Polskie miasta, gminy i powiaty potrafią pomagać

Drugi i ostatni dzień tegorocznego VII Europejskiego Kongresu Samorządów w Mikołajkach upłynął na niezwykle ciekawych dyskusjach dotyczących pomocy udzielanej uchodźcom z Ukrainy. Wiele debat, choć w zamierzeniach dotyczyć miała innych tematów, spontanicznie zmierzała do swego rodzaju podsumowań ostatnich siedmiu tygodni. To samorządy bowiem, wraz z wolontariuszami wzięły na siebie trud organizacji pierwszej pomocy uciekającym z Ukrainy. I doskonale zdały ten egzamin.

Kongres w Mikołajkach skoncentrowany jest wokół kilku głównych bloków tematycznych. To m.in.: Finanse samorządu w dobie kryzysu. Miasto dla ludzi – rola obywateli w procesie zarządzania miastem. Kultura, historia i tradycje. Jak budować regionalną tożsamość? Turystyka – rozwój turystyki w regionie. Agro, eko czy komercja? Jak mądrze wspierać rozwój MŚP w regionach? Mapa Potrzeb Zdrowotnych. Krajowy Plan Transformacji. 2022 Rokiem Dostępności. Potencjał samorządów w zabezpieczeniu medycznych i sanitarnych potrzeb uchodźców. Możliwości i bariery.

Co naturalne, wiele z dyskusji, choć rozpoczynano je zgodnie z zadanymi tematami, spontanicznie zmieniało się w debatę na temat skutków wojny na Ukrainie. Skutków, które w wyjątkowy sposób odczuwają właśnie samorządy.

Ciekawa dyskusja wywiązała się choćby na panelu poświęconym skutecznej pomocy uchodźcom. Wójt gminy Medyka, która była i jest na pierwszej linii przygranicznej pomocy wspominał pierwsze dni wojny na Ukrainie.

• Potok ludzi, samochodów, kobiet z dziećmi, zwierzętami, psami, kotami. Wiedzieliśmy, że musimy zapewnić im bezpieczeństwo, ciepły posiłek, ciepłe pomieszczenie, w którym będą mogli odpocząć. Tak powstał pierwszy punkt recepcyjny – wspominał wójt Marek Iwasieczko. – Bardzo dobrze spisały się służby – policja, straż, ale też wolontariusze. Koła gospodyń wiejskich przygotowywały posiłki, ludzie nie narzekali, że wszędzie stoją samochody. Niektóre oczekiwały na bliskich, inne po prostu trzeba było zabezpieczyć, żeby odnaleźli je ci, którzy po nie wrócą.

• Nie byliśmy na to przygotowani, bo nikt nie spodziewał się tego co wydarzyło się po ataku Rosji. Musieliśmy pilnie znaleźć wiedzę, jak postępować. Ja korzystałem z rad doświadczonego generała, który był obecny przy kryzysie uchodźczym podczas wojny na Bałkanach. Tak właśnie radzą sobie samorządowcy – wspominał prezydent Rzeszowa, Konrad Fijołek. – Od 7 tygodni urzędnicy pracują w systemie 3-zmianowym. Poradziliśmy sobie i mogę powiedzieć - przekonałem się, że jesteśmy społeczeństwem XXI wieku, jesteśmy empatyczni, solidarni, znakomicie zorganizowani. To słyszeliśmy wielokrotnie też od tych, którzy do Rzeszowa przyjeżdżali. I to jest nasz wielki sukces.

Piotr Wojtysiak, starosta piotrkowski wspominał, że w pierwszym odruchu skontaktował się z ukraińskim samorządami, partnerami powiatu piotrkowskiego. Natychmiast zorganizowano pomoc, która została wysłana do siostrzanych gmin.

• Bardzo szybko przekonaliśmy się, że musimy nauczyć się tej pomocy, żeby uchodźcy, którzy trafiają do naszych gmin otrzymali to, czego rzeczywiście potrzebują. To nie zawsze były gotowe już paczki, dlatego uruchomiliśmy szybko free shop, w którym każdy wybierał to, czego potrzebuje – mówił Piotr Wojtysiak. – Udało się też zorganizować place zabaw z pomocą psychologiczną i pierwszą nauką języka polskiego.

Samorządowcy podkreślali znaczenie skoordynowanej długofalowej pomocy, która będzie potrzebna, gdy odruch serca tysięcy ludzi, ten zryw pomocowy nieco ostygnie. I choć najwyraźniej w dobrym tonie, w czasie rozmów obecnych na Kongresie Samorządowym przedstawicieli organizacji pozarządowych i samorządów, jest ponarzekanie na rząd, wielu burmistrzów, wójtów i prezydentów jasno wskazuje na wielką pomoc, jaką otrzymali od rządu. Podkreślali bardzo dobrą współpracę z wojewodami, a koordynacja działań ogólnopolskich, której podjęli się ministrowie – okazała się i wciąż okazuje niezwykle istotna w całym systemie pomocy.

O roli państwa w działalności samorządów mówili też uczestnicy panelu dyskusyjnego poświęconego decentralizacji. Choć w debacie dominowały oczywiście wątki związane z finansowaniem i przewidywalnością przepisów podatkowych – co daje samorządom niezależność od władz centralnych, wydaje się, że właśnie koordynacja działań na szczeblu krajowym staje się kluczowa w sytuacjach kryzysowych.

• Samorząd musi być liderem w wielu procesach – ma taką możliwość i wiele samorządów z tej możliwości korzysta, inwestując, planując inwestycje – mówił Paweł Szafarnaker, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. – To właśnie ta możliwość działania wyróżnia władze samorządowe.

• Odpowiadamy za rozwój miast, za inwestycje i inwestorów. To samorząd zna teren, potrzeby mieszkańców. Jednak w sprawach systemowych musi być ktoś, kto podejmuje decyzje. Koordynacja rządu jest potrzebna także w procesach inwestycyjnych – to w pewien sposób uwiarygadnia nas w rozmowach – mówił prezydent Katowic, Marcin Krupa. – Da się współpracować, rozwijać kraj, jak będziemy ze sobą rozmawiać, by osiągnąć konsensus.

Wspieranie inwestycji, pomoc uchodźcom, stabilizacja budżetów samorządów, przewidywalność przepisów – to elementy, które jak refren pojawiały się w debatach podczas dwóch dni Kongresu. Podobnie jak echa wojny za wschodnią granicą, która spowodowała, że polskie gminy, miasta, wsie i miasteczka musiały nauczyć się w błyskawicznym tempie sposobu na udzielanie przemyślanej, skoordynowanej i rozsądnej pomocy. To się udało.

Europejski Kongres Samorządów to platforma wymiany poglądów oraz miejsce spotkań liderów samorządowych, elit regionalnych z przedstawicielami administracji państwowej, organizacji pozarządowych i biznesu. Przez ostatnich sześć edycji Europejski Kongres Samorządów stał się jednym z najważniejszych miejsc spotkań i rozmów na tematy samorządowe w całej Europie. Głównym Partnerem VII Europejskiego Kongresu Samorządów jest Samorząd Województwa Warmińsko – Mazurskiego. Portal wGospodarce.pl i „Gazeta Bankowa” są wśród patronów medialnych wydarzenia, które odbyło się w Mikołajkach w dniach 11-12 kwietnia.

(mac)

Czytaj też: Johnson i Biden twardo o rezygnacji z rosyjskiej ropy i gazu