Sarnowski: ruszają konsultacje ws. fundacji rodzinnych

Jan Sarnowski, Podsekretarz Stanu, Pełnomocnik ds. współpracy międzynarodowej w zakresie VAT poinformował, że wraz z Ministerstwem Rozwoju Pracy i Technologii rozpoczynają konsultacje ws. fundacji rodzinnych

Sarnowski podkreśla, że w Polsce, blisko 830 tys. firm deklaruje się, jako firmy rodzinne.

Te firmy generują przychód o łącznej wartości 322 mld zł w skali roku, a tym samym ich wkład w budowę PKB kształtuje się na poziomie ok. 18 proc. Zatem prawie co piąta wypracowana w Polsce złotówka jest wynikiem działalności firmy rodzinnej - mówi.

Firma rodzinna, jej pozycja na rynku oraz zaufanie, jakim się cieszy, często stanowi dorobek pracy wielu pokoleń. Paradoksem jest, że właśnie przechodzenie firmy na kolejną generację, jest dla rodzinnego biznesu bardzo niebezpiecznym momentem. Śmierć wspólnika stanowi dla firm rodzinnych nie mniejsze zagrożenie niż konkurencja czy wahania koniunktury. Przerwanie ciągłości zarządzania, brak osób, które chciałyby przejąć odpowiedzialność za biznes, czy konflikt między właścicielami mogą oznaczać fiasko przedsięwzięcia, na którego sukces pracowały pokolenia - tłumaczy wiceminister.

Resort chce wprowadzić kolejne rozwiązania mające na celu ułatwienie przekazywania rodzinnego biznesu następnym generacjom. Osobom, które kontynuując rodzinną tradycję, będą rozbudowywać potencjał firm i pozycję na rynku.

Ważnym krokiem w kierunku ochrony firm rodzinnych była wprowadzona w 2018 r. ustawa o zarządzie sukcesyjnym. Przed tą datą tragiczny wypadek czy śmierć przedsiębiorcy, mogły skutkować trudnymi do zarządzenia problemami a nawet rozpadem firmy. Nawet wbrew woli spadkobierców, takie zdarzenie mogło doprowadzić np. do wygaśnięcia umów z pracownikami i kontrahentami, a w efekcie do zakończenia działalności firmy. Teraz nie ma już takiego zagrożenia. Umożliwienie powołania zarządcy sukcesyjnego otworzyło ścieżkę do zabezpieczenia potencjału firmy, aż do momentu podjęcia przez spadkobierców decyzji o tym, czy chcą dalej prowadzić biznes - podkreśla Sarnowski.

Zauważa, że zarząd sukcesyjny nie chroni jednak firmy przed sytuacją, gdy brakuje w niej następcy. Nie jest to sytuacja odosobniona. Dzieci często wybierają inną ścieżkę kariery niż ich rodzice. Mają inne pasje i zainteresowania.

Potwierdzają to dane Instytutu Biznesu Rodzinnego. Wynika z nich, że w perspektywie najbliższych 5 lat w ręce kolejnej generacji przejdzie ok. 57% firm rodzinnych. Przy czym tylko 8,1 proc. następców przedsiębiorców deklaruje chęć poprowadzenia firmy stworzonej przez rodziców. Oznacza to, że w ciągu kilku lat znaczna część firm rodzinnych może przejść w obce ręce, tracąc w ten sposób szczególną, tworzoną przez lata więź pomiędzy biznesem a jego właścicielami - powiedział.

Inne kraje rozwiązały ten problem pozwalając przedsiębiorcom tworzyć fundacje rodzinne. W tym samym kierunku chce iść Polska. Fundacja rodzinna z jednej strony umożliwi zachowanie biznesu w majątku rodzinnym, a z drugiej uchroni go przed wstrząsem związanym ze zmianą właściciela i ułatwi powierzenie zarządzania nim profesjonalistom. Osobom, które mają do tego najlepsze predyspozycje, które wybierze właściciel firmy, czyli fundator - dodaje.

Jakie wyzwania są związane z planowaniem sukcesji?

Skuteczne przeprowadzenie sukcesji wymaga posiadania następców prawnych, którzy będą w stanie i będą chcieli dalej poprowadzić biznes lub sprawować w nim funkcje właścicielskie, powierzając zarządzanie profesjonalnemu zarządowi. Nie zawsze ten warunek jest możliwy do spełnienia, gdy następcami prawnymi są spadkobiercy. Problemy mogą także wynikać ze znacznej liczby potencjalnych następców prawnych. Dzieje się tak np. w rodzinach wielodzietnych. Im więcej właścicieli firmy tym większym wyzwaniem staje się sprawna komunikacja czy szybkie podejmowanie decyzji, bez których często trudno o sukces w prowadzeniu biznesu - stwierdza Sarnowski.

Zwraca też uwagę, że brak porozumienia między licznymi spadkobiercami z pewnością utrudnia prowadzenie firmy.

Niestety, w przypadku braku sukcesora albo braku porozumienia pomiędzy członkami rodziny, właściciele przedsiębiorstw często decydują się na sprzedaż firmy. Coraz częściej obserwujemy, że w takich sytuacjach polskie firmy rodzinne są wykupywane przez międzynarodowe koncerny albo zagraniczną konkurencję. To proces, który bardzo utrudnia stworzenie w Polsce własnych globalnych marek - podkreśla wiceminister finansów.

Jakie rozwiązania dot. sukcesji są obecnie stosowane?

