TYLKO U NAS
Zmiany klimatyczne mogą być przyczyną eko-lęku
Świadomość zmian klimatycznych nie jest sama w sobie wystarczającym czynnikiem do wywołania zaburzeń psychicznych, jednak może stanowić istotny element wpływający na ich nasilenie u osób predysponowanych.
Badacze z Uniwersytetu SWPS podkreślają, iż obawy dotyczące zmian klimatycznych mogą przyczyniać się do manifestacji objawów zaburzeń psychicznych. Zjawisko to jest szczególnie widoczne u osób wykazujących symptomy lęku uogólnionego, w nomenklaturze określane często jako eko-lęk.
Winowacja?
Australijskie Stowarzyszenie Medyczne w 2019 roku wskazało, iż wpływ zmian klimatycznych zacznie manifestować swoje pierwsze, istotne konsekwencje zdrowotne w niedalekiej przyszłości. W związku z tym wiele osób zaczyna wyrażać obawy o własną przyszłość oraz przyszłość kolejnych pokoleń, doświadczając przy tym poczucia straty, beznadziei, a także złości w reakcji na obserwowane skutki kryzysu klimatycznego.
„Eko-lęk”
Termin „eko-lęk” zyskuje popularność w literaturze naukowej oraz mediach, jednak nadal pozostaje pojęciem niejednoznacznie zdefiniowanym. Może odnosić się do przewlekłego strachu przed degradacją środowiska, cierpienia psychicznego wynikającego z postępujących zmian klimatycznych bądź lęku związanego z ich konsekwencjami. Istnieją także inne pojęcia opisujące psychiczne konsekwencje degradacji środowiska, takie jak: żal ekologiczny – odnoszący się do przewidywanych lub doświadczonych strat w ekosystemie, solastalgia – definiowana jako cierpienie związane ze zmianami w środowisku lokalnym, czy cierpienie środowiskowe – wynikające z destrukcji ekosystemów. Badania wskazują, że osoby doświadczające eko-lęku często zgłaszają negatywne reakcje emocjonalne, takie jak niepokój i poczucie rozpaczy.
Czym się obawia?
Eko-lęk wykazuje silne powiązania z uogólnionym lękiem, charakteryzującym się przewlekłym napięciem, objawami somatycznymi oraz obawami ukierunkowanymi na przyszłość, skoncentrowanymi na zagrożeniach wynikających ze zmian klimatycznych. Dotychczasowe badania wskazują, iż eko-lęk może prowadzić do negatywnych reakcji fizycznych, takich jak ataki paniki oraz dolegliwości somatyczne, a także emocjonalnych, obejmujących drażliwość, osłabienie, bezsenność, smutek, poczucie winy, frustrację, gniew, strach i niepewność. W niektórych przypadkach obserwuje się także stan paraliżu emocjonalnego, przejawiający się apatią.
Polscy naukowcy również podejmują badania w tym obszarze. W marcu 2024 roku zespół badaczy z Uniwersytetu SWPS przeprowadził analizę obejmującą ponad 1100 osób, oceniając poziom dystresu klimatycznego, objawy zaburzeń psychicznych powiązanych ze zmianami klimatu, poziom lęku uogólnionego oraz obecność symptomów depresji. Wyniki zostały opublikowane w artykule „Relationships between climate change distress, generalized anxiety, and climate-related symptoms of mental disorders” na łamach czasopisma „Anxiety, Stress and Coping”.
Respondenci zostali zapytani m.in. o to, czy martwią się o przyszłość w kontekście zmian klimatycznych oraz czy myślenie o ich konsekwencjach wywołuje u nich uczucia takie jak gniew, niepokój czy smutek. Wśród pytań oceniających objawy zaburzeń psychicznych związanych z kryzysem klimatycznym znalazły się także zagadnienia dotyczące występowania koszmarów sennych oraz problemów z pamięcią i koncentracją. Do pomiaru lęku uogólnionego i depresji wykorzystano standardowe narzędzia stosowane w badaniach przesiewowych.
Badacze założyli, że choć dystres klimatyczny może sprzyjać występowaniu zaburzeń psychicznych, nie jest on ich bezpośrednią przyczyną. Ponadto przyjęto hipotezę sugerującą, iż osoby wykazujące objawy lęku uogólnionego oraz depresji będą częściej doświadczać symptomów zaburzeń psychicznych powiązanych ze zmianami klimatu.
Analiza wyników wykazała, że wyższy poziom lęku uogólnionego był istotnie skorelowany z nasileniem objawów zaburzeń psychicznych związanych ze zmianami klimatu. Natomiast nie stwierdzono istotnej korelacji pomiędzy tymi objawami, a depresją. Wyniki badania potwierdzają również, że stres psychiczny wynikający ze świadomości zmian klimatycznych może prowadzić do wzrostu poziomu lęku oraz dyskomfortu emocjonalnego, co w konsekwencji może przyczyniać się do manifestacji objawów psychopatologicznych. Częstotliwość występowania tych symptomów jest skorelowana z poziomem lęku uogólnionego, a nie depresji.
Autorzy badania podkreślają, iż błędnym jest stosowanie terminu „depresja klimatyczna”, ponieważ sugeruje on bezpośredni związek pomiędzy zmianami klimatycznymi, a występowaniem depresji. Wyniki jednoznacznie wskazują, że to lęk uogólniony, a nie depresja, jest czynnikiem silniej powiązanym z występowaniem symptomów zaburzeń psychicznych związanych ze zmianami klimatycznymi. Ostatecznie, badanie wskazuje, że świadomość zmian klimatycznych nie jest sama w sobie wystarczającym czynnikiem do wywołania zaburzeń psychicznych, jednak może stanowić istotny element wpływający na ich nasilenie u osób predysponowanych.
Filip Siódmiak
Źródła: • Coffey, Yumiko & Bhullar, Navjot & Durkin, Joanne & Islam, Md Shahidul & Usher, Kim. (2021). Understanding Eco-anxiety: A Systematic Scoping Review of Current Literature and Identified Knowledge Gaps.
• Nadia A. Abdelmegeed Abdelwahed & Muhammad Sufyan Ramish. (2024) Predictive Effect of Eco-Anxiety and Climate Change Anxiety towards Mental Health Problems and Psychological Well-Being among Entrepreneurs. OBM Neurobiology 08:04,1-18.
»» O zdrowiu psychicznym czytaj więcej tutaj:
Nowatorska metoda leczenia zaburzeń psychicznych…
Spacer po lesie? Nie, to lasoterapia i leśne kąpiele
»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje
