Marek Zagórski - człowiek cyfrowego przełomu. Oto dlaczego
Marek Zagórski odchodzi ze stanowiska. Właśnie pożegnał się z resortem oraz interesariuszami za pośrednictwem swojego Facebooka. Ze spokojem i pewnością można stwierdzić, że dobrze wypełnił swoją rolę oraz był jedną z kluczowych osób, dzięki którym tak łagodnie przeszliśmy ponad rok pkoronawirusowego szaleństwa i kryzysu. A to dlatego, że Marek Zagórski zastał Polskę analogową - zwłaszcza administrację - a zostawia cyfrową
Takie decyzje podejmuje się bardzo trudno, nigdy nie ma dobrego momentu, aby odejść, bo przecież jest jeszcze tyle do zrobienia, tyle pomysłów… Na początku 2018 roku miałem przez kilka dni pokierować sprawami Ministerstwa Cyfryzacji. Z tych kilku dni zrobiło się prawie trzy i pół roku. Wspaniałych, intensywnych miesięcy pracy z fantastycznymi ludźmi. Udało się w tym czasie zrobić rzeczy, z których jestem dumny i za które dziękuję moim współpracownikom - napisał minister Marek Zagórski na facebookowym profilu. - Przesłanie: e-Polak potrafi! – to hasło naszej kampanii promującej cyfrowe usługi administracji. To także przesłanie: potrafimy działać skutecznie, potrafimy tworzyć i korzystać z cyfrowych narzędzi, potrafimy budować usługi z myślą o efektywniejszej administracji, nastawionej na jak najlepszą obsługę obywatela - dodał.
Warto w tym momencie przypomnieć wybrane działania i projekty, które zostały zrealizowane pod wodzą Marka Zagórskiego.
Profil zaufany - od 2016 r. ponad trzynastokrotnie wzrosła liczba osób posiadających profil zaufany. Obecnie ma go ponad 11 milionów Polaków (to 40% dorosłych Polaków), jeszcze w styczniu 2018 z PZ korzystało ok. 1,5 miliona osób.
Węzeł Krajowy - to ekosystem cyfrowej tożsamości, który umożliwia potwierdzanie tożsamości obywateli korzystających z publicznych usług online. Poprzez Węzeł Krajowy obywatele zyskali wygodny dostęp do portali publicznych i e-usług świadczonych przez administrację. Wszystko za pomocą jednego - a nie jak dotychczas - wielu loginów i haseł. Umożliwiliśmy użytkownikom uwierzytelnianie się online z wykorzystaniem różnych środków identyfikacji elektronicznej, dostarczanych zarówno przez podmioty publiczne, jak i podmioty komercyjne na zasadach federacyjnych, czyli otwartości i równorzędności.
E-dowód - projekt będący przez lata symbolem niemocy cyfrowego państwa (od 2010 r.). Sfinalizowaliśmy go. Wszystkie dowody wydawane w Polsce od 4 marca 2019 r. są e-dowodami, czyli dokumentami tożsamości z warstwą elektroniczną.
mObywatel – czyli cyfrowy portfel na dokumenty. W październiku 2017 r. korzystało z niego 50 tysięcy użytkowników. Obecnie to ponad 2,8 miliona użytkowników oraz 10 dokumentów i usług (jeszcze w tym miesiącu dojdą kolejne).
Jazda bez dokumentów - na te zmiany czekało niemal 22 miliony polskich kierowców. Od 1 października 2018 roku nie muszą wozić ze sobą dowodu rejestracyjnego, a od 5 grudnia 2020 roku – prawa jazdy. Elektroniczne wersje tych dokumentów można znaleźć w aplikacji mObywatel.
Portal GOV.pl – czyli brama do e-usług. Obecnie udostępnia 1137 witryn (w 2019 r. – było to 19 stron internetowych ministerstw) i 300 tysięcy artykułów. Każdego miesiąca odwiedza go kilkanaście milionów unikalnych użytkowników. We wrześniu 2020 r. uruchomiliśmy siostrzany portal samorzad.gov.pl, na którym swoje internetowe serwisy mogą publikować wszystkie polskie gminy i powiaty.
