Polskie święta

Boże Narodzenie zbliża się wielkimi krokami. To czas radości i wspólnego świętowania przy wigilijnym stole, na którym nie może zabraknąć białego opłatka ani wyjątkowych polskich dań

Święta Bożego Narodzenia w Polsce odznaczają się wyjątkową oprawą. Obok wymiaru komercyjnego mają też wymiar duchowy i rodzinny. To chyba też jedyny okres w roku, kiedy konflikty odchodzą w zapomnienie, a wszyscy starają się być lepsi dla innych. W przeciwieństwie do większości krajów w Polsce świętowanie Bożego Narodzenia zaczyna się dzień wcześniej, czyli od Wigilii.

Wigilijna tradycja wywodzi się z wczesnochrześcijańskiego zwyczaju, który był czasem związanym z postem i wstrzemięźliwością, przygotowującym do wielkich świąt. Choć popularność zyskała w XVIII w., dopiero w XX w. stała się powszechnym zwyczajem. Tego dnia w wiejskich chatach i dworach umieszczało się cztery snopy zbóż, aby narodzony Jezus nie skąpił w Nowym Roku niezbędnego pokarmu dla zwierząt i ludzi.

Tradycyjne wigilijne świętowanie zaczyna się po zapadnięciu zmroku i pojawieniu się na niebie „pierwszej gwiazdki”. Jest to symboliczne nawiązanie do gwiazdy betlejemskiej zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii ujrzeli na niebie trzej królowie. Momentem kulminacyjnym w tym dniu jest uroczysta wieczerza wigilijna, która w wielu domach rozpoczyna się modlitwą i czytaniem fragmentów Ewangelii o narodzinach Jezusa, oraz łamaniem opłatkiem, czemu towarzyszy składanie sobie nawzajem życzeń.

Tego dnia na stole królują tradycyjne postne dania. W zależności od regionu i tradycji rodzinnych zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo tego dnia na stole powinny się znaleźć wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być 12 – choć w zależności od regionu, może ich być 11 lub 13. Bez względu na to, ile ich jest, każdej należy spróbować, co ma zapewnić pomyślność i obfitość przez cały kolejny rok.

Lista wigilijnych przysmaków jak Polska długa i szeroka jest bogata, przy czym najbardziej typowe to barszcz z uszkami, choć bywa w niektórych regionach Polski zastępowany białym żurem, zupą grzybową, zupą owocową lub zupą rybną. Tego dnia ryby są obowiązkowe. Jednak najpopularniejszy jest karp, smażony lub w galarecie. Na wigilijnym stole nie może też zabraknąć kapusty z grochem lub grzybami ani pierogów. W niektórych regionach podawana jest też kasza z suszonymi grzybami, fasola z suszonymi śliwami, paszteciki z grzybami, kotleciki z ryżu z sosem grzybowym. Zgodnie z polskim zwyczajem potrawy wigilijne powinny być postne, czyli bezmięsne i bez użycia tłuszczów zwierzęcych. Nie oznacza to, że nie mogą być słodkie.

W niektórych regionach nie ma wieczerzy wigilijnej bez słodkiej zupy migdałowej, klusek z makiem, cukrem i miodem czy kompotu z suszonych owoców. W tradycji wschodniej daniem obowiązkowym jest słodka kutia, w tradycji śląskiej natomiast moczka, czyli gęsta zupa piernikowa z bakaliami.

Miejsce dla gościa i choinka

Do polskiej tradycji należy zwyczaj stawiania dodatkowego nakrycia podczas wieczerzy. To nakrycie ma być wolne i gotowe na przyjście niespodziewanego gościa, który w ten wyjątkowy wieczór nie powinien być sam. Zwyczaj ten upowszechnił się w XIX w., a symbolizował biblijną wędrówkę Świętej Rodziny. Jednak według pradawnych wierzeń wolne miejsce na-wiązuje również do pamięci o bliskich, którzy z różnych powodów nie mogą być obecni na wigilijnej wieczerzy.

