ukrainy, by przyniosła ona trwałe efekty? – pytał Maciej Wośko. Grzegorz Rabsztyn podkreślił, że będzie to długotrwały proces, którego koszty szacowane są na 350-750 mld dol. Przypomniał, że EBI już przeznaczył znaczne kwoty na odbudowę Ukrainy, tak samo jak na wspieranie państw sąsiadujących z Ukrainą, w tym dla Polski.

Piotr Dardziński stwierdził, że kluczem do przeprowadzonej z sukcesem odbudowy Ukrainy powinna być m.in. zbieżność programów wsparcia z interesami przedsiębiorców, a także powołanie osoby decyzyjnej, odpowiedzialnej za tę operację. Zasady włączania się w ten proces muszą być transparentne – mówił Piotr Dardziński.

Absolutnie konieczne jest to, by każde państwo pomagające Ukrainie wprowadziło bardzo rygorystyczny audyt środków przeznaczonych na odbudowę, ze względu na panującą tam korupcję – stwierdził prof. Robert Wade.

Korzyści dla wszystkich, nie dla wąskiej grupy

O sile polskiej gospodarki i jej doskonałych perspektywach mówił podczas konferencji prof. Marcin Piątkowski, starszy ekonomista Banku Światowego, autor bestsellera Europejski lider wzrostu. Polska droga od ekonomicznych peryferii do gospodarki sukcesu. Według niego, źródłem wzrostu są wprawdzie reformy gospodarcze, jednak kluczem do sukcesu jest to, by władza, elity chciały skorzystać z tych dobrych pomysłów. - Polska chciała przeprowadzać dobre reformy, i to zrobiła – mówił. Jakie wyzwania stoją przed Polską? Prof. Marcin Piątkowski wymienił ich pięć: pierwsze to produktywność, wydajność, która jest naszym wielkim mankamentem, ale i dużą szansą (potrzebujemy trzy razy więcej pracowników, by wyprodukować tyle co Niemcy). Drugie -populacja (do 2050 r. wielkość polskiej siły roboczej spadnie o 5 mln pracowników; tę wielką lukę musimy zapełnić), trzecie – środowisko (z powodu zanieczyszczenia ponad 45 tys. Polaków co roku przedwcześnie umiera), czwarte - polityka (według niego, rozdźwięk pomiędzy demokracjami a dyktaturami będzie coraz bardziej się pogłębiał, co dla Polski jest korzystne), piąte – plutokracja, czyli rządy najbogatszych (po 1989 roku pozwoliliśmy na znaczący wzrost nierówności społecznych).

Marcin Piątkowski podkreślił, że naszą mocną stroną są solidne fundamenty (należymy do wąskiej grupy państw, które takie posiadają), jesteśmy jednymi z beneficjentów zmian w globalnym łańcuchu dostaw, mamy silne ekonomiczne muskuły. Powinniśmy rozwijać instytucje wspierające rozwój gospodarczy, podwoić skalę naszych inwestycji publicznych, zwiększyć wydatki na innowacje, ale nie tylko na badania i rozwój, ale i na kształcenie i edukację (państwo wycofuje się z edukacji, co według Marcina Piątkowskiego jest złym rozwiązaniem), otworzyć się na imigrację z całego świata na własnych warunkach, by zapełnić gigantyczną lukę na rynku pracy. Marcin Piątkowski mówił, że wzrost gospodarczy musi być dzielony z całym społeczeństwem, wszyscy – a nie tylko wąskie grupy - muszą z tego korzystać. Każdy musi mieć możliwość osiągnięcia sukcesu, niezależnie od tego, w jakiej części Polski się urodził – mówił Marcin Piątkowski.

Czytaj też: Nowa polska baza na Antarktyce już powstaje. Budowa 50-lecia

sk