E - usługi - od 1 stycznia 2016 r. do 30 czerwca 2020 r. podwoiła się liczba transakcyjnych e-usług udostępnionych przez centralne organy administracji państwowej - z 72 do 148. 30 z nich udostępnił minister cyfryzacji (m.in. możliwość zgłoszenia narodzin dziecka, pobrania odpisów aktów stanu cywilnego, itp.). W tym czasie w większości przypadków ponad dwukrotnie wzrosło też zainteresowanie e-usługami.
Ogólnopolska Sieć Edukacyjna, czyli szybki, bezpieczny i bezpłatny internet dla szkół. To kluczowy projekt z punktu widzenia modernizacji polskiej szkoły. Kiedy startowaliśmy, czyli we wrześniu 2017 r., tylko 10% polskich szkół miało dostęp do szybkiego internetu. Dziś to już blisko 20 tys. placówek uczestniczących w programie i około 5 milionów użytkowników.
Rekordowe inwestycje w sieć szerokopasmową - w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa realizujemy projekty budowy sieci dostępu do szybkiego internetu na obszarach wykluczonych - wiejskich lub słabo zurbanizowanych, które z komercyjnego punktu widzenia są długoterminowo nieopłacalne. Przeznaczyliśmy na ten cel ponad 6 miliardów zł. W ramach tych projektów blisko 2,5 mln gospodarstw domowych uzyskało dostęp do szybkiej sieci.
Wyzwania legislacyjne – budowa cyfrowego państwa to niejednokrotnie konieczność gruntownych zmian prawa. Dlatego działania legislacyjne stanowiły ważny obszar naszej aktywności. Ustawy o informatyzacji i o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej umożliwiły rozwój e-usług i cyfrowej tożsamości. Dzięki nim znacząco podnieśliśmy dostępność usług elektronicznych w Polsce. Wdrożyliśmy też ważne systemowe ustawy:
RODO - 25 maja 2018 roku we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej zaczęły obowiązywać przepisy Ogólnego Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych 2016/679 (RODO). Polska była jednym z pierwszych krajów UE, który przygotował kompleksowe przepisy w pełni wdrażające nowe regulacje. W Ministerstwie Cyfryzacji powstał projekt ustawy zmieniający 168 innych ustaw, dostosowując je tym samym do zapisów RODO. Zmieniliśmy m.in. ustawy regulujące sektor usług finansowych oraz działania w obszarach takich jak: sport i turystyka; kultura i dziedzictwo narodowe; ochrona zdrowia (w tym dostępu do dokumentacji medycznej); rodzina, praca i polityka społeczna; sprawy wewnętrzne i administracja; ochrona środowiska; edukacja narodowa; inwestycje i rozwój; nauka i szkolnictwo wyższe; przedsiębiorczość i technologia; statystyka publiczna.
Ustawa o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa – stworzyła podstawę do zbudowania ram instytucjonalnych i konsekwentnego rozwoju Krajowego Systemu Cyberbezpieczeństwa - pierwszego od przemian ustrojowych systemowego rozwiązania dla zapewnienia zwiększonej odporności na cyberataki oraz skoordynowanego reagowania na incydenty bezpieczeństwa. KSC obejmuje w tej chwili ponad 160 operatorów usług kluczowych w sektorze bankowości i infrastruktury rynków finansowych, energii, infrastruktury cyfrowej, ochrony zdrowia, transportu oraz zaopatrzenia w wodę pitną i jej dystrybucji. KSC to system, którzy tworzą eksperci o unikatowych kompetencjach, procesy i procedury postępowania oraz chronione zasoby, którymi są w szczególności usługi kluczowe dla obywateli i gospodarki.