Obecnie właściciele decydują się np. darować lub przekazać firmę wybranej osobie lub osobom. To tylko półśrodek, ponieważ wprawdzie zapewnia sukcesję w drugim pokoleniu, ale nie rozwiązuje problemu dziedziczenia firmy raz na zawsze. Co więcej, założyciel firmy nie ma wpływu na dalsze losy przedsiębiorstwa i zgromadzonego majątku. Ponadto w spółkach osobowych zmiana wspólnika jest możliwa tylko wtedy, gdy przewiduje to umowa spółki i wspólnicy wyrażą zgodę na nowego wspólnika. To może utrudnić sukcesję. Innym rozwiązaniem są struktury holdingowe, ale ich budowa jest skomplikowana, a utrzymanie kosztowne, przez co są one niedostępne dla większości zainteresowanych - mówi Sarnowski.

Rozwiązaniem tych problemów mają być fundacje rodzinne.

Fundacje rodzinne są sprawdzoną odpowiedzią na przedstawione problemy związane z sukcesją. Tego typu instytucje od wielu lat działają m.in. w Austrii, Holandii, Niemczech, Szwajcarii czy Szwecji. Zadaniem fundacji rodzinnych w Polsce będzie realizacja celów wskazanych przez fundatora w oparciu o posiadany majątek. Fundator będzie miał także dużą swobodę w określaniu zasad zarządzania fundacją. Fundacja pozwoli chronić i zarządzać majątkiem zgodnie z wolą fundatora. Będzie narzędziem, które zapewni jego firmie sprawne zarządzanie, bez wstrząsów związanych z sukcesją. Skorzysta na tym także otoczenie gospodarcze. Skorzysta również sam przedsiębiorca, bo fundacja pozwoli mu zabezpieczyć środki dla wskazanych beneficjentów np.: pokrywać koszty utrzymania czy edukacji jego dzieci i wnuków - komentuje wiceminister finansów.

Tłumaczy też, że tworzenie fundacji będzie możliwe poprzez sporządzenie u notariusza aktu założycielskiego albo testamentu. Fundacja rodzinna będzie osobą prawną z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Najważniejsze kwestie związane z jej funkcjonowaniem, fundator będzie mógł zawrzeć w statucie.

Fundacja będzie mogła zostać wyposażona w szeroko rozumiany majątek, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, np. w pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchomości, udziały czy akcje.

Krąg beneficjentów będzie samodzielnie ustalał fundator. Będą to mogły być osoby fizyczne, np. członkowie rodziny przedsiębiorcy, którym chce on zabezpieczyć przyszłość. Mogą to być również organizacje pożytku publicznego, z których misją fundator czuje się szczególnie związany. Celem projektu jest rozwiązanie problemu sukcesji firm rodzinnych. Mamy świadomość, że kwestie podatkowe są istotnym czynnikiem przy podejmowaniu biznesowych decyzji. Dlatego zależy nam na tym, żeby z założeniem fundacji rodzinnej nie wiązały się dla przedsiębiorcy żadne negatywne konsekwencje podatkowe. Przeciwnie, zakładamy, że opodatkowanie wypłacanych przez fundację środków będzie korzystało z pewnych udogodnień - mówi Sarnowski.

Jak wyjaśnia też, majątek wniesiony do fundacji przez fundatora, przeznaczony na realizację jej celów, nie będzie przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT).

Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej przez fundatora nie będzie się więc wiązało z obciążeniami podatkowymi. Działalność operacyjna fundacji rodzinnej będzie opodatkowana na zasadach ogólnych. Co istotne, dochody fundatora oraz beneficjenta z tzw. grupy zerowej otrzymane z fundacji rodzinnej, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Podobnie sytuacja będzie wyglądać w przypadku likwidacji fundacji. Nabyte w jej efekcie świadczenia czy mienie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Oczywiście osoby najbliższe fundatorowi (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), będą zwolnieni z podatku, jeżeli przedmiotem świadczenia będzie mienie wniesione do fundacji przez fundatora - dodaje.

Pozostali nabywcy świadczeń mają zapłacić podatek w wysokości 19 proc. podstawy opodatkowania. Dla porównania, obecnie taki przychód (np. przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT) mógłby być opodatkowany nawet stawką 32 proc., nie licząc 4 proc. daniny solidarnościowej.

Ministerstwo Finansów podkreśla, że chce przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo stosowania tego rozwiązania, tak by z jednej strony uniknąć wykorzystywania fundacji przez nieuczciwych podatników, a zarazem by nie komplikować systemu podatkowego regulacjami antyabuzywnymi.

Niemniej jesteśmy świadomi, że polska regulacja fundacji rodzinnej będzie musiała konkurować ze swymi odpowiednikami w innych krajach. Dla zapewnienia fundacji efektywności, konieczne jest jej ukształtowanie w sposób, który nie będzie odbiegał od europejskiego wzorców, biorąc jednocześnie pod uwagę uwarunkowania charakterystyczne dla Polski. Dotyczy to również zasad opodatkowania fundacji rodzinnej. Dlatego szczególnie zależy nam na udziale w procesie konsultacji projektu, jak najszerszego grona firm rodzinnych i zrzeszających je organizacji. Chcemy wspólnie z rynkiem wypracować takie rozwiązanie, które umożliwi ochronę biznesowego dorobku firmy rodzinnej i skutecznie zabezpieczy go dla dobra przyszłych pokoleń - powiedział Sarnowski.

Razem z Ministerstwem Rozwoju Pracy i Technologii rozpoczynamy właśnie konsultacje zewnętrzne. Zapraszamy do przesyłania uwag wszystkich zainteresowanych, przedstawicieli przedsiębiorców i branży doradczej. Zależy nam na tym, aby regulacja fundacji rodzinnej jak najszybciej pojawiła się w polskim systemie prawnym, dlatego będziemy robić wszystko, by prace parlamentarne nad tym rozwiązaniem skończyły się jeszcze w tym roku - podsumowuje .

Czytaj też: Minister finansów o podatkach w Polsce: będzie reset

MF/KG