MF: oszczędności, czyli korekta scenariusza fiskalnego
W najnowszej Aktualizacji Programu Konwergencji (APK) Ministerstwo Finansów (MF) zakłada, że w 2023 r. zadłużenie, według metodologii UE, wynosić będzie 50,5 proc. PKB, w 2024 r. – 52,4 proc., w 2025 r. – 53,6 proc., a w 2026 r. – 55,4 proc. Rząd przyjął projekt uchwały w sprawie Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2023–2026.
Pierwszy raz w tym roku zdecydowaliśmy się na korektę scenariusza fiskalnego o pewne naturalne oszczędności, które pojawiają się w sektorze instytucji rządowych i samorządowych. Wszystkie nasze prognozy fiskalne powinny zakładać naturalne oszczędności 1-1,5 pp. Również pierwszy raz w tym roku zdecydowaliśmy się na to, żeby skorygować deficyt sektora general government (deficyt i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych – red.) liczony po planach właśnie o naturalne oszczędności. Założyliśmy konserwatywnie, że jest to 1,1 proc. PKB - powiedział Łukasz Czernicki, główny ekonomista Ministerstwa Finansów.
Scenariusz makrofiskalny w APK jest skorygowany o naturalne oszczędności wydatkowe, biorąc pod uwagę historyczne różnice między prognozowanymi a zrealizowanymi wydatkami sektora – dodał Łukasz Czernicki
Jak poinformował Piotr Patkowski, wiceminister finansów przez cztery lata zadłużenie państwa będzie szybko zbliżać się do progu bezpieczeństwa przewidzianego w zobowiązaniach unijnych. To m.in. efekt wydatków na obronność, ale i na „tarcze energetyczne”.
Tarcze energetyczne to rozwiązania chroniące odbiorców przed nadmiernymi i skokowymi wzrostami rachunków dla odbiorców energii. W tym roku na działania osłonowe budżet przeznaczy per saldo (wydatki minus wpływy z podatku od obrotów, tj. odpisu elektrycznego i gazowego) równowartość 1,9 proc. PKB, a w przyszłym roku 0,3 proc. PKB. W ubiegłym roku było to aż 2,4 proc.
Zdaniem Łukasza Czernickiego inwestorzy wolą prognozy fiskalne skorygowane o naturalne oszczędności, co jest praktyką w niektórych krajach.
Resort finansów uznał, że reguła wydatkowa, według której wylicza się dopuszczalny poziom wydatków państwa, jest zbyt restrykcyjna. Łukasz Czernicki zapowiedział rozpoczęcie prac na zmianami w regule.
Gdyby resort finansów chciał zastosować regułę wydatkową w jej oryginalnym kształcie, to już w przyszłym roku budżet musiałby mieć nadwyżkę. Oznaczałoby to mocną konsolidację fiskalną, która w obecnej sytuacji gospodarczej byłaby szkodliwa – powiedział Łukasz Czernicki.
Aktualizacja Programu Konwergencji zakłada powrót do szybszego wzrostu PKB od 2024 r. i będzie to wzrost bliski potencjału naszej gospodarki.
Wszystko wskazuje - i potwierdzają to także wczorajsze dane Głównego Urzędu Statystycznego - że I kwartał br. jest szczytowym okresem spowolnienia gospodarczego i tego scenariusza, który jest nazywany miękkim lądowaniem. Potwierdzają to zarówno dane dotyczące sprzedaży konsumenckiej, jak i produkcji przemysłowej i produkcji budowlano-montażowej. Natomiast, co istotne, zarówno my jako rząd, ale i konsensus rynkowy utrzymujemy prognozę wzrostu PKB na rok 2023 o 0,9 proc. To oznacza, że po tym pierwszym, trudnym kwartale dla gospodarki kolejne kwartały będą kwartałami, które pozwolą gospodarce na nowo nabierać rozpędu i pozwolą wrócić w roku 2024 i w kolejnych latach do dość szybkiego wzrostu PKB Polski, biorąc pod uwagę poziom rozwoju gospodarczego, który Polska osiągnęła, ale także na tle innych państw UE. Ten wzrost przewidywany na rok 2024 to 2,8 proc., na rok 2025 - 3,2 proc. i na rok 2026 - 3 proc. - powiedział Piotr Patkowski.
Według APK po 2024 r. polska gospodarka wróci na ścieżkę wzrostu zbliżoną do potencjału.
Dynamika PKB powinna odbić w kolejnych latach. Według naszego scenariusza, będziemy się rozwijać gdzieś w pobliżu potencjału polskiej gospodarki - powiedział Łukasz Czernicki.
Luka VAT pozostanie na bardzo niskim poziomie. Według wstępnych szacunków Ministerstwa Finansów, w 2022 roku luka VAT wynosiła ok. 4,9 proc. potencjalnych wpływów i zwiększyła się o 1,8 pkt. proc. w porównaniu do przeliczonej luki VAT na 2021 r. (3,1 proc.). Polska lokuje się w czołówce krajów z najniższymi odczytami luki VAT na podstawie dostępnych danych.
Scenariusz makro-fiskalny zakłada, że w latach 2023-26 dług sektora wzrośnie z 50,5 proc. PKB do 55,4 proc. PKB. Prognozowany wzrost długu mimo spadku deficytu wynikać będzie głównie z prefinansowania zakupów sprzętu militarnego, które Polska znacząco zwiększyła w obliczu rosyjskiej agresji na Ukrainę.
Z uwagi na dobrą pozycję wyjściową w poziomie długu w proc. PKB istnieje małe prawdopodobieństwo wzrostu ryzyka dla stabilności finansów publicznych w perspektywie Programu zgodnie ze wskaźnikami używanymi przez KE.
Program nie uwzględnia wymogów wynikających ze stabilizującej reguły wydatkowej (SRW). SRW stanowi implementację reguł UE, jednak w obecnym kształcie implikuje ona znacznie głębszą, skokową konsolidację niż ta, która jest wymagana w regułach unijnych, czego konsekwencją byłoby zagrożenie dla stabilności makroekonomicznej. Z tego względu oraz mając na uwadze dyskusję o nowych regułach w UE, konieczne będzie od 2024 r. dostosowanie SRW.
Polska od lat postuluje specjalnie traktowanie wydatków obronnych w regułach UE. Wojna w Ukrainie potwierdziła słuszność tego postulatu i nabrał on jeszcze większego znaczenia. Rozbudowa potencjału obronnego wymaga, szczególnie w przypadku Polski jako kraju przyfrontowego, nakładów na cele obronne.
Jednocześnie na szczeblu unijnym podkreśla się, że wzmocnienie potencjału obronnego jest wspólnym celem oraz stanowi jeden z priorytetów zarówno na poziomie państw członkowskich, jak i całej UE. UE dostrzega, że potrzeba odbudowy zdolności obronnych państw członkowskich będzie wymagała utrzymania wysokiego poziomu inwestycji w nadchodzących latach (komunikat Komisji Europejskiej z 9 listopada 2022 r. w sprawie kierunków reformy ram zarządzania gospodarczego UE, konkluzje Rady ECOFIN z 14 marca br.).
W obecnych regułach UE wydatki państw UE, które wzmacniają międzynarodową solidarność i pomagają osiągnąć cele polityczne Unii, są traktowane jako czynnik łagodzący ocenę finansów publicznych i uwzględniane przez Komisję Europejską oraz Radę Ecofin przy otwieraniu procedury nadmiernego deficytu.
Zespół wGospodarce