Megaustawa (weszła w życie w październiku 2019 r.) - to ważny krok, by z szybkiego internetu mogli korzystać wszyscy Polacy, niezależnie od tego, gdzie mieszkają. To także korzyści dla polskiej gospodarki, która dzięki tym zmianom, może stać się bardziej konkurencyjna i jeszcze nowocześniejsza. Nowe przepisy skróciły i uprościły proces inwestycyjno-budowlany związany z m.in. budową sieci szerokopasmowych. Spadły również koszty takich inwestycji.
Prawo telekomunikacyjne - wprowadziliśmy szereg korzystanych dla obywateli zmian w prawie telekomunikacyjnym (m.in. możliwość rozwiązania umowy mailem, więcej czasu na przeniesienie numeru z jednej sieci do innej, informacja o automatycznym przedłużeniu umowy, lepszą ochronę przed nadużyciami ze strony nieuczciwych dostawców SMS Premium).
Programy strategiczne – opieramy się na systemowym podejściu. Przygotowaliśmy plany działań, opracowaliśmy dokumenty programowe, które pozwalają na zachowanie spójności procesu cyfryzacji państwa:
Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa – to opracowany i cyklicznie aktualizowany strategiczny dokument określający działania polskiego rządu zmierzające do rozwoju polskiej administracji publicznej przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii cyfrowych, a w efekcie - usprawnienia funkcjonowania państwa oraz m.in. stworzenia warunków, które ułatwiają obywatelom komunikację z administracją publiczną. Integralną częścią Programu jest plan działań wszystkich resortów, służących realizacji jego założeń.
Architektura Informacyjna Państwa (AIP) - sprawne kierowanie informatyzacją kraju wymaga szerokiego spojrzenia na to jak zorganizowane są urzędy i rejestry państwowe, jakie są procedury administracyjne, jakie prawa i obowiązki zawarte są w systemie prawa, a także jak obywatele i przedsiębiorcy używają elektronicznych usług udostępnianych przez państwo. Wcześniej w Ministerstwie Cyfryzacji, a teraz w KPRM, działa grupa kompetencyjna AIP. Zajmuje się tworzeniem wizji architektury, modeli, standardów i dokumentowaniem obecnego stanu, co jest podstawą planowania rozwoju oraz zapewniania spójności działań informatyzacyjnych podejmowanych przez różne instytucje. AIP nie zajmuje się projektowaniem poszczególnych systemów - to bowiem dzieje się w ramach projektów informatycznych, tworzy jednak ramy, dzięki którym projekty te są ze sobą spójne i prowadzą do wspólnego celu, jakim jest sprawna realizacja zadań państwa wobec obywateli.
Naszym celem jest m.in. uporządkowanie cyfrowych procesów zachodzących w państwie. To jeden z kluczowych warunków powodzenia cyfrowej transformacji w Polsce - ocenił Marek Zagórski.
Wspólna Infrastruktura Informatyczna Państwa (WIIP) – realizowany program ma na celu poprawę efektywności i bezpieczeństwa świadczenia usług przez administrację publiczną, odpowiada za podniesienie bezpieczeństwa danych przetwarzanych w systemach teleinformatycznych podmiotów administracji publicznej oraz optymalizacji kosztów utrzymania tych systemów. Program WIIP zakłada optymalizację istniejących zasobów teleinformatycznych i aplikacji w administracji publicznej poprzez dostarczanie nowoczesnych i optymalnych kosztowo technologii informatycznych. Taki sposób funkcjonowania administracji publicznej pozwoli na ustalenie priorytetów w podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa, kompleksowych planów migracji, a także zrównoważeniu wykorzystania rozwiązań chmurowych. W ramach programu uruchomiliśmy m.in.: system Zapewniania Usług Chmurowych (ZUCH), który umożliwia wybór z katalogów usług chmurowych rozwiązań odpowiadających potrzebom różnych instytucji, przy zachowaniu najściślejszych zasad bezpieczeństwa.
