Welconomy Forum: W Polsce kuleje profilaktyka antynikotynowa
Ministerstwo Zdrowia wymienia palenia papierosów jako główne wyzwanie dla zdrowia publicznego
Nałóg ten odpowiada za blisko 80 tysiesięcy zgonów rocznie wśród i jest głównym czynnikiem utraty lat życia w zdrowiu w polskim społeczeństwie. W ubiegłym roku blisko 8 milionów palaczy w Polsce wypaliło najwięcej papierosów od 7 lat – przeszło 49,6 mld sztuk.
Podczas Welconomy Forum doszło do panelu dyskusyjnego - „Ministerstwo Chorób czy Ministerstwo Profilaktyki – polityka zdrowotna w świetle wyzwań krajowych i międzynarodowych”.
W wyrobach nikotynowych istnieje mniejsze zło. To wynika z Evidence Based Medicine, czyli z medycyny opartej na dowodach naukowych. Tym mniejszym złem dla papierosów są dzisiaj systemy podgrzewające tytoń. Dlatego zaproponowaliśmy schemat, który jest cytowany przez inne polskie i europejskie towarzystwa medyczne, np. w zaleceniach włoskich. Jeśli ktoś nie może rzucić palenia samodzielnie, to proponujemy mu farmakoterapię cytyzyną. Jeśli ta jest nieskuteczna, to palącemu pacjentowi można podać bupropion lub wareniklinę. Jeśli to nie działa, można wrócić do cytyzyny. A jeśli nadal nie przynosi to efektu i mamy za sobą kilka miesięcy pracy z pacjentem, wtedy dopiero można mu zaproponować zamianę papierosa na produkt heat-not-burn, czyli na podgrzewacz tytoniu. To może zmniejszyć ryzyko zdrowotne i ciężar wielu chorób cywilizacyjnych. To jest mniejsze zło” – tłumaczył prof. dr hab. n. med i n. o zdr. Filip Szymański, dziekan Wydziału Medycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Cywilizacyjnych.
Dla przykładu - choćby w Szwecji odsetek osób palących papierosy zmalał już do zaledwie 5,6% i jest najniższy w Europie. To skandynawskie państwo stało się dzisiaj europejskim liderem w walce z papierosami. Stało się tak dzięki wsparciu szwedzkiego rządu dla redukcji szkód oraz promowaniu wśród palaczy mniej szkodliwej alternatywy dla papierosów – tzw. snusu, czyli tytoniu bezdymnego, w którym palacze pobierają nikotynę bez konieczności wdychania do swoich płuc dymu i trujących, rakotwórczych związków powstających podczas spalania papierosa.
Dziś Szwecja może pochwalić się najniższym w Unii odsetkiem zgonów i zachorowalności na choroby nowotworowe spowodowane paleniem. Oni mają aż o 41% mniej przypadków takich nowotoworów niż inne kraje UE. Szwedzi potrafili sobie poradzić z papierosami. A my nadal jesteśmy w tyle. Co opcja polityczna, to inny program zdrowotny. Prosty przykład: zachorowalność na raka płuca w Szwecji jest najniższa w UE. Według badania Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem IARC WHO w Szwecji rak płuca to 7,3% wszystkich przypadków nowotworów [4,5 tys. przypadków – dop. red.]. A u nas, w Polsce, to dwukrotnie więcej, bo 14,4% [29,5 tys. przypadków – dop. red.]. Dlatego musimy zmienić ustawodawstwo, bo nie może być tak, że wszystkie produkty z nikotyną są traktowane tak samo. Musimy umieć rozróżniać ich szkodliwość – mówił prof. dr hab. n. med. Andrzej Matyja, były Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej.
Z kolei prof. Andrzej Fal podkreślił znaczenie działań profilaktycznych ze strony resortów finansów i zdrowia.
Podkreślamy dzisiaj, że Szwecja już jest „pierwszym krajem bez papierosa” w Europie, bo mają te 5% palących. Tylko, że Szwedzi te działania profilaktyczne podjęli jakieś 20 lat temu! Edukacja prozdrowotna to podstawa profilaktyki i jej pierwotny wymiar. A jeśli edukacja nie działa, to mamy też inne narzędzia. Akcyza jest doskonałym narzędziem fiskalnym dla kształtowania polityki prozdrowotnej, bo pozwala ograniczać spożycie produktów szkodliwych. Wyższa akcyza na produkty bardziej szkodliwe może utrudniać do nich dostęp konsumentom. Profilaktyka drugorzędowa to natomiast wczesne wykrywanie objawów chorób: screening i monitoring objawowy, żeby jak najszybciej zacząć ich leczenie. Mamy też profilaktykę trzeciorzędową w przypadku osób chorych. To jest rehabilitacja, ale to zmniejszanie ryzyka, czyli harm reduction. Słowacja, Czechy i Słowenia pracują dzisiaj nad regulacjami uwzględniającymi harm reduction w swojej polityce zdrowotnej w zakresie walki z paleniem. Ostatnio otrzymałem nawet zaproszenie do tych prac od ministra zdrowia Czech. Ale nie mam takiego zaproszenia od naszego ministra zdrowia… – mówił prof. dr hab. n. med. Andrzej Fal, Prezes Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego.
Poseł Tomasz Latos, przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia, zgodził się, że akcyza powinna odzwierciedlać stopień szkodliwości danego produktu:
Najbardziej szkodliwe są tradycyjne papierosy. Pacjenta trzeba przede wszystkim przekonać, żeby przestał palić. Ale jeśli to się nie powiedzie, to trzeba być też otwartym na inne rozwiązania. Jak już taki człowiek chce się truć, to niech chociaż truje się mniej. Trzeba eliminować to, co jest najgorsze. Musimy wziąć się do roboty. Przygotujemy grunt, żeby w kolejnej kadencji wprowadzić nowe rozwiązania w tym obszarze – podsumował poseł.
Czytaj też: Wzrasta odsetek Polaków palących papierosy
ISBZdrowie/KG
