NIK o sztandarowym projekcie rządu PO-PSL: brak efektów, błędy nadzoru, przyrost długu publicznego
Sposób przygotowania i realizacji Programu „Inwestycje Polskie” nie zagwarantował osiągnięcia zakładanych efektów w postaci wsparcia procesów inwestycyjnych ze środków publicznych. Zawiódł nadzór nad realizacją Programu - rozproszony między dwoma ministerstwami, a sposób finansowania udziału BGK - niezgodny z założeniami Programu - powiększył dług publiczny o 3 mld zł – stwierdza Najwyższa Izba Kontroli w opublikowanym dziś raporcie.
„Głównym celem Programu „Inwestycje Polskie” było zapewnienie finansowania wybranych długoterminowych i rentownych inwestycji infrastrukturalnych w sposób uzasadniony ekonomicznie, niepowiększający długu publicznego oraz mobilizujący długoterminowy kapitał prywatny. Głównym podmiotem realizującym program był Bank Gospodarstwa Krajowego. W niewielkim stopniu do osiągnięcia efektów przyczyniła się specjalnie powołana do tego Spółka - Polskie Inwestycje Rozwojowe, zapewniająca finansowanie kapitałowe inwestycji” - przypomina NIK.
Program „Inwestycje Polskie” zakładał zapewnienie kwoty 40 mld zł z przeznaczeniem na realizację inwestycji infrastrukturalnych do 2015 r. i około 90 mld zł do 2018 r.
W ocenie NIK Program „Inwestycje Polskie” został przygotowany nierzetelnie. Nie określono szczegółowych planów ani mierników działania poszczególnych podmiotów, co utrudniało rzetelną ocenę efektów i skuteczności Programu. Brakowało także spójnego systemu monitoringu i nadzoru. Nie wyznaczono jednostki koordynującej całość, a nadzór rozproszony był pomiędzy dwa ministerstwa: Skarbu Państwa i Finansów.
Minister Finansów nie nadzorował zgodności finansowania projektów z założeniami Programu, chociaż na ten cel przekazał obligacje Skarbu Państwa zwiększające dług publiczny, a Ministerstwo zostało wskazane jako podmiot nadzorujący BGK. Żadna komórka organizacyjna Ministerstwa nie została wyznaczona do tego zadania ani go systematycznie nie realizowała.
Z kolei nadzór Ministra Skarbu Państwa nad realizacją Programu był niepełny, gdyż koncentrował się na analizie sytuacji finansowej Spółki Polskie Inwestycje Rozwojowe i rozwoju jej działalności. Dokumenty dotyczące prowadzonego nadzoru nie zawierały natomiast całościowej oceny sposobu wykorzystania środków finansowych w ramach Programu, przyczyn ich częściowego niewykorzystania, ani zagrożeń dla osiągnięcia wyznaczonych celów.
Program „Inwestycje Polskie” nie został przyjęty przez Radę Ministrów, a tym samym nie posiadał statusu programu rządowego. To, że kolejne zmiany koncepcji finansowania, nie były uwzględniane w treści Programu, ograniczyło jego przejrzystość i rozliczalność - - stwierdza NIK
NIK zwraca także uwagę, że finansowania udziału Banku Gospodarstwa Krajowego w Programie dokonano w sposób zwiększający dług publiczny - o 3 mld zł. Tymczasem jakiekolwiek zwiększenie długu publicznego związane z realizacją Programu było niezgodne z jego założeniami.
Przypomnijmy, że celem ogłoszonego 12 października 2012 r. przez premiera Donalda Tuska Programu "Inwestycje Polskie" miało być "zapewnienie utrzymania w gospodarce obecnej dynamiki inwestycji w projekty infrastrukturalne o wydłużonym horyzoncie czasu, przy jednoczesnym wykorzystaniu długoterminowego finansowania oraz zaangażowania kapitałowego".
Program ten w szczególności miał koncentrować się na stworzeniu warunków dla długoterminowego finansowania rentownych projektów inwestycyjnych w obszarze infrastruktury: energetycznej (dystrybucja i wytwarzanie), gazowej (sieć przesyłowa, wydobycie i magazyny), zagospodarowania złóż węglowodorowych (w tym gazu z łupków), transportowej, samorządowej (utylizacja odpadów, komunikacja), przemysłowej oraz telekomunikacyjnej.
W założeniu "Inwestycje Polskie" miał wspierać przedsięwzięcia rozwojowe, "kluczowe z punktu widzenia gospodarki narodowej oraz strategicznych interesów Państwa" - czytamy w materiałach BGK.
Oprac. sek