Program otwierania danych - to krajowa strategia obejmująca kluczowe zagadnienia w zakresie elementów polityki otwartości danych oraz określa priorytety administracji rządowej w otwieraniu dostępu do danych. Dzięki jej wdrożeniu, w zaledwie trzy lata, Polska stała się jednym z europejskich liderów w zakresie otwierania danych! W połowie grudnia 2020 r. Komisja Europejska ogłosiła wyniki rankingu Open Data Maturity 2020. Z grupy „fast trackers” (szybko awansujących) przechodzimy do grupy liderów - „trend setters”. To duży sukces! Coroczny Raport Open Data Maturity opisuje postępy osiągnięte przez kraje europejskie i ocenia ich poziom dojrzałości w zakresie otwierania danych publicznych.
Polityka rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce - nowe technologie i rozwiązania wykorzystujące sztuczną inteligencję mają coraz większy wpływ na budowanie potencjału narodowych gospodarek. Polska także chce tę szansę wykorzystać. Przygotowana w Ministerstwie Cyfryzacji i przyjęta przez rząd „Polityka rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce” pomoże w realizacji tego zamierzenia. Rozwój AI w Polsce zwiększy dynamikę PKB o nawet 2,65 pp w każdym roku. Do 2030 r. pozwoli zautomatyzować ok. 49% czasu pracy w Polsce, generując jednocześnie lepiej płatne miejsca pracy w kluczowych sektorach.
Działania edukacyjno-informacyjne - e-usługi, bezpieczeństwo w sieci, programowanie i jakość życia – to cztery obszary naszej kampanii „e-Polak potrafi!”. Kampania jest częścią projektu „Kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych”, który wspólnie z NASK realizujemy od 2017 r. Kampanie mają na celu promowanie e-usług, wykorzystywania technologii w codziennym życiu przez osoby w różnym wieku, przełamywanie barier z tym związanych oraz wzrost cyfrowych kompetencji społeczeństwa. W ramach projektu, od sierpnia 2019 r., realizujemy także skierowaną do rodziców kampanię „Nie zagub dziecka w sieci”.
Wyzwania czasu pandemii
Sytuacja wymusiła na nas podjęcie szybkich działań, których celem było zarówno wytworzenie narzędzi wspomagających walkę z pandemią, ale także pomoc obywatelom i instytucjom w przystosowaniu się do funkcjonowania w nowych warunkach. Przygotowaliśmy aplikacje: Kwarantanna Domowa i Stop Covid Protego Safe. Uruchomiliśmy Centralne Środowisko Analityczne. Opracowaliśmy poradniki korzystania z narzędzi do pracy zdalnej, zbiór materiałów dla uczniów i nauczycieli - Zdalne Lekcje na gov.pl. Zorganizowaliśmy specjalny program Grarantanna, aby pomóc dzieciom aktywnie spędzić czas podczas narodowej kwarantanny - ocenił minister Zagórski.
Ale to nie wszystko.
Pół miliarda na zdalną szkołę - gdybyśmy chcieli liczyć w tabletach – to niemal ćwierć miliona. Gdybyśmy liczyli w laptopach – to niemal 120 tysięcy. Tyle sprzętu w ostatnich miesiącach przekazaliśmy do polskich szkół. Przeznaczyliśmy na ten cel niemal pół miliarda złotych.
Lista ostrzeżeń - aby ostrzegać użytkowników internetu przed nadużyciami, w tym przed fałszywymi stronami internetowymi, za pośrednictwem których wyłudzane są dane osobowe lub pieniądze – wspólnie z NASK i UKE oraz we współpracy z operatorami telekomunikacyjnymi – w marcu 2020 r. uruchomiliśmy listę ostrzeżeń przed fałszywymi stronami. Jest dostępna publicznie, do 1 czerwca 2021 r. trafiło na nią niemal 17 tysięcy domen.
