Za dużo ulg VAT? Raport CASE

Gdyby od wartości towarów podlegających stawkom obniżonym odprowadzono 23 proc. VAT, dochody państwa z tytułu tego podatku zwiększyłyby się o około 30 proc., czyli 40 mld złotych w 2016 r. - informuje Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych

Wnioski takie zawarto w raporcie „Analiza ilościowa luki w VAT w krajach UE”, przygotowanym przez ekspertów CASE na zlecenie Komisji Europejskiej.

Według dyrektora naukowego ds. polityki fiskalnej w CASE, kierownika zespołu przygotowującego raport dr Grzegorza Poniatowskiego, jeśli pozbylibyśmy się stawek obniżonych, to stawka podstawowa na wszystkie dobra i usługi niezwolnione z VAT mogłaby wynieść 16-17 proc. Jednocześnie można by utrzymać obecny poziom dochodów z tytułu VAT.

Z naszej analizy wynika, że Polska jest wśród pięciu krajów Unii Europejskiej najszerzej stosujących stawki obniżone. W Czechach na Słowacji czy Węgrzech stosuje się je znacznie rzadziej, np. na Słowacji jest 6-krotnie mniejsza utrata potencjalnych dochodów państwa z tego tytułu - informuje Poniatowski cytowany w komunikacie CASE.

CASE zwraca uwagę, że utratę dochodów z powodu stawek obniżonych trzeba jednak analizować łącznie z luką w VAT, czyli wysokością teoretycznych zobowiązań z tytułu tego podatku, które ostatecznie z różnych powodów nie zasilają budżetu. Dzięki temu można przewidywać jak zmiany w polityce podatkowej mogą wpłynąć na rzeczywiste dochody państwa.

Z raportu CASE wynika, że w 2016 r. wpływy polskiego fiskusa z VAT powinny być wyższe o 35 miliardów złotych (czyli ponad 8 miliardów euro), co stawia nasz kraj na szóstym miejscu w rankingu krajów o największym udziale luki w zobowiązaniach z tytułu VAT. Z kolei do budżetów 28 państw UE nie trafiło łącznie 147,1 mld euro z tytułu tego podatku.

Poinformowano, że choć luka w VAT wciąż jest wysoka, to jednak kolejny rok z rzędu poprawia się ściągalność tego podatku zarówno w Polsce, jak i Unii Europejskiej. W Polsce luka zmniejszyła się o 3,5 punktu procentowego w porównaniu do 2015 r., co stanowiło 5,5 mld złotych. Z kolei unijna luka zmniejszyła się o ponad 10 mld euro w porównaniu do 2015 r. i o ponad 20 mld euro w stosunku do 2012 r. W ujęciu procentowym oznacza to spadek luki z 13,2 proc. w 2015 r. do 12,3 proc. w 2016 r.

Według CASE jest to najlepszy wynik od 2012 r., kiedy organizacja opublikowała pierwsze badanie na ten temat.

Wyższa ściągalność VAT w całej Unii jest związana z ogólną lepszą sytuacją ekonomiczną w Europie i z faktem, że kraje zaczęły wprowadzać różne rozwiązania zapobiegające uchylaniu się od płacenia VAT oraz usprawniające kontrole skarbowe, m. in. systemy informatyczne, które umożliwiają urzędnikom szybką weryfikację ksiąg rachunkowych i danych o fakturach - zaznacza Poniatowski.

W komunikacie zwrócono uwagę, że tegoroczny raport po raz pierwszy zawiera ekonometryczną analizę determinant luki VAT. Wyniki prac ekonometrycznych wskazują, że im większy udział handlu detalicznego, usług telekomunikacyjnych, przemysłu, a także działalności artystycznej w gospodarce, tym większa luka VAT. „Na jej wysokość wpływa także wielkość administracji rządowej oraz wydatki państwa na informatyzację: większe inwestycje w tym zakresie zwykle prowadzą do zmniejszenia luki” - zauważono.

PAP, mw