Bardziej materialnym symbolem świąt jest świąteczne drzewko. Dziś już nikt nie wyobraża sobie Bożego Narodzenia bez choinki. Tymczasem ta tradycja przybyła do nas z Niemiec pod koniec XVIII w. Stała się chrześcijańskim symbolem drzewa rajskiego.

A przez zieleń, którą zachowuje nawet w zimie, jest dla wierzących symbolem Chrystusa jako „drzewa życia”, zaś ozdobne lampki symbolizują Chrystusa jako „światłość świata”. Dla najmłodszych choinka kojarzy się z prezentami. Pod nią w wigilijny wieczór znajdują prezenty od Świętego Mikołaja. Wigilia w polskiej tradycji jest świętem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za najważniejszy dzień w roku. Tymczasem podobnie jak w Polsce Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji, przy czym zwyczaj łamania się opłatkiem poza Polską jest znany również na Litwie.

Uroczystości wigilijne kończy pasterka, czyli tzw. msza pasterska, odprawiana o północy. Jej historia sięga IV w. i papieskiego tronu, bowiem tylko papież mógł ją wówczas sprawować. Do dziś tradycja mszy o północy przetrwała, którą w Polsce dodatkowo rozpoczyna kolęda „Wśród nocnej ciszy”.

Listy i kartki z życzeniami

Zanim rozpoczną się święta, większość z nas wysyła krewnym i znajomym świąteczne kartki. Pierwszą taką kartkę z życzeniami, właśnie z okazji świąt Bożego Narodzenia, wysłał w roku 1842 szesnastoletni londyński artysta William Maw Egley. W Polsce kartki świąteczne pojawiły się na terenie Galicji około pół wieku później, pod koniec XIX w. Szybko wpisały się w świąteczną tradycję nie tylko u nas. Do dziś bowiem na całym świecie ludzie korzystają z pomysłu młodego londyńczyka, o czym świadczy niesłabnąca wciąż produkcja kartek świątecznych.

ANNA SZYMCZAK

Partnerem akcji jest

Karta UPOMINKOWA ORLEN. Cała stacja w prezencie. Na każdą okazję. Na święta

Karta UPOMINKOWA to pomysł na praktyczny prezent w nowoczesnej formule, dający pełny dostęp do wszystkich produktów i usług w największej sieci stacji paliw w Polsce. To szybkie i wygodne rozwiązanie do kupienia na wybranych stacjach ORLEN i BLISKA.

Podaruj bliskim przedpłaconą kartę ORLENU

Soti Natural – niesłodzona butelka antyoksydantów

Monika Kowal i Adam Paluszyński badali dwa lata jak zaparzyć zieloną herbatę, by zachować wszystkie jej właściwości i zamknąć w wygodnej butelce. W jednej SOTI Natural zachowane jest 3000 razy więcej antyoksydantów niż w herbatach parzonych w warunkach domowych

Więcej na www.sotinatural.pl

Znaczek okolicznościowy

Poczta Polska S.A., świętując pamiątkę Narodzenia Pańskiego, wydała znaczki emisji „Boże Narodzenie”. Z tej okazji życzy swoim Klientom zdrowych, spokojnych i radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz dobrego Nowego Roku.

Tradycyjny polski miód

MIODOFRUTTI to produkt sporządzony w oparciu o recepturę opracowaną przez najwybitniejszych polskich znawców miodów. Jest to doskonałe połączenie naturalnego miodu pszczelego oraz świeżych soków owocowych. Dzięki swojej niepowtarzalnej formie zapewnia nie tylko niezwykłe doznania smakowe, ale także uzupełnienie codziennej diety w niezbędne witaminy i energię. MIODOFRUTTI jest to w 100% produkt naturalny bez konserwantów. W zależności od rodzaju produktu zawiera do 5% naturalnego zagęszczonego soku owocowego.