Informatyzacja Inspekcji Sanitarnej - nasz zespół zbudował kompleksowy system SEPIS dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Do niego trafiają zgłoszenia, jest połączony z infolinią inspekcji. To podstawowe narzędzie dla inspektorów. Doposażyliśmy także Inspekcję w podstawowe narzędzia (komputery i telefony). Nadrobiliśmy zaległości z 30 lat. Przy okazji doszło do usprawnienia wielu anachronicznych procesów. Na przykład zdjęliśmy z inspekcji obowiązek powiadomienia listem poleconym osób, wobec których została zarządzona kwarantanna. Dziś robi to automat.
Stworzenie i utrzymanie infolinii 989 - system oparty na automatach wspomagających pracę nawet blisko 2000 konsultantów (w niektórych kluczowych momentach) przez całą dobę, siedem dni w tygodniu. Dzięki niemu rejestracja na szczepienie jest prosta i szybka. Zrobiliśmy go wspólnie z NFZ i innymi partnerami, wspólnie z nimi zorganizowaliśmy także obsługę infolinii NFZ na samym początku pandemii.
Podsumowując, zrobiliśmy bardzo duże postępy. W wielu rankingach dot. cyfryzacji jesteśmy w gronie liderów, np. jeżeli chodzi o otwieranie danych publicznych - jesteśmy wśród siedmiu najlepiej pod tym kątem ocenianych państw w UE. W ONZ-etowskim rankingu e-partycypacji zajmujemy 9. miejsce, jesteśmy też w pierwszej dwudziestce państw z najlepiej ocenianą e-administracją w świecie - skomentował Marek Zagórski. - Wszystko, co do tej pory zrobiliśmy to solidne podwaliny do dalszych działań - niebawem wdrożenie e-doręczeń, na procedowanie czeka też projekt nowelizacji ustawy o informatyzacji, która wprowadzi w Polsce domyślność cyfrową. Jednak już teraz z przekonaniem mogę powiedzieć, że jesteśmy w dobrym miejscu cyfryzacji w Polsce - dodał.
Realnie za tym, co robił Marek Zagórski oraz dawny resort Cyfryzacji, chwilami naprawdę trudno było nadążyć. Zwłaszcza, że w społecznej, powszechnej świadomości cyfryzacja traktowana była bardzo po macoszemu, zbyt często bez należytej powagi. Dlatego należy stanowczo podkreślić: bylibyśmy dziś w oku cyklony czarnego scenariusza kryzysu i bez szans na wyjście z niego obronną ręką, gdyby nie możliwość zachowania procesów i funkcjonowania aparatu państwa w dobie lockdownów.
Byliśmy tak bardzo na tym polu zacofani, że niektórzy mogą nie zdawać sobie z tego sprawy, inni określać to jako cud gospodarczy, a tymczasem była to klasyczna, jednocześnie organiczna i skuteczna praca u podstaw, mimo że jednym z największym wyzwań wydawała się realizacja zagrożonego projektu e-dowodu, który od dekady stanowił symbol niemocy państwa w zakresie cyfryzacji.
Dzisiaj możemy pochwalić się nie tylko wdrożonym e-dowodem, możliwościami jazdy bez dokumentów pojazdu i kierowcy, ponad jedenastoma milionami osób, posiadających Profil Zaufany ale też szybkim internetem we wszystkich szkołach co jest osiągnięciem na skalę europejską.
Dziś trzeba zauważyć, że bez cyfryzacji, same tarcze finansowe i pomocowe, to byłoby za mało. Przebyliśmy naprawdę długą drogę w naprawdę krótkim czasie w transformacji cyfrowej Polski, co było prawdziwym przełomem w polskiej rzeczywistości. Marek Zagórski będzie mógł sobie spokojnie powiedzieć, że dokonał tego przełomu.
Maksymilian Wysocki
CZYTAJ TEŻ: DEBATA wGOSPODARCE: Czyja będzie polska chmura?
