Bezpieczeństwo żywnościowe równa się zdrowa żywność

Konsekwencje nieprawidłowego żywienia wpływają nie tylko na okres dziecięcy, ale także na potencjał zdrowotny organizmu w wieku dorosłym – mówi w wywiadzie dla wGospodarce.pl Waldemar Kraska, wiceminister zdrowia.

Jakie są zadania ministerstwa zdrowia związane z zapewnieniem Polakom dostępu do zdrowej żywności? Jakie są najważniejsze kryteria oceny żywności, które sprawiają, że ministerstwo może uznać dany produkt za zdrowy?

Ministerstwo zdrowia samodzielnie, jak również we współpracy z innymi podmiotami, podejmuje liczne i zróżnicowane działania, aby przeciwdziałać zjawisku nadwagi i otyłości.

Konsekwencje nieprawidłowego żywienia wpływają nie tylko na okres dziecięcy, ale także na potencjał zdrowotny organizmu w wieku dorosłym. Rezultatem dobrze zbilansowanej diety jest małe ryzyko niedostatecznej lub za dużej zawartości poszczególnych składników odżywczych, w stosunku do potrzeb organizmu.

Najważniejszym celem stosowania norm żywienia jest optymalizacja wartości odżywczej diety u każdego człowieka. Oznacza to, że żywimy się zgodnie z wiekiem, stanem fizjologicznym, poziomem aktywności fizycznej, płcią, masą ciała i stanem zdrowia.

Jakie akcje informacyjne czy profilaktyczne są prowadzone przez resort, aby zmienić obecny model żywieniowy w bardziej zrównoważony i zdrowszy, by unikać powiększającej się liczby osób otyłych? Według danych unijnych - obecny model żywności szkodliwie wpływa na zdrowie ludzi, o czym świadczy fakt, że ponad 50 proc. dorosłych Europejczyków ma nadwagę.

Jednym z działań ministerstwa zdrowia jest Narodowy Program Zdrowia (pierwsza edycja na lata 2016-2020, druga: 2021-2025). Program zarysowuje kluczowe instrumenty interwencyjne na rzecz poprawy stanu zdrowia społeczeństwa, koncentrując propozycje działań wokół pięciu głównych filarów. Jednym z nich jest profilaktyka nadwagi i otyłości.

W ramach realizacji NPZ w 2017 r. zostało powołane Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ, www.ncez.pl). Zrodziło się z potrzeby szerzenia rzetelnej wiedzy w zakresie żywienia i zdrowego stylu życia i pozytywnej zmiany postaw i nawyków żywieniowych. Portal jest wiarygodnym i łatwo dostępnym źródłem wiedzy. Każdy zainteresowany poprawą stanu swojego zdrowia i jakości życia, ma dostęp do wyników najnowszych badań, wielu artykułów edukacyjnych, materiałów video i  innych praktycznych narzędzi pomagających w zmianie nawyków na prozdrowotne.

Co istotne, w ramach NCEŻ funkcjonuje także Centrum Dietetyczne Online (CDO, www.poradnia.ncez.pl) - to internetowa poradnia oferująca bezpłatne konsultacje dietetyczne online. Z konsultacji dietetycznych mogą skorzystać zarówno osoby zdrowe, które chcą sprawdzić czy ich sposób żywienia jest właściwy, jak i chore, dla których dieta stanowi element leczenia. Dietetyk podczas konsultacji przekazuje pacjentowi odpowiednie zalecenia i narzędzia, które pomagają w zmianie nawyków żywieniowych na zdrowsze.

Dodatkowo Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - PZH Państwowy Instytut Badawczy opracował nowe „Zalecenia zdrowego żywienia”. W sposób prosty i przejrzysty zilustrowano je w postaci talerza pełnego różnorodnych produktów, który symbolizuje zalecane proporcje poszczególnych grup produktów w całodziennej diecie. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/

Obniżanie kaloryczności produktów w kontekście wyzwań stojących przed zdrowiem publicznym wydaje się być koniecznym procesem, który mógłby odwrócić negatywny trend dotyczący rosnących wskaźników otyłości. Jak zachęcać producentów do reformulacji produktów spożywczych i ograniczania w nich udziału cukru, soli i tłuszczów?

W 2016 r. zostało wprowadzone tzw. „rozporządzenie sklepikowe”. Jego celem jest wzmocnienie ochrony zdrowia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, za pomocą ograniczenia dostępu na terenie przedszkoli i szkół do środków spożywczych zawierających znaczne ilości cukru, tłuszczu oraz soli. Co więcej, środki spożywcze stosowane w żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w oświacie muszą spełniać odpowiednie wymagania dla danej grupy wiekowej, wynikające z aktualnych norm żywienia dla populacji polskiej.

Dotychczasowe działania na rzecz walki z nadwagą i otyłością zostały wzmocnione wprowadzeniem ustawy z 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów. W 2021 r. została wprowadzona opłata od napojów z dodatkiem substancji o właściwościach słodzących oraz kofeiny lub tauryny.

Wprowadzenie dodatkowej opłaty na napoje bezalkoholowe, w których składzie znajduje się co najmniej jedna substancja o właściwościach słodzących lub aktywnych ma na celu poprawę jakości diety przez ograniczenie spożycia tych produktów. Opłata cukrowa wymusiła zmiany u części producentów składu napojów przez redukcję zawartości cukru czy wzbogacanie napojów o soki owocowe.

Jakie są dalsze plany Ministerstwa Zdrowia w zakresie walki z otyłością? Kiedy i jakich widocznych efektów spodziewa się Pan Minister w związku z inwestowaniem wysiłku resortu w walkę z otyłością i innymi chorobami cywilizacyjnymi?

Ministerstwo zdrowia analizuje wiele rozwiązań, które mogą wzmocnić wysiłki na rzecz rozwoju prozdrowotnej polityki publicznej, która jest ukierunkowana na zwiększanie dostępności produktów zalecanych do spożycia. Należy podkreślić, że efekty działań mających na celu przeciwdziałanie zjawisku nadwagi i otyłości są widoczne de facto dopiero po kilkunastu latach.

Dziękujemy za rozmowę